Photo Travel: Phù Lãng, ngôi làng đậm ký ức xứ Kinh Bắc xưa
Bắc Ninh trong những ngày đang "dậy sóng" trên các nền tảng mạng xã hội từ MV Bắc Bling đã khiến tôi phải tò mò mở lại kho "phim xưa ảnh cũ" của mình, xem lại những khoảnh khắc chụp từ film hơn 20 năm trước, trải nghiệm "màu" thời gian của ngôi làng vô cùng dung dị "hồn quê" Phù Lãng.
***
Trải qua gần 800 năm, Phù Lãng (xã Phù Lãng, thị xã Quế Võ) là một làng gốm nhỏ nép mình ven dòng sông Cầu, chỉ cách Hà Nội khoảng 60km về hướng Đông Bắc.
Tôi nhiều lần về Phù Lãng, mua gốm cũng như đưa vào khuôn hình của mình hình ảnh ngôi làng cổ Đồng bằng châu thổ, đậm vẻ trầm tư với sắc nâu vàng óng và gần gũi, dung dị đến nao lòng. Những hình ảnh chụp phim của phóng sự này được chụp trong những ngày nắng tháng 5 hơn 20 năm trước, khi đó nắng đủ vàng và bỏng rát để người dân mang gốm ra phơi.
Không gian vương mùi ngai ngái của đất sét, xen lẫn nếp nhà với mái ngói nâu đỏ gợi lên ký ức làng quê Bắc Bộ xưa cũ, trầm mặc như chính tuổi đời của Phù Lãng.
Bước chân vào làng Phù Lãng là những nét riêng biệt của một làng gốm cổ với bức tường nhà được xếp từ những chiếc chum, sành, quách, tiểu, vại… nung hỏng, tạo nên vẻ đẹp mộc mạc và độc đáo không phải nơi nào cũng có được.
Hơn 20 năm trước, không khó để bắt gặp những hình ảnh mái ngói nâu đỏ thấp thoáng sau lũy tre làng, hàng chum vại dọc theo con đường làng quanh co rồi những bình, lọ gốm xếp chồng cao ngất bên hiên nhà. Đó là những hình ảnh quen thuộc vẫn được người ta nhắc nhớ "hồn quê".
Hai bên đường la liệt những chum, vại, bình gốm đủ kích cỡ nằm cạnh những đống củi đan nhau cao ngất chuẩn bị vào lò nung. Tất cả như lời chào mừng đến với làng gốm mà chẳng phải mất công giới thiệu bằng biển hiệu, bảng biểu.
Chất liệu đất sét đỏ hồng chính là "xương sống" tạo nên chất gốm đặc trưng của làng nghề này.
Đường sá nơi đây vẫn chưa bị bê tông hóa, còn đó viên gạch lát chỉ dấu của một làng nghề cổ.
Giờ làng nghề hiện vẫn duy trì các sản phẩm gốm truyền thống bằng lò đốt củi ở hộ gia đình, song nhân lực làm nghề đã giảm đi và nguồn nguyên liệu đất làm gốm không phải tài nguyên vô tận. Việc tạo diện mạo mới cho nghề gốm Phù Lãng trở thành một điểm cộng để thu hút khách tham quan đã bắt đầu định hướng phát triển du lịch cộng đồng. Với không gian về làng quê Bắc bộ còn giữ được, cùng với trải nghiệm làm gốm cho du khách, mô hình làm kinh tế - du lịch có triển vọng hứa hẹn.
Đặc biệt, sau khi "Bắc Bling" gây sốt, quê hương quan họ mở thêm tour miễn phí khám phá loạt điểm check-in độc lạ các điểm đến trong MV Bắc Bling như chùa Phật tích, làng tranh Đông Hồ… thì làng gốm Phù Lãng cũng có trong đó. Dù đang dần chuyển mình theo thời đại, Phù Lãng vẫn ẩn chứa cái hồn rất rất quê, mộc mạc mà đằm thắm của xứ sở Kinh Bắc xưa kia.
Những chồng củi đốt cao quá đầu người được xếp như những bức tường trước cửa một ngôi nhà. Hiện làng nghề gốm Phù Lãng vẫn có khoảng hơn 200 hộ sản xuất gốm, trong đó có 50 lò nung đốt gốm truyền thống, gần 20 lò nung đốt gốm bằng khí gas.
Những ngôi nhà mái ngói nhấp nhô với sản phẩm của nghề gốm được xếp đầy sân.
Dường như có chỗ nào trống là người dân để đồ gốm ở đó, chum, vại để sát tường nhà, các góc sân, thậm chí những chiếc chum, sành, quách, tiểu, vại… nung hỏng bao quanh giếng nước.
Hình ảnh rất đỗi thân thuộc và bình dị như một góc ký ức về phiên chợ quê họp từ sáng sớm, nơi miền quê nhỏ mang tên Phù Lãng ở Quế Võ, Bắc Ninh…
… nơi người làng tranh thủ bán mớ rau, dưa… trước khi về nhà làm gốm.
