Trong 3 năm vừa qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có sự tăng trưởng vượt bậc về thanh khoản, vốn hóa, số nhà đầu tư tham gia thị trường… Tuy nhiên, số doanh nghiệp lên sàn (bao gồm cả niêm yết và đăng ký giao dịch) còn rất hạn chế. Thực tế, vẫn còn nhiều doanh nghiệp quy mô lớn đứng ngoài sàn bởi nhiều lý do khác nhau. Điều này khiến thị trường chứng khoán không có thêm hàng hóa mới, nhà đầu tư không có thêm lựa chọn để đầu tư. Bên cạnh nguyên nhân khách quan là khó khăn của kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước, còn xuất phát từ nguyên nhân chủ quan từ phía các doanh nghiệp và các thành viên tham gia thị trường.
Hiện tại, với nền tảng kinh tế vĩ mô đang chuyển biến tích cực cùng với chủ trương của Chính phủ về xây dựng, phát triển thị trường chứng khoán hoạt động ổn định, minh bạch, bền vững, thị trường chứng khoán Việt Nam được các nhà đầu tư nhận định có nhiều tiềm năng tăng trưởng trong dài hạn. Để tăng quy mô hàng hóa cho thị trường, tăng sức hấp dẫn cho nhà đầu tư trong và ngoài nước, hướng tới mục tiêu nâng hạng, việc khuyến khích thu hút doanh nghiệp lên sàn chứng khoán tập trung trong thời gian tới là rất cần thiết.
Doanh nghiệp niêm yết mới còn rất hạn chế
Chia sẻ tại Tọa đàm, ông Phan Quốc Huỳnh nhận định, từ năm 2021 đến nay, tình hình kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng biến động dữ dội với nhiều sự kiện lớn nảy sinh, gây tác động đến hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam. Bức tranh thị trường chứng khoán đang bộc lộ nhiều mảng sáng, tối đan xen và mảng tối dường như chiếm ưu thế.
Cụ thể, ông Huỳnh cho biết, hiện thanh khoản thị trường chứng khoán còn thấp. Nguyên nhân là do trong 3 năm trở lại đây, nền kinh tế Việt Nam đối diện với nhiều thách thức, từ dịch bệnh cho đến chiến tranh, suy thoái toàn cầu. Thị trường chứng khoán hay bất cứ thị trường nào cũng sẽ vận hành theo đúng quy luật của nó, nếu muốn phát triển một cách lâu dài, bền vững, thì sự "thanh lọc" là khó tránh khỏi.
Một nguyên nhân khác là thị trường chứng khoán Việt Nam còn khá non trẻ mới chỉ hơn 20 năm tuổi, do đó phải chấp nhận có những bước đi "chập chững" trước khi hoàn thiện để hướngtới những sự bứt phá dài hơi...
“Trong bối cảnh đó, thực tế sau 6 tháng đầu năm, số lượng doanh nghiệp mới niêm yết, đăng ký giao dịch trên sàn chỉ "đếm trên đầu ngón tay", rất hạn chế chỉ với một vài doanh nghiệp”, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam đánh giá.
Chia sẻ về nguyên nhân chủ quan khiến tình trạng doanh nghiệp niêm yết trên sàn đang ở mức hạn chế như hiện nay, Phó Chủ tịch thường trực VASB nhận định rằng, khó khăn xuất phát từ chính nội tại sức khỏe của doanh nghiệp. Bản thân các doanh nghiệp hiện đang chật vật đối phó với những khó khăn về tài chính để có thể tồn tại. Trong khi đó, các điều kiện lên sàn đang được kiểm soát chặt chẽ hơn, đòi hỏi chất lượng của doanh nghiệp phải thuộc dạng tốt, với báo cáo tài chính sạch sẽ, có lợi nhuận tối thiểu 1 - 2 năm. Nhiều doanh nghiệp chưa bảo đảm tiêu chí này.
Cũng đưa ra quan điểm về vấn đề này, bà Trần Thị Lan Anh, Trưởng phòng Tư vấn Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam cho rằng, hiện nay một số doanh nghiệp quy mô lớn mà không có nhu cầu niêm yết trên sàn chứng khoán vì khi niêm yết, các doanh nghiệp quy mô lớn đó cảm thấy bị "đánh đồng" với các doanh nghiệp có hoạt động thiếu minh bạch.
“Trong nhưng năm vừa qua, có một vài doanh nghiệp đã làm ảnh hưởng tới uy tín của các doanh nghiệp niêm yết chung. Tôi cho rằng, đó là nguyên nhân chính của hiện trạng này”, bà Trần Thị Lan Anh nhìn nhận.
Thúc đẩy mạnh mẽ doanh nghiệp đại chúng hóa, niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường
Trong bối cảnh thị trường có nhiều biến chuyển khó lường như hiện nay, thị trường chứng khoán Việt Nam đã và đang khẳng định vai trò là kênh huy động vốn quan trọng của nền kinh tế, đồng thời giúp thị trường vốn trở nên dần cân bằng hơn trong việc bổ sung nguồn vốn trung, dài hạn cho nền kinh tế cũng như các doanh nghiệp niêm yết, đăng ký giao dịch.
