Thích
Sáng ngày 23/10, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày tờ trình về hai dự án luật: Luật Dân số và Luật Phòng bệnh.
Theo tờ trình, giai đoạn 2006-2021, nước ta đã đạt và duy trì mức sinh thay thế, giữ được mức độ gia tăng dân số phù hợp.
Đến năm 2024, quy mô dân số Việt Nam đạt 101,1 triệu người. Hiện Việt Nam đang ở thời kỳ “dân số vàng”, tạo lợi thế lớn cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
Chất lượng dân số và chỉ số phát triển con người (HDI) không ngừng được cải thiện, tuổi thọ bình quân của người Việt Nam ngày càng tăng. Tuy nhiên, theo cơ quan soạn thảo, một số quy định của pháp luật về dân số đã lạc hậu, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn mới.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh. Nguồn ảnh: Báo Chính phủ
Thực tế hiện nay, công tác dân số đang đối mặt với nhiều vấn đề cần được giải quyết kịp thời như: mức sinh toàn quốc có xu hướng giảm dưới mức sinh thay thế, mất cân bằng giới tính khi sinh, chất lượng dân số chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.
Nguyên nhân là do một số cấp ủy, chính quyền chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của công tác dân số; công tác truyền thông, vận động nâng cao nhận thức còn hạn chế, nhiều nơi vẫn chịu ảnh hưởng nặng nề bởi định kiến giới.
Bên cạnh đó, nguồn lực thực hiện công tác dân số chưa đáp ứng yêu cầu, ngân sách đầu tư còn hạn chế. Tình trạng sinh con muộn, sinh ít hoặc không sinh con cùng với áp lực kinh tế trong việc nuôi dạy con cũng là nguyên nhân khiến mức sinh giảm.
Trình bày tờ trình tóm tắt, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, dự thảo luật bổ sung nhiều quy định nhằm duy trì mức sinh thay thế, trong đó có: tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính khi sinh con và bổ sung tiêu chí ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.
Cụ thể, phụ nữ sinh con thứ hai sẽ được nghỉ thêm 1 tháng, nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con. Ngoài ra, sẽ hỗ trợ tài chính đối với phụ nữ dân tộc thiểu số; phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi; phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp.
Dự thảo cũng quy định ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội cho phụ nữ sinh đủ 2 con hoặc nam giới có 2 con đẻ nhưng không có vợ hoặc vợ đã qua đời. Chính phủ sẽ quy định chi tiết nội dung và mức hỗ trợ tối thiểu.
Căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ và khả năng cân đối ngân sách, chính quyền địa phương sẽ quy định cụ thể đối tượng, nội dung và mức hỗ trợ, đồng thời bổ sung các biện pháp duy trì mức sinh thay thế.
Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết thêm, dự thảo cũng có quy định mới nhằm giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, hướng tới đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên.
Cụ thể, cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, trừ trường hợp phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính.
Dự thảo khuyến khích đưa nội dung “không trọng nam khinh nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh” vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Đồng thời, đình chỉ hành nghề y đối với người có hành vi công bố, tiết lộ giới tính thai nhi cho khách hàng, trừ trường hợp phục vụ mục đích y tế theo quy định của Bộ Y tế.
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết Ủy ban đề nghị bổ sung điều quy định chính sách của Nhà nước về công tác dân số trong chương quy định chung, thể hiện khung chính sách tổng thể, định hướng cho công tác dân số, bao gồm bảo đảm điều kiện sống, nhà ở, giáo dục, chăm sóc sức khỏe.
Về duy trì mức sinh thay thế, Ủy ban đề nghị nghiên cứu các biện pháp tổng thể, căn cơ, toàn diện để đạt mức sinh bền vững; đồng thời xem xét quy định hỗ trợ tài chính cho phụ nữ sinh đủ 2 con, trong đó nhóm phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi sẽ được hỗ trợ cao hơn, và làm rõ tiêu chí “địa phương có mức sinh thấp.”
Ủy ban cũng kiến nghị rà soát, sửa đổi Luật Nhà ở để bảo đảm tính khả thi của chính sách ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội cho các nhóm đối tượng nêu trên.
Ngoài ra, Ủy ban đề xuất bổ sung quy định yêu cầu Chính phủ định kỳ công bố tình trạng mức sinh, để chính quyền địa phương căn cứ xây dựng chính sách hỗ trợ, khuyến khích phù hợp.
Trường hợp mức sinh của một số địa phương giảm xuống rất thấp, Chính phủ cần báo cáo và đề xuất Quốc hội xem xét, ban hành biện pháp can thiệp kịp thời.
