Liên tiếp ghi nhận kỷ lục
Tại Diễn đàn Đổi mới và Phát triển Doanh nghiệp, do Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh tổ chức mới đây, ông Nguyễn Hoa Cương, Phó Cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp - Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định: “Phát triển doanh nghiệp là yếu tố sống còn đối với hiệu quả hoạt động, tạo công ăn việc làm và thịnh vượng trong mỗi nền kinh tế. Mức độ năng động của khu vực doanh nghiệp phụ thuộc vào chất lượng môi trường pháp lý. Các quy định thực sự có chất lượng, hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, giúp doanh nghiệp tham gia thị trường một cách công bằng. Như vậy, chắc chắn sẽ góp phần đáng kể vào tiềm năng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam”.
Trong chặng đường phát triển, Nhà nước và Chính phủ đã rất quan tâm và không ngừng cải thiện môi trường pháp lý. Quốc hội, Chính phủ đã ban hành rất nhiều chính sách nhằm hỗ trợ phát triển doanh nghiệp. Luật Doanh nghiệp năm 2000 là một dấu mốc quan trọng trong quá trình này, nhờ đó mà các doanh nghiệp đã phát triển nhanh chóng với số doanh nghiệp hoạt động đã tăng hơn 13,3 lần trong giai đoạn 2000 - 2015.
Nguồn: Cục Quản lý Đăng ký kinh doanh - Bộ Kế hoạch và Đầu tư
Tính đến năm 2018, tổng số doanh nghiệp đã đạt hơn 700.000, đóng góp lớn vào tăng trưởng GDP, tạo ra nhiều của cải, vật chất, việc làm. Lực lượng doanh nghiệp đã có vị trí và đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội. Năm 2018 cũng ghi nhận là năm có số lượng doanh nghiệp thành lập mới và số vốn đạt cao nhất trong lịch sử (với 131.000 doanh nghiệp thành lập mới và số vốn đăng ký đạt trên 1.478 tỷ đồng) và con số này sẽ tiếp tục tăng cao trong năm 2019.
Cụ thể, 5 tháng đầu năm 2019, cả nước có gần 54.000 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng vốn đăng ký là 669,7 nghìn tỷ đồng, tăng 3,2% về số doanh nghiệp và tăng 29,6% về số vốn đăng ký so với cùng kỳ năm 2018. Nếu tính cả 987,4 nghìn tỷ đồng vốn đăng ký tăng thêm của các doanh nghiệp thay đổi tăng vốn thì tổng số vốn đăng ký trong 5 tháng đầu năm 2019 là gần 1,7 triệu tỷ đồng. Bên cạnh đó, còn có 19.600 doanh nghiệp quay trở lại hoạt động, tăng 48,1% so với cùng kỳ năm trước, nâng tổng số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và doanh nghiệp quay trở lại hoạt động trong 5 tháng lên hơn 73.600 doanh nghiệp.
Về tình hình thành lập của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, đại diện Cục Phát triển doanh nghiệp cho rằng, đang có sự bùng nổ tại Việt Nam với khoảng hơn 3.000 doanh nghiệp.
Về thu hút FDI, sự cạnh tranh trong thu hút FDI đang diễn ra ngày càng gay gắt giữa các quốc gia trong khu vực, do đó vốn đăng ký khó có khả năng tăng mạnh trong các năm tới. Dự kiến: ước thực hiện vốn đầu tư nước ngoài năm 2019 sẽ đạt khoảng 18 - 19 tỷ USD; Vốn đăng ký năm 2019 dự báo đạt khoảng 30 - 35 tỷ USD tương đương mức thu hút của năm 2018.
Ông Cương nhấn mạnh: “Đây là những tín hiệu cho thấy niềm tin ngày càng lớn vào môi trường đầu tư kinh doanh”.
“Khai tử” yếu tố lạc hậu
Cũng tại diễn đàn, các chuyên gia nhận định, khả năng đổi mới sáng tạo, sự am hiểu về tính an toàn và bảo mật thông tin cá nhân, khả năng đầu tư cải tiến công nghệ và giải quyết các vấn đề liên quan an toàn mạng, yếu kém trong dịch vụ kho vận… đang là những thách thức trực diện đặt ra với các doanh nghiệp.
Ông Hồ Sỹ Hùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, cho rằng, nền kinh tế số cũng tạo ra những thách thức không nhỏ với các doanh nghiệp Việt Nam. Đầu tiên là thách thức về thị trường do nhiều doanh nghiệp nước ngoài đã có mặt trong các ngành nghề của nền kinh tế Việt Nam.
Số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập mới liên tục ghi nhận kỷ lục mới trong những năm qua.
