Mô hình nhiều hữu ích
Tốc độ đô thị hóa nhanh làm gia tăng mật độ xây dựng các tòa nhà cao ốc. Vô hình chung, những khoảng không gian xanh quý giá dần bị thu hẹp giữa một đô thị kín đặc những khối bê tông. Bởi vậy, xu hướng nông trại trên mái nhà mà người dân đô thị quen gọi với tên thân thuộc vườn trên mái nhà đang được khuyến khích phát triển khi xây dựng các tòa nhà cao tầng.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, sử dụng mô hình có rất nhiều lợi ích. Trong đó, giúp giảm thiểu 30% lượng năng lượng tiêu thụ của tòa nhà, giúp điều tiết lượng nước, giữ nước góp phần ngăn chặn việc ngập úng trong các đô thị.
Nông trại trên mái nhà chính là thay thế các mái nhà vô cơ bằng các không gian xanh. Cụ thể là, cây xanh giúp hấp thụ carbon từ khí quyển, làm hạ thấp mức độ carbon dioxide trong không khí và loại bỏ sự gia tăng của các loại khí gây hiệu ứng nhà kính, giữ cho nhiệt độ thành phố mát hơn.
Theo công bố của các nhà nghiên cứu trên thế giới, 1 triệu cây xanh có thể cắt giảm lượng carbon dioxide do 10.000 chiếc xe tải hạng trung thải ra mỗi năm. Theo đó, mô hình nông trại xanh chính là những bể hấp thụ khí CO2 cỡ nhỏ giúp con người ứng phó với biến đổi khí hậu.
Nông trại trên mái nhà cũng cung cấp nguồn thực phẩm tại chỗ cho mỗi gia đình. Thúc đẩy sản xuất hữu cơ, bảo vệ đất và nguồn nước, bài trừ các thuốc trừ sâu độc hại, trừ cỏ, và các chất gây nguy hiểm khác.
Trong xu thế phát triển mô hình kiến trúc xanh này thì trào lưu các công nghệ xanh trong nông nghiệp cũng ra đời, tạo việc làm cho nhiều người.
Đặc biệt, mô hình này còn làm tăng tính cộng đồng, gắn kết bền vững cộng đồng khi tạo ra sự kết nối hữu hình giữa các gia đình, giữa người người trồng và người tiêu thụ. Cộng đồng đô thị gần gũi nhau hơn khi có không gian xanh cùng thư giãn, nghỉ ngơi, trò chuyện về cây xanh. Ngoài ra, mái nhà trồng nhiều cây còn hỗ trợ phát triển đa dạng sinh học cho môi trường đô thị, là môi trường sống cho các loại sinh vật có lợi.
Xu hướng xây dựng nông trại trên mái nhà đang phát triển ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam (Nguồn: Dekortasarim)
Phát triển rầm rộ trên thế giới
Các đô thị lớn trên thế giới không còn xa lạ với kiến trúc đưa cây xanh lên mái nhà. Thực tế, ý tưởng này đã có từ rất lâu tại Châu Âu, đơn cử như công trình vườn treo Babylon là một trong những công trình ứng dụng kỹ thuật trồng cây trong không gian.
Theo xu hướng phát triển, cuối thế kỷ 20, kỹ thuật trồng cây trên mái nhà được công bố chính thức tại Đức. Đến nay, quốc gia này vẫn dẫn đầu thế giới trong việc phát triển mô hình này với khoảng 10% mái nhà đã được phủ xanh.
Tương tự, Singapore vốn nổi tiếng thế giới là Đô thị vườn với các kiến trúc xanh. Trong đó, một tòa chung cư 24 tầng của thành phố này đã lập kỷ lục Guinness với khu vườn treo lớn nhất thế giới. Bên cạnh đó, trường đại học công nghệ Nanyang cũng thiết kế mái nhà màu xanh lá cây, tạo ra một không gian mở là một nơi để sinh viên nghỉ ngơi.
Tại Nhật Bản, các kiến trúc sư cũng đã cải tạo nóc nhà của Kim tự tháp Fukuoka ACROS bằng 35.000 cây thuộc 76 loài thực vật và được trồng trên 15 bậc thang, đã tạo thành một ốc đảo xanh giữa lòng thành phố.
Ứng dụng mô hình nông trại trên mái nhà tại Việt Nam
Ở Việt Nam mô hình đưa cây xanh lên các tòa nhà cao tầng cũng đang nở rộ và phát triển thuận lợi do nước ta có khí hậu nhiệt đới gió mùa, thảm thực vật phong phú phát triển theo các mùa hoặc phát triển quanh năm. Nhờ đó, có thể luân canh trồng cây phù hợp với từng mô hình thiết kế.
Không chỉ vậy, mức độ đô thị hóa ở Việt Nam dẫn đến tình trạng khói bụi, ô nhiễm tiếng ồn, ngập lụt, thiếu không gian xanh trầm trọng. Mô hình nông trại trên mái nhà chính là một trong những giải pháp phát triển đô thị xanh bền vững.
Ví dụ rõ ràng nhất là khách sạn 5 sao JW Marriott (Hà Nội) có tầng mái được phủ toàn bộ bằng thảm cỏ xanh giúp những phòng trên tầng áp mái tránh được các tia tử ngoại, lọc bụi, tiết kiệm năng lượng.
Ngoài ra, nhiều gia đình trong nội đô cũng ứng dụng làm các vườn rau xanh trên sân thượng hoặc đặt các chậu cây xanh để cải thiện không khí và tạo ra không gian sống lãng mạn, thoải mái.
Trước đó, dự án thiết kế của KTS Võ Trọng Nghĩa và Masaaki Iwamoto đã từng lọt vào danh sách bình chọn của thế giới về nhà có "vườn trên mái" đẹp nhất. Trong đó, ngôi biệt thự 2 tầng ở thành phố biển Nha Trang có tới 50% diện tích được phủ mảng xanh.
Trong tương lai, giải pháp trồng cây xanh trên mái mái nhà sẽ giúp trả lại không gian cây xanh mặt đất. Bởi vậy, cần có chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước cho các doanh nghiệp tham gia vào quá trình đầu tư xây dựng mô hình này tại các đô thị.
