Từ bài học “vùng đô thị” của Paris, New York, Tokyo…
Xu hướng giãn dân về các khu vực đô thị nhánh dường như đang được Hà Nội thúc đẩy, với những thông tin về việc quy hoạch “giấc mơ sông Hồng”, mở trục hai bên bờ sông, đề xuất làm tuyến đường huyết mạch Vành đai 4, Thủ đô sẽ có thêm 8 quận mới, hay xây dựng 5 thành phố vệ tinh cho Hà Nội…
Các nhà quy hoạch cho rằng, điều này là đúng đắn trong điều kiện phát triển nóng của Hà Nội thời gian qua. Trên thế giới, chính các nước cũng từng phải đối mặt với bài toán nan giải này. Giải pháp được đưa ra và sau đó đã trở thành “kinh điển” là mô hình thành phố vệ tinh, hay còn gọi là các đô thị nhánh.
Thực tế, việc xây dựng các đô thị ngoài trung tâm lõi không chỉ là giải pháp của riêng nhà quản lí mà còn phù hợp với nhu cầu đang thay đổi của người dân. Xu hướng “bỏ phố ra ngoài” vài năm gần đây mới được nhắc tới ở Việt Nam nhưng cách gọi tương tự đã diễn ra cả thập kỉ trước trên thế giới.
Số liệu công bố mới đây của Cơ quan Thống kê Mỹ cho thấy, dân số tại các khu vực lõi ở thành phố lớn của Mỹ đã giảm trong 6 năm liên tiếp, do sự chật chội, đắt đỏ và chất lượng sống thấp. Còn tại đất nước mặt trời mọc, theo một khảo sát năm 2020 của chính phủ Nhật Bản, có tới 50% người được hỏi muốn chuyển khỏi Tokyo ra ngoại vi. Tỉ lệ này tăng tới 27% so với năm 2018. Với hệ thống metro hiện đại, rất nhiều vẫn có thể sinh sống ở những nơi nhiều cây xanh hơn như Chiba, Saitama, lên tàu điện chỉ 1 giờ đồng hồ để đi làm.
Tới “siêu đô thị” đa cực Hà Nội
Theo TS. Trần Minh An, hơn 10 năm trước, Hà Nội rõ ràng là thành phố “nhất cực”, thậm chí là gói gọn trong 4 quận nội đô. Một số khu vực như Cầu Giấy, Mỹ Đình, Gia Lâm, Long Biên dù chỉ cách Hồ Gươm chưa tròn 10 cây số nhưng được gọi là “ngoại ô”.
Tuy nhiên, cùng với hệ thống hạ tầng huyết mạch quan trọng như Cầu Vĩnh Tuy, Đại lộ Thăng Long (năm 2010) và sau đó là cầu Đông Trù (năm 2014), cầu Nhật Tân (năm 2016),... khoảng cách nhanh chóng bị xóa bỏ. Người dân Hà Nội càng ngày càng ưu tiên lựa chọn việc sinh sống tại các khu đô thị xa lõi trung tâm để tận hưởng tiêu chuẩn sống mới, tiện nghi, thoải mái và…dễ thở hơn, thay vì cố gắng chen chân sống tại “4 quận nội thành” với mật độ lên tới hơn 35.000 người/km2 (quận Đống Đa).
“Mỹ Đình, Thanh Xuân hay Long Biên, Gia Lâm trong thời gian ngắn đã thay da đổi thịt, tạo nên các cực đô thị mới được người dân yêu thích. Điển hình như cực phía Tây với đại đô thị Vinhomes Smart City, phía Đông Hà Nội, khu vực Gia Lâm có Vinhomes Ocean Park đều là dạng trung tâm mới hiện đại điển hình”, ông An đánh giá.
Mới đây nhất, một “cực” quan trọng đang dần hình thành là phân khu đô thị sông Hồng. “Giấc mơ sông Hồng” theo kế hoạch sẽ tạo nên một khu đô thị khổng lồ kéo dài tới 40km từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở.
Trong bức tranh lớn ấy, như TS. Nguyễn Trúc Anh (Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc TP Hà Nội) từng lên tiếng, Thủ đô sẽ là đô thị hạt nhân, kết hợp với các đô thị vệ tinh, hình thành “vùng giao thoa” phát triển giữa Hà Nội và các tỉnh lân cận.
Một phần quan trọng theo giới quy hoạch là hệ thống “mạch máu” của Hà Nội đang được hoàn thiện tốt. Hà Nội đang triển khai tới 8 tuyến đường sắt đô thị với tổng chiều dài lên tới 318 km. Đáng nói là kế hoạch xây dựng thêm 10 cầu vượt sông Hồng đã và đang triển khai, bao gồm: cầu Mễ Sở, cầu Hồng Hà, cầu Thăng Long mới, cầu Tứ Liên, cầu Vĩnh Tuy 2,... Năng lực vận tải và khả năng kết nối sẽ tăng gấp nhiều lần hiện tại.
“Hà Nội sẽ là một siêu đô thị với sự phân hóa rõ rệt trong khoảng 10 năm tới. Khu vực đô thị trung tâm sẽ là các quận tài chính, nơi người dân buổi sáng tới làm việc. Cuối ngày, mọi người sẽ di chuyển về các đô thị nhánh, nơi có các đô thị chất lượng, môi trường tốt để sinh sống”, TS. An nhận định.
