Huỷ 2 bản án phúc thẩm và sơ thẩm
Ngày 22/6, Viện Kiểm sát Nhân dân cấp cao (VKSND cấp cao) tại TP.HCM đã có quyết định số 174/QĐKNGĐT-VKS-KDTM quyết định kháng nghị giám đốc thẩm về bản án phúc thẩm số 264/2021/KDTM-PT ngày 24/3/2021 của TAND TP.HCM.
Tại quyết định này, VKSND cấp cao đề nghị Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại TP.HCM xét xử giám đốc thẩm theo hướng hủy bản án sơ thẩm số 99/2020/KDTM-ST ngày 12/11/2020 của TAND quận 7 và bản án phúc thẩm số 264/2021/KDTM-PT ngày 24/3/2021 của TAND TP.HCM để giải quyết lại. Đồng thời, tạm đình chỉ thi hành đối với bản án sơ thẩm và phúc thẩm nói trên cho đến khi có quyết định giám đốc thẩm.
Tại vụ án này, nguyên đơn là Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại Thiên Phú (Công ty Thiên Phú), bị đơn là Công ty Cổ phần dịch vụ đấu giá Nam Sài Gòn (Công ty Nam Sài Gòn) trong việc bán đấu giá tài sản tại dự án Khu dân cư Hòa Lân (Bình Dương) có vốn đầu tư hàng nghìn tỷ đồng.
Được biết, năm 2002, Công ty Thiên Phú được UBND tỉnh Bình Dương chấp thuận cho thực hiện dự án Khu dân cư Hòa Lân ở phường Thuận Giao, thị xã Thuận An, Bình Dương (dự án Hòa Lân). Sau đó, Công ty Thiên Phú thế chấp đất dự án để vay Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Chợ Lớn (Agribank Chợ Lớn) nhưng không có khả năng trả nợ. Do đó, Công ty Thiên Phú đã ký biên bản giao tài sản thế chấp để Agribank Chợ Lớn xử lý thu hồi nợ.
Tháng 5/2017, Agribank chi nhánh Chợ Lớn và Công ty Đấu giá Nam Sài Gòn tiến hành bán đấu giá quyền sử dụng đất dự án khu dân cư Hòa Lân. Kết quả, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Kim Oanh TP.HCM (Công ty Kim Oanh) đã trúng đấu giá với tổng số tiền là 1.353 tỷ đồng.
Sau khi trúng đấu giá, Công ty Kim Oanh đã cùng với Agribank - Chi nhánh Chợ Lớn, Công ty Cổ phần Đấu giá Nam Sài Gòn, Công ty Thiên Phú ký kết hợp đồng mua bán tài sản đấu giá. Trong quá trình thực hiện tái định cư căn cứ theo hồ sơ, chứng từ mà Công ty Thiên Phú cung cấp, Công ty Kim Oanh đã chi trả cho 14 hộ dân theo giá trị quyền sử dụng đất tái định cư gần 30 tỷ đồng. Tuy nhiên, qua xác minh cho thấy danh sách của 14 hộ dân này đều là khai khống.
Đại diện Công ty Kim Oanh khẳng định toàn bộ số tiền gần 30 tỷ đồng là do Kim Oanh bỏ tiền túi ra chi trả để được giao đất làm dự án, mặc dù lúc đó vẫn chưa được chuyển chủ trương đầu tư. Ngay thời điểm đó, Kim Oanh với mục đích là mua quỹ đất sạch nhưng khi đi đo đạc mới phát hiện ra hồ sơ những người trong diện đền bù giải tỏa đều là hồ sơ được lập khống bởi Công ty Thiên Phú. Đây là một trong những lý do Công ty Kim Oanh không thanh toán tiền đấu giá đúng hẹn như đã cam kết tại văn bản Biên bản bán đấu giá ngày 25/5/2017.
Cho rằng quyền lợi của công ty bị xâm phạm, đến ngày 14/2/2019, Công ty Thiên Phú đã nộp đơn khởi kiện Công ty Cổ phần Dịch vụ Đấu giá Nam Sài Gòn ra Toà án Nhân dân quận 7, TP.HCM. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan mà Thiên Phú khởi kiện là Agribank chi nhánh Chợ Lớn, Công ty Kim Oanh và Văn phòng Công chứng Thành Phố Mới, tỉnh Bình Dương.
Ngày 11/3/2020, TAND quận 7, TP.HCM đã đưa vụ án tranh chấp “Hợp đồng mua bán tài sản bán đấu giá” dự án khu dân cư Hòa Lân ra xét xử theo đơn khởi kiện của Công ty Thiên Phú.
