Chưa có quy định riêng về đất dành cho giáo dục
Phát biểu thảo luận về dự án Luật Đất đai (sửa đổi) ngày 21/6, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Bình) thẳng thắn nêu những vấn đề bất cập cần được tháo gỡ cho lĩnh vực giáo dục và đề nghị cần phải có quy định riêng chính sách đặc thù: "Hiến pháp, Nghị quyết 29 của Trung ương và Luật Giáo dục quy định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu và đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển được ưu tiên đi trước trong các chương trình kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh cả nước đang thực hiện khâu đột phá chiến lược về nguồn nhân lực, giáo dục đang rất cần đầu tư đồng bộ, trong đó việc đầu tư chính sách đất đai cho giáo dục đóng vai trò đặc biệt quan trọng".
Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga nêu kinh nghiệm từ nhiều nước phát triển, đặc biệt là vấn đề được các nhà khoa học nhắc đến nhiều nhất là luật cấp đất cho trường đại học đã tạo bệ phóng cho giáo dục phát triển, góp phần rất quan trọng vào đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế Mỹ.
"Ở nước ta hiện nay, quy hoạch đất cho giáo dục còn nhiều bất cập, nhiều địa phương thiếu quỹ đất cho xây dựng trường học, đặc biệt là các thành phố lớn, chính sách xã hội hóa giáo dục còn rất nhiều khó khăn, vướng nhất là do chính sách đất đai, đất giáo dục cao, nhà đầu tư thuần giáo dục cũng khó đạt được, nếu không có chính sách phù hợp, đủ mạnh thì sẽ dẫn tới bất bình đẳng trong giáo dục, làm méo mó chủ trương xã hội hóa giáo dục của nước ta. Dự thảo Luật Đất đai có tới 263 điều, có nhiều quy định khá cụ thể cho các lĩnh vực kinh tế, an ninh, quốc phòng, có nhiều điều quy định về đất cho các lĩnh vực, tuy nhiên chưa có điều quy định riêng về đất giáo dục. Đất giáo dục được quy định chung với đất của đơn vị sự nghiệp công lập hòa vào quy định đất với các lĩnh vực khác, chưa quy định được các vấn đề đặc thù, chính sách riêng, cụ thể, rõ ràng, đủ mạnh cho xã hội hóa giáo dục.
Dường như dự thảo luật đang đánh đồng chính sách đất của trường ngoài công lập, trong đó có trường tư không vì lợi nhuận với các tổ chức kinh tế. Khi xây dựng các luật chuyên ngành về giáo dục, các quy định về đất đai giáo dục thì chờ quy định trong Luật Đất đai nhưng với quy định như dự thảo thì chưa rõ. Vì vậy, tôi đề nghị dự thảo luật cần có các điều riêng về đất cho giáo dục để thể hiện rõ các đặc thù trong chính sách và quản lý đất cho giáo dục", bà Nga phân tích.
Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga kiến nghị ba vấn đề cụ thể sau:
Một là, đề nghị có điều riêng hoặc là bổ sung quy định tại Điều 10 về chính sách khuyến khích ưu tiên sử dụng đất cho phát triển giáo dục.
Hai là, về chính sách đất cho trường công lập tự chủ. Dự thảo đã tiếp thu ý kiến của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục bỏ quy định các cơ sở giáo dục tự chủ phải nộp tiền sử dụng đất và bổ sung quy định các đơn vị sự nghiệp công lập được Nhà nước giao đất không thu tiền và bổ sung quy định trong trường hợp có nhu cầu sử dụng một phần hoặc toàn bộ diện tích được giao để sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ tại khoản 3 Điều 32. Tuy nhiên, đề nghị quy định rõ hơn cho cả cơ sở giáo dục từ chủ, vì tại Điều 99 và một số điều khác vẫn có những tách bạch giữa đơn vị sự nghiệp công lập và đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ. Đồng thời, đề nghị bổ sung quy định trách nhiệm của đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt đối với cơ sở giáo dục khi sử dụng đất để sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ thì phải bảo đảm nguyên tắc bảo toàn và phát triển, phù hợp với môi trường giáo dục, văn hóa học đường.
Ba là, về chính sách đất cho xã hội hóa giáo dục.
Thứ nhất, trong liệt kê đối tượng sử dụng đất cần bổ sung các cơ sở công lập hoạt động không vì lợi nhuận tại Điều 5 và rà soát trong tổng thể dự thảo luật, không đánh đồng các cơ sở tư thục phi lợi nhuận với các tổ chức kinh tế.