Do đó, khi bàn luận về câu chuyện thúc đẩy thúc đẩy doanh nghiệp lên sàn, ông Bùi Đình Như, Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và Tái cấu trúc doanh nghiệp Việt Nam khẳng định, muốn thúc đẩy doanh nghiệp lên sàn, đầu tiên là phải truyền thông rộng rãi cho cộng đồng doanh nghiệp, để những "ông chủ" nhận thức rõ ràng được những cơ hội và thách thức khi lên sàn chứng khoán.
“Cần nâng cao về tính minh bạch và cho các doanh nghiệp hiểu ý nghĩa của sự lành mạnh, lâu dài và bền vững khi phát triển”, ông Bùi Đình Như nhận định.
Đi tìm lời giải cho bài toán hỗ trợ doanh nghiệp, ông Võ Thanh Tuấn, Trưởng phòng đăng ký chứng khoán, Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) nhận xét: “Tôi nhận thấy hiện tại nhiều doanh nghiệp cũng như tổ chức phát hành chưa nắm bắt được các quy định khi đăng ký chứng khoán niêm yết. Các doanh nghiệp trước khi muốn lên sàn nên tìm hiểu trước các quy định.
Trên cơ sở Luật Chứng khoán 2019, Nghị định 155, Thông tư 119 của Bộ Tài chính hay các quy chế nghiệp vụ… cần được xây dựng một cách kịp thời để đảm bảo sự phát triển của thị trường”.
Ông Tuấn cho biết thêm, trong quá trình tiếp nhận các hồ cơ đăng ký, VSD luôn lắng nghe ý kiến của các thành tham gia thị trường để đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp cũng như giúp quá trình niêm yết diễn ra thuận lợi hơn. Về mặt công nghệ, cần nâng cấp thúc đẩy hệ thống công nghệ song song với việc ban hàng các văn bản pháp lý. Đồng thời, các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ và nắm rõ về các mốc thời gian trong quá trình niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường.
Ông Nguyễn Trung Đức, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng nhìn nhận, các doanh nghiệp hiện nay cần tập trung vào hoạt động kinh doanh cốt lõi, củng cố nội lực và nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ hàng hoá. Từ đó, mới có thể gia tăng được nguồn lực và thoả mãn tốt các tiêu chuẩn để có thể niêm yết.
Còn ông Phan Quốc Huỳnh, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam (VASB) cho rằng, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các sở giao dịch đang tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp thuận lợi lên sàn, tạo điều kiện phát triển cho cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư, hướng đến lợi ích chung.
“Chính sách, quy định đang rất rộng mở, hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp khi đăng ký niêm yết lên sàn. Một điểm rất mới hiện nay, đó là các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực chứng khoán đang chủ động xuống từng địa phương để trao đổi, hướng dẫn doanh nghiệp lên sàn, thay vì ngồi một chỗ và chờ doanh nghiệp đến để chọn lọc. Điều đó thể hiện sự quan tâm dành cho kênh dẫn vốn quan trọng hàng đầu hiện nay”, ông Huỳnh cho hay.
Tuy nhiên, nhấn mạnh đến các chuẩn mực trên thị trường hiện nay, ông Phan Quốc Huỳnh đánh giá, chất lượng hàng hoá và các quy định về niêm yết cần chặt chẽ hơn, báo cáo tài chính, báo cáo kiểm toán phải minh bạch hơn. Thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn non trẻ, do vậy, hướng tới việc nâng cao chất lượng hàng hoá trên sàn và hoàn thiện hành lang pháp lý theo tiêu chuẩn quốc tế là cách để phát triển bền vững và tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Theo đó, để có thể lên sàn thành công, ông Huỳnh cũng khẳng định, bản thân doanh nghiệp phải sạch sẽ, minh bạch, phải chuẩn ở các khâu.
“Chúng ta không thể mãi mãi tuổi 20, đã qua rồi thời kỳ dễ dàng và bây giờ mọi chuẩn mực đang được thực hiện một cách chặt chẽ”, ông Huỳnh nói.
Thời gian qua, Chính phủ, Nhà nước đã và đang thực hiện các biện pháp miễn giảm thuế, phí, bao gồm cả thuế VAT và thực hiện nhiều đợt giảm lãi suất để hỗ trợ tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Đây là điều rất tích cực trong việc hỗ trợ cho các doanh nghiệp - đơn vị cung cấp hàng hóa ra trên sàn chứng khoán.
Trên thực tế, kết quả tích cực cũng đã thể hiện khá rõ trên thị trường chứng khoán khi thị trường đang ngày càng hồi phục mạnh mẽ, thanh khoản có phiên lên đến 19.000 tỷ đồng, phản ánh niềm tin của giới đầu tư đang quay trở lại. VN-Index từ vùng thấp chỉ 900 điểm, nay đã vượt qua ngưỡng 1.100 điểm và đang hướng đến mốc 1.200 điểm trong tương lai gần.
“Nếu chính sách tiền tệ, tài khoá đi đúng hướng, thị trường sẽ cho thấy kết quả tốt đẹp hơn, có thể lên 1.300 - 1.400 điểm như nhiều nhà quan sát, chuyên gia kinh tế đã dự báo trên truyền thông”, Phó Chủ tịch thường trực VASB kỳ vọng./.
