Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, Báo Nhà báo & Công luận đã có cuộc trò chuyện với nhà báo Phạm Hữu Quang - Phó Tổng Biên tập Tạp chí Ngày Nay.
Thông điệp về lòng biết ơn và sự tôn vinh dành cho bạn đọc
Chúc mừng Ngày Nay nhân dịp ra mắt nền tảng thu phí trực tuyến, ông Nguyễn Thanh Lâm - Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Thông tin & Truyền thông chia sẻ: “Bằng việc tiên phong đưa ra mô hình tạp chí in phát miễn phí từ nhiều năm nay và giờ đây là tính năng thu phí trên tạp chí điện tử, Tạp chí Ngày Nay đã cho thấy nỗ lực và quyết tâm đổi mới, đột phá, thậm chí là “làm ngược” để tìm được con đường phát triển mang bản sắc của riêng mình.
Mô hình “báo chí thu phí” chính là con đường khó khăn nhưng đầy vinh quang để báo chí tìm về với độc giả đích thực của mình, những người đã mất đi thói quen bỏ tiền mua tờ báo in ngày xưa, nhưng giờ có thể sẵn sàng trả tiền để đọc được đúng những gì mình cần, không bị “nhiễu loạn” trước một biển thông tin thật giả lẫn lộn trên không gian mạng, vốn từ lâu đã bị chi phối bởi những thuật toán nhằm để “câu view” và bán những nội dung quảng cáo kém chất lượng đến người đọc”.
PV: Thưa ông, ý tưởng nào để Ngày Nay ra mắt nền tảng báo thu phí trực tuyến từ bạn đọc và trở thành tạp chí điện tử đầu tiên ở Việt Nam thu phí?
Nhà báo Phạm Hữu Quang: Trước hết phải khẳng định, mô hình báo điện tử thu phí trực tuyến không phải là mới mẻ với báo chí thế giới. Mô hình báo điện tử dựng cổng thanh toán (paywall) để thu phí từ người đọc đã được nhiều cơ quan báo chí lớn trên thế giới áp dụng. Theo nghiên cứu của chúng tôi, tờ báo The New York Times của Mỹ được đánh giá là một trong những tờ báo thành công nhất trong việc thu phí bạn đọc. Chỉ trong 3 tháng đầu năm 2020, khi dịch bệnh Covid-19 lan rộng thế giới, The New York Times có số người đăng ký trả phí đọc báo online đạt được kỷ lục kể từ thời điểm báo này bắt đầu tính phí cho nội dung digital vào năm 2011. Chỉ riêng trong quý 1 năm 2020, có thêm khoảng gần 600 nghìn người đăng ký trả tiền để đọc báo online của The New York Times, nâng tổng số người đăng ký trả tiền đọc báo của tờ này lên đến con số 5 triệu. Sau một năm, đến thời điểm hiện nay, số bạn đọc đăng ký trả phí của tờ báo này đã xấp xỉ con số 8 triệu. Một vài tờ báo khác cũng rất thành công như Financial Times, The Economist… Và tất nhiên, cũng có nhiều tờ báo khác đã không thành công khi thiết lập paywall. Ở Việt Nam, từ năm 2018, báo điện tử VietnamPlus cũng đã triển khai việc thu phí.
Thực tế hiện nay, trước sự phát triển ngập tràn của mạng xã hội, các trang thông tin điện tử, các kênh thông tin trực tuyến, bạn đọc đang bị “nhiễu loạn” trong một biển thông tin, rất khó phân biệt ngay lập tức đâu là thông tin thật, đâu là tin giả (fake news). Vì thế, một trong những sứ mệnh của báo chí chính thống là truyền tải thông tin chính xác, kịp thời. Nguyên tắc thông tin của Ngày Nay là đa chiều, có kiểm chứng, và một điểm quan trọng, đó là sự khác biệt, là nét riêng. Bạn đọc cần tiếp cận những thông tin mang tính xác thực, những nội dung có hàm lượng tri thức cao, những câu chuyện tử tế và nhân văn, những góc nhìn riêng biệt từ những cây bút, nhà báo có uy tín. Họ cần những giải thích để không bị lạc lối trước các dòng chảy “hậu sự thật” (post-truth), nơi các tin đồn lan nhanh và sự thật bị bóp méo. Chúng tôi tin rằng, bạn đọc Việt Nam sẽ sẵn sàng chi trả cho những sản phẩm báo chí chất lượng.
Chúng tôi xác định việc ra mắt báo thu phí là cách Ngày Nay đón nhận sự tin tưởng của bạn đọc, là thông điệp về lòng biết ơn và sự tôn vinh dành cho bạn đọc với sự tồn tại của Ngày Nay, cũng như chúng tôi đã kiên trì thực hiện việc phát hành Tạp chí Ngày Nay bản in theo phương thức miễn phí trong suốt hơn 5 năm qua, với số lượng khoảng 2 vạn bản/kỳ/tuần.