Thứ hai, cần luật hóa các chính sách về đất đai đã được quy định tại các nghị quyết và văn bản pháp luật về xã hội hóa giáo dục trong thời gian qua. Cụ thể là Nhà nước có nhiệm vụ giao đất, cho thuê đất đã hoàn thành giải phóng mặt bằng, có chính sách hỗ trợ kinh phí bồi thường, giải phóng mặt bằng đối với các dự án đầu tư trong lĩnh vực xã hội hóa đã thực hiện công tác đền bù, giải phóng mặt bằng.
Thứ ba, cần bổ sung vào Điều 157 của dự thảo Luật Đất đai quy định việc miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cho các cơ sở giáo dục ngoài công lập. Dự thảo tại điều này quy định việc miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được thực hiện với 10 trường hợp nhưng chưa có quy định cho các cơ sở giáo dục ngoài công lập, đặc biệt là các cơ sở giáo dục không vì lợi nhuận. Đây là điểm bất cập, chưa phù hợp với chủ trương của Đảng về chính sách khuyến khích xã hội hóa nhằm phục vụ lợi ích chung của xã hội.
Thứ tư, hiện nay chính sách xã hội hóa giáo dục đã có bước phát triển mới với việc phát triển các dự án theo quan hệ đối tác công - tư. Việc thực hiện quy định này đều có liên quan đến việc giao đất và thuộc sử dụng đất giáo dục. Vì vậy, cần xem xét bổ sung trong dự thảo luật các quy định về đất đai triển khai các dự án PPP trong lĩnh vực giáo dục.
Đề nghị không phân biệt trường công lập, tư thục khi miễn giảm tiền sử dụng đất
Cho ý kiến về Điều 157, đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (đoàn Phú Yên) - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục nêu rõ, trong các đối tượng được miễn giảm có quy định là các đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó có trường học. Tuy nhiên, chúng ta hiện nay đang thực hiện xã hội hóa giáo dục và thấy đang thiếu trường từ mầm non, tiểu học, trung học cơ sở và phải trông vào các nguồn lực đầu tư của xã hội.
Thành phố Hà Nội vừa tổ chức kỳ thi trung học phổ thông hết sức căng thẳng, bởi vì các trường công lập chỉ đáp ứng được 60% tổng số thí sinh. Nếu chỉ ưu tiên cho các cơ sở công lập thì rõ ràng chúng ta đang đẩy khó khăn không chỉ cho các nhà đầu tư về giáo dục mà trực tiếp là ảnh hưởng đến tương lai con em chúng ta.
Theo đại biểu Đỗ Chí Nghĩa, rất nhiều trường dân lập, trường tư thục hiện nay chất lượng đào tạo rất tốt, rất có uy tín và phụ huynh hoàn toàn có thể gửi gắm, ưu tiên vào đó; nhiều nhà đầu tư không chỉ quan tâm đến lợi nhuận mà hết sức tâm huyết với sự nghiệp giáo dục.
"Theo tôi, nếu không tâm huyết, không hiểu sâu sắc về giáo dục mà chỉ nghĩ đến lợi ích thuần túy thì chắc chắn sẽ thất bại. Phụ huynh đủ tinh tường để nhận ra những người có tâm huyết với giáo dục và những người thuần túy kinh doanh giáo dục, tìm cách đẩy các nguồn thu lên vì mục đích kinh doanh thông thường và chắc chắn họ sẽ khó tồn tại. Tôi mong Ban soạn thảo hãy cân nhắc kỹ đến những nguồn lực đầu tư đó cho văn hóa, cho giáo dục như là một sự đầu tư trực tiếp cho tương lai con em chúng ta chứ không thuần túy nhìn vào đối tượng là nhà đầu tư, những nhà kinh doanh để có những cách áp dụng các quy định cho phù hợp.
Theo tôi, Điều 157 cần thiết kế thêm đối tượng là các cơ sở giáo dục ngoài công lập, bởi vì sự ưu tiên đó không mất mát đi đâu và chắc chắn với sự giám sát chung của công luận cũng như của cả xã hội với giáo dục thì những sự ưu tiên đó sẽ tạo ra được thành quả tốt đẹp, đồng thời chống lại được tư duy kinh doanh ngắn hạn trong giáo dục, chộp giật trong tăng học phí bằng mọi giá để đẩy gánh nặng về phía người học và ngăn cản cơ hội đến trường của thế hệ tương lai, đặc biệt là những người yếu thế, là con em những gia đình nghèo và những người rất có thể trở thành nhân tài để gánh vác sứ mệnh của đất nước trong tương lai", đại biểu Đỗ Chí Nghĩa phân tích.
