Những thay đổi đáng chú ý về phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực đất đai

Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận nhiệm vụ mới

Mới đây, Chính phủ ban hành Nghị định số 151/2025/NĐ-CP, quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp, phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai. Nhiều thẩm quyền trước đây thuộc về Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã được phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cũng như HĐND, UBND các cấp.

Đáng chú ý, một số thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai thuộc Chính phủ trước đây đã được phân cấp, phân quyền cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Cụ thể, thứ nhất, thẩm quyền của Chính phủ thẩm định, phê duyệt kế hoạch sử dụng đất quốc gia quy định tại khoản 2 Điều 72 Luật Đất đai do Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường thực hiện.

Thứ hai, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ theo quy định của Luật Đất đai do Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường thực hiện. Bao gồm:

(1) Quyết định thành lập Hội đồng thẩm định kế hoạch sử dụng đất quốc gia quy định tại điểm b khoản 1 Điều 71 Luật Đất đai;

(2) Phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất cho đơn vị hành chính cấp tỉnh, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quy định tại khoản 1 Điều 76 Luật Đất đai.

Bên cạnh đó, HĐND và UBND cấp tỉnh cũng tiếp nhận các thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai từ Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh đối với thành phố trực thuộc Trung ương không phải lập quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh quy định tại khoản 3 Điều 72 Luật Đất đai do HĐND cấp tỉnh thực hiện.

Thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ quyết định trường hợp giao đất, cho thuê đất không đấu giá quyền sử dụng đất, không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất quy định tại điểm p khoản 3 Điều 124 Luật Đất đai do UBND cấp tỉnh thực hiện; khi đáp ứng một trong các điều kiện:

(1) Thuộc dự án sử dụng đất vào mục đích công cộng (quy định tại Điều 9 Luật Đất đai) có mục đích kinh doanh mà không thuộc các trường hợp quy định tại các khoản 1, 2 và 5 Điều 124 Luật Đất đai;

(2) Thuộc dự án đã được Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật thuộc trường hợp thu hồi đất quy định tại khoản 31 Điều 79 Luật Đất đai, mà không thuộc trường hợp lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về đấu thầuvà không phụ thuộc vào nguồn vốn đầu tư;

(3) Dự án đầu tư có sử dụng đất thuộc trường hợp Nhà nước cho thuê đất thu tiền thuê đất hằng năm đối với quỹ đất do cơ quan, tổ chức của Nhà nước được giao quản lý;

(4) Thuộc trường hợp khác không quy định tại Điều 125 và Điều 126 Luật Đất đai.

Thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ quyết định các trường hợp bất khả kháng khác theo quy định tại điểm g khoản 1 Điều 31 Nghị định số102/2024/NĐ-CP cũng do UBND cấp tỉnh thực hiện.

Nghị định này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025 và được thực hiện đến trước ngày 1/3/2027. Trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đã được sửa đổi, bổ sung, ban hành mới để phù hợp với việc tổ chức chính quyền 02 cấp thì thực hiện theo các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành.

Sẽ phân cấp triệt để, không hình thức, người dân không phải điều chỉnh giấy tờ đất đai sau sáp nhập

Cũng từ ngày 1/7, UBND cấp xã, Chủ tịch UBND cấp xã cũng tiếp nhận nhiều nhiệm vụ mới do UBND cấp tỉnh phân quyền, phân cấp, theo Nghị định 151.

Một là, thẩm quyền UBND cấp tỉnh quyết định biện pháp, mức hỗ trợ khác đối với từng dự án cụ thể quy định tại khoản 2 Điều 108 Luật Đất đai, khoản 7 Điều 12 và khoản 9 Điều 13 Nghị định số 88/2024/NĐ-CP do UBND cấp xã thực hiện.

Hai là, thẩm quyền của UBND cấp tỉnh quyết định thu hồi đất, quy định tại khoản 1 Điều 83 Luật Đất đai mà thuộc trường hợp thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, không còn khả năng tiếp tục sử dụng do Chủ tịch UBND cấp xã thực hiện.

Ba là, thẩm quyền của UBND cấp tỉnh theo quy định của Luật Đất đai, do Chủ tịch UBND cấp xã thực hiện, trừ trường hợp quy định tại Điều 9 Nghị định này và trường hợp dự án có nhiều hình thức sử dụng đất, mà trong đó có diện tích thuộc trường hợp Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, hoặc cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê.

Báo cáo về công tác thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực nông nghiệp và môi trường khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp theo tinh thần Nghị định 151, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy nhấn mạnh, Bộ sẽ phân cấp, phân quyền triệt, tránh tình trạng phân cấp mang tính hình thức.

Theo đó, việc phân cấp, phân quyền nhằm bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm. Đồng thời, cắt giảm tối đa các thủ tục không cần thiết, bãi bỏ các điều kiện đầu tư kinh doanh không còn phù hợp, loại bỏ khâu trung gian; giảm chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp, lồng ghép, tích hợp các thủ tục hành chính liên ngành, liên lĩnh vực trong cùng một bộ thủ tục gắn chặt với ứng dụng hiệu quả chuyển đổi số trong toàn bộ quy trình xử lý.

Bộ trưởng cũng thông tin cụ thể, việc nộp hồ sơ để thực hiện đăng ký, cấp giấy chứng nhận thì người yêu cầu đăng ký được lựa chọn một trong các nơi nộp hồ sơ trên địa bàn cấp tỉnh.

Đặc biệt, cơ quan giải quyết Thủ tục hành chính về đất đai không được yêu cầu người sử dụng đất phải thực hiện chỉnh lý hồ sơ, giấy tờ liên quan đến đất đai sau khi sắp xếp, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Việc này sẽ thực hiện đồng thời khi người sử dụng đất thực hiện thủ tục hành chính, hoặc trên cơ sở nhu cầu của người sử dụng đất.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cũng cho biết, các đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp được tiếp tục sử dụng quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện hoặc quy hoạch được lập theo quy định của pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn, đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật trước ngày 1/7/2025 trên địa bàn.