PV: Khó khăn của báo chí thu phí trực tuyến là gì, thưa ông?
Nhà báo Phạm Hữu Quang: Báo chí thu phí trực tuyến đòi hỏi rất khắt khe hai vấn đề: Nội dung và Cổng thanh toán. Với thực tế hiện nay ở Việt Nam, tìm được phương thức thanh toán hợp lý chính là bài toán không đơn giản với các cơ quan báo chí. Một khó khăn nữa là bạn đọc ở Việt Nam hiện nay chưa có thói quen trả tiền để đọc báo mạng điện tử, đồng thời vẫn còn nhiều tâm lý e dè về vấn đề bảo mật.
Tự áp lực với bản thân để lao động sáng tạo một cách nghiêm túc nhất
PV: Khó khăn là thế, vậy thưa ông, vì sao Ngày Nay vẫn triển khai báo thu phí trực tuyến?
Nhà báo Phạm Hữu Quang: Đây là một xu thế tất yếu trong dòng chảy của chuyển đổi số hướng tới xã hội số và chúng tôi xác định luôn phải làm mới mình trong một kỷ nguyên nơi thông tin hữu ích không chỉ cần nhanh, chính xác, mà còn cần tính xâu chuỗi và hệ thống. Với câu chuyện chuyển đổi số, chúng tôi hiểu rằng, tương lai không phải là đường thẳng kéo dài của quá khứ. Chuyển đổi số chính là một cú hích của một cơ quan báo chí nhỏ bé như Ngày Nay.
Hiện nay bạn đọc có thể dễ dàng thanh toán phí đọc báo trên Tạp chí điện tử Ngày Nay (www.ngaynay.vn) qua thẻ ATM của hơn 40 ngân hàng trong nước, thẻ quốc tế như Visa, Mastercard, JCB và ví điện tử ViettelPay. Trong thời gian ngắn tới đây, bạn đọc có thể thanh toán qua tin nhắn điện thoại, và bằng cả tiền điện tử (Mobile Money) ngay khi dịch vụ này được cấp phép triển khai tại Việt Nam.
PV: Ngày Nay làm gì để có được những sản phẩm báo chí chất lượng?
Nhà báo Phạm Hữu Quang: Để duy trì được việc sản xuất nội dung có chất lượng cao là điều hoàn toàn không dễ dàng gì. Tại tòa soạn, chúng tôi phải liên tục đào tạo đội ngũ phóng viên, biên tập viên để nâng cao nghiệp vụ báo chí, liên tục tự học hỏi từ chính các đồng nghiệp các cơ quan báo chí lớn. Ngày Nay cũng may mắn có đội ngũ làm báo tâm huyết, yêu nghề, rất nhiều cây bút năng động, sáng tạo, đoàn kết, gắn bó với cơ quan.
PV: Hiện thách thức lớn nhất của Ngày Nay là gì, thưa Phó Tổng Biên tập?
Nhà báo Phạm Hữu Quang: Đó là áp lực với bạn đọc. Chúng tôi luôn tự đặt câu hỏi làm sao để tri ân bạn đọc một cách xứng đáng nhất, với sự tin tưởng mà bạn đọc đã trao cho mình. Mỗi người ở Ngày Nay phải tự áp lực với bản thân để lao động sáng tạo một cách nghiêm túc nhất, sao cho có được những sản phẩm báo chí chuẩn mực, hấp dẫn.
Ngày Nay là một cơ quan báo mà tạp chí in phát hành miễn phí còn tạp chí điện tử có nội dung thu phí. Chúng tôi rất mong muốn nhận được sự hỗ trợ từ Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam về cơ chế chính sách, về các giải pháp công nghệ hiện đại, đào tạo kỹ năng nghiệp vụ báo chí… để có thể tiếp tục phát triển tốt hơn trong kỷ nguyên số.
PV: Trân trọng cảm ơn anh!
Nhà báo Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam khẳng định tại lễ ra mắt báo thu phí của Ngày Nay: “Thu phí độc giả cho nội dung digital là một xu hướng nổi bật của báo chí thế giới trong khoảng 10 năm qua, là một trong nhiều phương thức đa dạng hóa nguồn thu của các cơ quan báo chí trong bối cảnh nguồn thu quảng cáo nói chung, đặc biệt là trên báo in, giảm sút nghiêm trọng.
Đừng nên chạy theo kiểu làm báo dựa vào thuật toán, lôi kéo độc giả bằng thông tin gây sốc, đừng tính hiệu quả của một bài báo bằng cách đếm lượt truy cập nữa. Xây dựng được nhóm người dùng trung thành, sẵn sàng bỏ tiền để đọc những nội dung hữu ích mới là con đường phát triển bền vững của báo chí hiện đại”.
