Photo Travel: Hoang sơ thác Hiêu, nức tiếng vịt quay Cổ Lũng
Vẻ đẹp hùng vĩ của thác Hiêu cùng các món ăn dân dã mang đậm bản sắc địa phương như vịt quay Cổ Lũng đã khiến Pù Luông không chỉ là nơi lưu giữ "linh hồn" của rừng già mà còn là điểm đến khám phá văn hóa của cộng đồng người Thái xứ Thanh.
***
Để đến được thác Hiêu, từ điểm đến đầu tiên ở Pù Luông là Bản Đôn (xã Thành Lâm), tôi phải chạy xe qua thị trấn Cành Nàng về hướng xã Cổ Lũng tầm 25km, đến thác bản Hiêu thuộc thôn Hiêu, xã Cổ Lũng. Đến được trung tâm xã Cổ Lũng, lại tiếp tục vượt qua quãng đường không quá dài nhưng rất khó đi nên bỏ lại ô tô, ngồi sau xe máy của chị phụ nữ dân tộc Thái địa phương chạy xe ôm để vào được thác Hiêu nằm giữa Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, huyện Bá Thước, Thanh Hóa.
Pù Luông, vùng đất xinh đẹp níu chân du khách với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ giữa đại ngàn hùng vĩ, bản làng bình yên và cuộc sống bình dị của cộng đồng người Thái xứ Thanh.
Trong tiếng Thái, "Hiêu" có nghĩa là mỏm đất chênh vênh, nhô ra bên ngoài. Tên gọi của ngọn thác cũng đúng với địa thế thực tế bởi với chiều dài hơn 800m, thác bắt nguồn từ một hang đá ở dãy núi đá vôi Pù Luông - Cúc Phương. Để ngắm nhìn được trọn vẹn vẻ đẹp của dòng thác, tiếp tục lội thác trong khoảng gần giờ đồng hồ để lên đỉnh Hiêu. Nhìn xuống từ đây sẽ thấy dòng nước ngang lưng chừng núi chia tách làm 2 nhánh, đổ về 2 hướng khác nhau rồi hợp lại ở cuối dòng. Các vách đá tạo nên hàng chục tầng thác nước.
Đổ bọt trắng xóa một vùng, mang theo chất đá vôi cũng chính là điều đặc biệt khiến thác Hiêu không giống như những thác nước khác: không có bùn và không bị trơn do rêu khó mọc trên nền đá vôi. Ngoài chân thác là một "hồ bơi tự nhiên" khổng lồ, mực nước chỉ hơn 1m, bên dưới là nền cát, thỏa sức cho du khách ngụp lặn nên nước trong veo, màu xanh ngọc bích.
Từ trung tâm xã Cổ Lũng, ngang qua những nếp nhà sàn mang đậm văn hóa bản địa ở thôn Hiêu với hình ảnh thửa ruộng bậc thang và ao nuôi cá bỗng dưới nếp nhà sàn…
… từ nguồn nước được cung cấp dẫn về từ thác Hiêu.
Bản Hiêu nằm bên bờ suối Hiêu với những ngôi nhà sàn của người Thái rải rác dọc hai bên bờ suối. Theo bà con dân tộc Thái nơi đây, đây là nguồn nước chưa bao giờ cạn và cũng chính là nguồn cung cấp nước sinh hoạt, nước nuôi loài cá bỗng dưới nếp nhà sàn và tưới cho những thửa ruộng bậc thang trong vùng.
Cá bỗng bà con dân tộc Thái nuôi thoạt nhìn giống cá trắm với thân mình thon dài nhưng lưng của chúng có màu xanh rêu, môi và vây màu đỏ. Đây là loài cá sống ở nguồn nước trong sạch, là loài cá quý, đặc sản. Loài cá này có sức đề kháng tốt hơn so với cá khác, thịt săn chắc thơm và ngon.
Cá bỗng thoạt nhìn giống cá trắm với thân mình thon dài nhưng lưng của chúng có màu xanh rêu, môi, vây màu đỏ và là loài vật được người dân rất coi trọng và nâng niu như một thứ của cải có giá trị…
… và hầu như nhà nào ở đây cũng có từ 1-2 ao thả nhiều cá bỗng.
Thác Hiêu mùa nào cũng đẹp và mỗi thời điểm trong năm là một trải nghiệm thú vị chờ du khách khám phá. Trong ảnh là mùa mưa, dòng thác có phần dữ dội hơn, cuộn trào và chuyển sang màu trắng đục lạ thường.
Tới thác Hiêu, đi bộ thêm tầm 300m nữa sẽ tới một nhánh thác nằm ở phía trên, cao và đẹp hơn, dòng chảy cũng siết hơn.
Ở bản Hiêu, du khách còn có cơ hội thưởng thức các món ăn dân dã mang đậm bản sắc dân tộc địa phương, trong đó có những món ăn được chế biến từ vịt Cổ Lũng, được ví như "sâm cầm xứ Thanh". Thường gọi là vịt suối, vịt Cổ Lũng là đặc sản nổi tiếng của người Thái. Giống vịt này cổ rụt, chân nhỏ lùn, cổ và đầu thường có lông khoang, lông mướt thích sống trong môi trường sạch nên được người dân nơi đây nuôi thả trên những cánh đồng, con suối ở bản.
Vịt Cổ Lũng được chế biến thành nhiều món ăn ngon khác nhau, nhưng ngon nhất phải kể đến món vịt quay thơm phức béo giòn. Sau khi được sơ chế sạch, vịt được nhồi các gia vị như lá mắc mật, muối, đường, ngũ vị hương rồi khâu kỹ lại đem nướng trên than hoa. Thịt vịt chín nóng giòn màu nâu đỏ bắt mắt và hương vị thơm ngon khó cưỡng, món này nhất định phải ăn cùng nước chấm nêm từ gan vịt nghiền nhỏ cộng muối và hạt mắc khén đã được giã nhỏ thì ngon đúng điệu.
Đã đến Pù Luông mà chưa đến thác bản Hiêu và thưởng thức món thịt vịt Cổ Lũng vẫn chưa được coi là trải nghiệm trọn vẹn đâu bạn nhé!
Vịt Cổ Lũng là món ăn địa phương nổi tiếng của người Thái tại bản Hiêu, có chân ngắn, mình bầu có màu lông nâu xen lẫn màu đen, cổ ngắn, to, quanh cổ có khoang tròn màu trắng. Vịt Cổ Lũng thường sống nhỏ lẻ quanh bản làng, giữa các khe núi, suối tự nhiên.
Đến bản Hiêu thưởng thức vịt Cổ Lũng quay với màu nâu đỏ, mùi thơm đặc trưng béo ngậy, ăn cùng với nước chấm làm từ gan vịt nghiền nhỏ với muối và hạt mắc khén tạo nên hương vị khó cưỡng khiến du khách không bao giờ quên…
… ngoài ra, những sản vật "cây nhà lá vườn" giản dị như thịt ba chỉ được lấy từ heo cỏ, ướp gia vị rồi rang với tôm sông, suối… làm nên một hương vị rất riêng ăn với món cơm lam của người Thái bản Hiêu, những món ăn mộc mạc nhưng nồng nàn hương sắc đại ngàn.
Ở bản Hiêu, du khách không những được đắm chìm trong không gian bản làng êm đềm trong sương sớm mà còn được ngắm những thửa ruộng bậc thang mênh mông, nơi nếp nương mọc lên từ nắng gió miền sơn cước thơm ngát mùa trổ đòng.