“Tầm ảnh hưởng, sức mạnh và việc ứng dụng công nghệ số hóa của doanh nghiệp đến từ nước ngoài như Facebook, Google, Microsoft… trong xã hội hiện nay rất lớn. Nếu không thể nắm bắt được và hòa mình vào xu thế thời đại này, doanh nghiệp Việt Nam có khả năng thua cuộc trên chính sân nhà”, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chia sẻ.
Ngoài ra, khả năng thích ứng với nền kinh tế của doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Khu vực doanh nghiệp này đang gặp khó khăn khi muốn mở rộng kinh doanh thông qua nền kinh tế số do những phiền toái, trở ngại về truy cập internet. Sự am hiểu về tính an toàn và bảo mật thông tin cá nhân, giải quyết các vấn đề tiến công qua mạng khi hệ thống hạ tầng kỹ thuật, trình độ công nghệ, kiến thức cơ bản về phát triển trực tuyến còn nhiều hạn chế… cũng là một rào cản lớn.
Ngoài ra, các thiết bị công nghệ thông tin thường có chi phí rất đắt đỏ, dịch vụ kho vận yếu kém, chi phí bị đội lên cao so với nhiều nước trong khu vực cũng khiến nhiều doanh nghiệp “lực bất tòng tâm”. Hơn nữa, lòng tin của phần lớn người tiêu dùng đối với mua sắm trực tuyến ở nước ta vẫn chưa cao.
Đưa ra giải pháp để phát triển bền vững, ông Hồ Sỹ Hùng cho rằng, trong điều kiện hiện nay, doanh nghiệp cần hướng tới sự phát triển bền vững và tự chủ, không để phụ thuộc hoàn toàn vào bên ngoài hay chỉ một nhân tố duy nhất là công nghệ số. Trong tương lai, với tốc độ phát triển công nghệ như vũ bão hiện nay, rất có thể xuất hiện thêm những mô hình mới tiên tiến hơn.
Cũng theo ông Hùng, trước những cơ hội và thách thức do nền kinh tế số mang lại, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động đầu tư cải tiến công nghệ, nghiên cứu, học hỏi và ứng dụng những mô hình, phương thức kinh doanh mới, quyết “khai tử” những yếu tố lạc hậu, không còn phù hợp, ứng dụng cách thức mới để phát triển nhanh hơn. Đồng thời, nghiên cứu một cách bài bản, nắm bắt nhu cầu của khách hàng để nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Khi đã có phương pháp chủ động tiếp cận nền kinh tế số, các doanh nghiệp với nhiều tiềm lực và lợi thế sẽ trở thành “đầu tàu” dẫn dắt công cuộc số hóa trong nền kinh tế quốc gia.
Doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động, giải thể từ năm 2014 - 2018 (Nguồn: Cục Quản lý Đăng ký kinh doanh - Bộ Kế hoạch và Đầu tư)
TS. Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, cho rằng: “Cách mạng công nghệ hiện nay tác động mạnh mẽ, toàn diện đến kinh tế - xã hội, và tất cả các ngành, lĩnh vực với tốc độ, công nghệ đột phá chưa từng có. Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới nên tất nhiên không nằm ngoài quá trình đó. Bởi vậy, Nhà nước cần quan tâm hơn nữa để thúc đẩy thương mại hóa công nghệ và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo”.
Đề cập cụ thể hơn đến vấn đề này, TS. Nguyễn Quân nêu ra vấn đề cần quan tâm, gồm: Phát triển doanh nghiệp khởi nguồn của các viện nghiên cứu, trường đại học; Đầu tư mạo hiểm và quỹ đầu tư khởi nghiệp; Tổ chức dịch vụ trong hệ sinh thái khởi nghiệp. Doanh nghiệp spin-off do các nhà khoa học, sinh viên ở các viện, nhà trường trong quá trình nghiên cứu, đào tạo có thể tạo ra công nghệ mới, giải pháp mới và thành lập doanh nghiệp để gọi vốn, hoàn thiện công nghệ và sản phẩm, sau đó chuyển nhượng cho tổ chức, cá nhân có nguồn lực đầu tư lớn kinh doanh phát triển sản phẩm.
Đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp bà Nguyễn Thy Nga, Giám đốc V-startup Việt Nam cho hay: “Chính sách và môi trường kinh doanh ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển của doanh nghiệp. Có nhiều vấn đề vướng mắc đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhất là với các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Đó là khả năng tiếp cận vốn, thủ tục tài chính thuế, đầu tư nước ngoài còn nhiều rào cản và khu vực ngân hàng còn rất chặt chẽ, khó khăn trong việc cấp tín dụng...”.
