Tăng trưởng nhanh – nhưng không đánh đổi
Tọa đàm đặt mục tiêu bao quát là đánh giá toàn diện các tồn tại, điểm nghẽn trong quá trình tăng trưởng những năm qua, từ đó đề xuất các giải pháp chiến lược và đột phá, hướng tới mục tiêu kép: tăng trưởng nhanh đi đôi với phát triển bền vững.
Toàn cảnh Tọa đàm Đối thoại Chính sách với chủ đề: “Định hướng và Giải pháp cho Tăng trưởng kinh tế cao và bền vững đến năm 2045”.
Một số nội dung trọng tâm được đưa ra thảo luận gồm: Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, rút ra bài học phù hợp với bối cảnh Việt Nam về mô hình và động lực tăng trưởng mới trong nền kinh tế số và kinh tế xanh. Đánh giá thực trạng tăng trưởng kinh tế Việt Nam, chỉ rõ những thành tựu và các điểm nghẽn trong các lĩnh vực: thể chế, năng suất, thị trường vốn, khoa học công nghệ, nguồn nhân lực và liên kết vùng. Phân tích bối cảnh trong nước và quốc tế đến năm 2045, xác định các tiêu chí và yêu cầu cho một mô hình tăng trưởng phù hợp xu thế toàn cầu. Xây dựng các kịch bản tăng trưởng trung và dài hạn, xác định điều kiện nền tảng giúp Việt Nam vượt qua "bẫy thu nhập trung bình" và gia nhập nhóm nước thu nhập cao. Đề xuất định hướng chính sách và giải pháp đột phá trong thể chế, nguồn nhân lực, công nghệ, tài chính và cơ sở hạ tầng phục vụ mục tiêu tăng trưởng bền vững.
Không chỉ mang ý nghĩa học thuật, tọa đàm còn góp phần hiến kế chính sách thực tiễn. Những phân tích và đề xuất tại sự kiện là cơ sở quan trọng để các cơ quan hoạch định chính sách tham khảo trong quá trình xây dựng chiến lược phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn mới, trong đó nhấn mạnh đến yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng phát triển và bảo đảm tính bền vững.
Tọa đàm cũng khẳng định để hiện thực hóa mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045, cần có sự đồng hành của cả hệ thống: Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, doanh nghiệp là động lực trung tâm, và các viện nghiên cứu – trường đại học là nguồn cung chất xám, phản biện chính sách và sáng tạo tri thức.
Thúc đẩy tăng trưởng trong bối cảnh thực thi "bộ tứ nghị quyết"
Tại sự kiện, TS. Đặng Thị Thu Hoài (Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược) nhấn mạnh, việc nâng cao chất lượng tăng trưởng và tạo đột phá về năng suất cần được đặt trong tổng thể các cải cách thể chế gần đây – đặc biệt là việc thực thi đồng bộ bốn nghị quyết lớn:
Nghị quyết 57 về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế; Nghị quyết 66 về xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.
TS. Đặng Thị Thu Hoài (Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược) phát biểu tại Tọa đàm.
Cùng với đó là tiến trình cải cách bộ máy nhà nước, sắp xếp lại địa giới hành chính cấp tỉnh. Theo TS. Hoài, đây chính là nền tảng để hình thành một khung thể chế mới, khuyến khích đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh quốc gia. Việc sáp nhập tỉnh không chỉ tinh gọn bộ máy mà còn giúp tháo gỡ các rào cản chia cắt nguồn lực, thúc đẩy liên kết vùng – yếu tố then chốt cho tái cấu trúc không gian kinh tế hiện đại và hiệu quả hơn. Một số trọng tâm cần nhấn mạnh để thúc đẩy tăng năng suất khi triển khai các nghị quyết như sau:
Một là, tăng năng suất khu vực kinh tế tư nhân: Khu vực tư nhân – chiếm tỷ trọng lớn về lao động và đóng vai trò trung tâm trong tăng trưởng – hiện đang có năng suất thấp hơn đáng kể so với khu vực FDI và Nhà nước. Đáng lưu ý, tốc độ tăng năng suất của khu vực này đang chậm lại, đòi hỏi các giải pháp đột phá như: hỗ trợ tiếp cận công nghệ mới, nâng cao năng lực quản trị và đổi mới sáng tạo. Đây chính là "dư địa" quan trọng để tạo bước nhảy cho năng suất toàn nền kinh tế.
Hai là, nâng cao năng suất nội ngành: Ngoài chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cần chú trọng tới cải thiện năng suất trong từng ngành. Việc lựa chọn đầu tư có trọng điểm vào các lĩnh vực có tính lan tỏa cao như công nghiệp công nghệ cao, dịch vụ số, và kinh tế xanh sẽ tạo hiệu ứng kéo năng suất chung đi lên.
Ba là: Tăng cường liên kết vùng và đầu tư hạ tầng kết nối: Liên kết vùng và hệ thống hạ tầng là chìa khóa để gắn kết đô thị – nông thôn, phát huy vai trò đầu tàu của các trung tâm kinh tế. Việc đầu tư hạ tầng và sáp nhập tỉnh sẽ giúp tối ưu hóa phân bổ nguồn lực và định hình lại bản đồ tăng trưởng theo hướng hợp lý, hiệu quả hơn.
Ba nhóm giải pháp trọng điểm được TS. Hoài đưa ra:
Thứ nhất, cải cách thể chế để kiến tạo môi trường đổi mới sáng tạo. TS. Hoài cho rằng, thực thi hiệu quả Nghị quyết 66 sẽ giúp xây dựng hệ thống pháp luật minh bạch, ổn định và dễ tiên lượng – những yếu tố then chốt để thu hút đầu tư và thúc đẩy đổi mới. Bà cũng kiến nghị sớm ban hành cơ chế chính sách đặc thù để triển khai Nghị quyết 57 và Nghị quyết 193/2025/QH15, nhằm thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Song song đó, cần hoàn thiện pháp luật liên quan đến tiếp cận đất đai, tín dụng, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, phát triển các thị trường tài sản như chứng khoán, quyền sử dụng đất…
Thứ hai, nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ và đổi mới sáng tạo. Một hệ sinh thái đổi mới hiệu quả không thể thiếu nhân lực chất lượng cao và hạ tầng công nghệ số hiện đại. Do đó, cần đầu tư mạnh vào giáo dục – đào tạo lại lực lượng lao động, phát triển hạ tầng dữ liệu và công cụ phân tích – quản trị số. Các chương trình hỗ trợ khoa học công nghệ cần được thiết kế hiệu quả, đúng đối tượng, tạo tính lan tỏa.
Thứ ba, phát triển hệ sinh thái doanh nghiệp công nghệ và trung tâm đổi mới sáng tạo. TS. Hoài đề xuất Nhà nước tăng đầu tư công cho R&D trong các lĩnh vực then chốt như công nghệ số, năng lượng tái tạo, nông nghiệp công nghệ cao. Việc hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo vùng, vườn ươm công nghệ, cụm liên kết ngành sẽ kết nối doanh nghiệp – viện nghiên cứu – trường đại học – nhà đầu tư, từ đó lan tỏa tri thức, công nghệ và nâng cao năng suất. Đồng thời, cần có cơ chế tài chính – thuế – tín dụng ưu đãi để khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào đổi mới và chấp nhận rủi ro.