Thất thoát hàng ngàn tỷ đồng của Nhà nước
Theo nguyên đơn, Agribank Chợ Lớn đã đo sai diện tích, làm hụt 8.452 m2 của dự án. Sau khi thông báo bán đấu giá lần một không có khách đăng ký tham gia, ngày 26/8/2015 Agribank Chợ Lớn gửi công văn cho Công ty Nam Sài Gòn giảm 2% giá trị tài sản để tiếp tục bán đấu giá. Giá khởi điểm mới là 1.438 tỷ đồng trong khi giá chính xác là hơn 1.467 tỷ đồng.
Công ty Thiên Phú cũng cho rằng, Công ty Kim Oanh liên tục vi phạm cam kết nghĩa vụ thanh toán trong một thời gian dài, nhưng Agribank Chợ Lớn không có biện pháp quyết liệt để xử lý là trái với Quy chế đấu giá, thông báo đấu giá và quy định ban đầu của Agribank Chợ Lớn đưa ra.
Một tháng sau khi thụ lý vụ kiện, TAND quận 7 ban hành quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là cấm chuyển dịch đối với Dự án khu dân cư Hoà Lân. Sau 10 lần mở phiên tòa, hồi tháng 11/2020, TAND quận 7 xử sơ thẩm bác yêu cầu của Công ty Thiên Phú. HĐXX cho rằng, không có căn cứ để chấp nhận yêu cầu "hủy kết quả đấu giá dự án Khu dân cư Hòa Lân", tuyên huỷ quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trước đó. Toà cũng buộc Công ty Thiên Phú phải trả cho Agribank Chợ Lớn tổng nợ gốc và lãi là hơn 2.059 tỷ đồng. Sau khi cấn trừ tiền bán đấu giá dự án, Công ty Thiên Phú phải thanh toán nợ từ các hợp đồng tín dụng cho ngân hàng là hơn 609 tỷ đồng.
Sau phán quyết này, Công ty Thiên Phú, Agribank Chợ Lớn và một số bên liên quan kháng cáo, sau đó rút kháng cáo. Riêng Agribank đề nghị tòa tính lại số tiền Công ty Thiên Phú phải trả cho nhà băng. Tháng 3/2021, TAND TP.HCM xử phúc thẩm, đình chỉ giải quyết các yêu cầu của những đương sự đã rút kháng cáo; chấp nhận yêu cầu của Agribank Chợ Lớn, buộc Công ty Thiên Phú phải trả cho ngân hàng tổng số tiền là hơn 2.561 tỷ đồng (tăng hơn 500 tỷ đồng so với cấp sơ thẩm tuyên).
Kháng nghị sau 3 tháng bản án phúc thẩm có hiệu lực, VKSND cấp cao cho rằng, TAND quận 7 xử sơ thẩm đã không làm rõ những vi phạm nghiêm trọng của Agribank Chợ Lớn, Công ty Nam Sài Gòn, Phòng Công chứng Thành phố Mới trong việc: vi phạm nguyên tắc khách quan, minh bạch, công bằng trong đấu giá; vi phạm điều cấm của luật trong đấu giá, tính sai giá và diện tích tài sản đấu giá...
Tòa đã không xem xét đánh giá chứng cứ một cách toàn diện, khách quan, "bỏ lọt những vi phạm pháp luật nghiêm trọng cũng như không đánh giá tính chất của những vi phạm đã xâm phạm nghiêm trọng đến lợi ích công cộng, gây thất thoát của Nhà nước hàng nghìn tỷ đồng".
Ngoài ra, Viện VKSND cấp cao cũng cho rằng, các cơ quan tỉnh Bình Dương "vi phạm nghiêm trọng trong việc phê duyệt quy hoạch dự án" cho Công ty Thiên Phú nhưng Tòa đã không xem xét đầy đủ, không làm rõ hậu quả là dự án không được triển khai, kéo dài gây thất thoát lãng phí tài sản của Nhà nước. Những vi phạm này có dấu hiệu hình sự đã được kiến nghị xử lý nhưng đến nay chưa có kết quả nên phải tiếp tục kiến nghị xử lý.
Cũng liên quan đến sai phạm tại dự án này, ngày 25/3/2020, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”; ra các quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam và lệnh khám xét đối với 3 bị can: Bùi Thế Sơn, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Thiên Phú và 2 Phó Giám đốc là Trần Văn Tấn và Đặng Bình Anh Trọng về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Khoản 4, Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015.
