Theo đánh giá, hạ tầng giao thông khu vực này thời gian qua có sự đầu tư, nâng cấp nhưng phần lớn còn nhiều “điểm nghẽn”, chưa kết nối, đồng bộ. Đặc biệt, chưa có sự kết nối tuyến cao tốc giữa Việt Nam với Lào, Campuchia; kết nối Đông - Tây còn khó khăn; kỹ thuật, chất lượng một số tuyến đường còn hạn chế như QL16, QL8, QL19... Nhiều Cảng hàng không (CHK) đã khai thác vượt công suất thiết kế, chưa có trung tâm logistics hàng không; kết nối CHK Phù Cát còn hạn chế.
Đa số các cảng biển chưa có đường sắt kết nối, chưa có trung tâm ICD, logistics. Thậm chí kết nối giữa một số bến cảng như Tiên Sa, Quy Nhơn với hệ thống đường bộ còn hạn chế. Bên cạnh đó, 1.462km đường sắt Bắc - Nam qua khu vực chỉ có hệ thống ga đạt cấp 3, 4; chưa có tuyến đường sắt kết nối với Tây Nguyên. Một số ga trong trung tâm thành phố như: Đà Nẵng, Quy Nhơn, Nha Trang nhưng không nằm trên tuyến chính; nhiều hầm đường sắt như Hải Vân, Khe Nét đã xuống cấp...
Theo số liệu tổng hợp từ các địa phương, tổng nhu cầu đầu tư cho hạ tầng giao thông giai đoạn 2021 - 2030 là khoảng 596.900 tỷ đồng. Trên cơ sở thực trạng nguồn lực và những dự án ưu tiên, Hội nghị đã đề xuất 4 phương án kết nối giao thông vùng mang tính đột phá.
Phương án thứ nhất, triển khai các dự án kết nối vùng mang tính đột phá, nâng cao năng lực kết nối phương thức vận tải với nhu cầu 295.390 tỷ đồng. Giai đoạn từ 2021 - 2025 khoảng 165 nghìn tỷ đồng, giai đoạn 2026 - 2030 là 130,8 nghìn tỷ đồng.
Phương án thứ 2 là bổ sung thêm các dự án có nhu cầu kết nối giữa các địa phương, khả năng nguồn lực có thể huy động ở mức lớn hơn (khoảng gần 378 nghìn tỷ đồng). Phương án 3 là đáp ứng đủ nhu cầu với vốn khoảng 408 nghìn tỷ đồng. Phương án thứ 4 là dựa trên đề xuất, ý kiến của các địa phương để xem xét, phân bổ nguồn lực.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nhận định, những vấn đề là điểm nghẽn của địa phương cần được Sở Giao thông Vận tải báo cáo Bộ. Viện chiến lược và Tổng cục Đường bộ Việt Nam phối hợp với tất cả các tỉnh, khảo sát thực tế để có những tổng hợp, đề xuất. Từ đó, Bộ sẽ có những chỉ đạo cũng như xin ý kiến Chính phủ trong việc giải quyết những vướng mắc của địa phương. Phương án thứ 4 chính là căn cứ nhu cầu phát triển giao thông của khu vực, Bộ sẽ báo cáo Chính phủ. Nếu có đủ nguồn lực thì làm theo phương án địa phương đề xuất, nếu hạn chế thì bóc tách ra 3 phương án.
Với trục dọc, ưu tiên số một là đầu tư cao tốc Bắc - Nam phía Đông và một số tuyến thuộc đường Hồ Chí Minh. Còn liên kết ngang, sẽ có kết nối Đông - Tây nhưng phải kết hợp với các cảng biển lớn. Các tuyến đường ngang cần nối cửa khẩu với cảng biển bởi đây là nơi xuất nhập hàng hóa ra nước ngoài. Nếu liên kết ngang chỉ để đi lại thì không phát huy hết hiệu quả. Bộ Giao thông Vận tải sẽ nghiên cứu việc đưa đường ven biển vào đề án. Về hàng không, đề nghị các địa phương chủ động đề xuất kết nối các đường bay quốc tế.
Về dự toán kinh phí, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể yêu cầu xem xét lại 5 lĩnh vực đường bộ, hàng hải, hàng không, đường thủy, đường sắt để có hướng điều phối hợp lý. Các địa phương nên linh hoạt, chủ động giải pháp thu hút nguồn lực đầu tư hạ tầng. Nếu chỉ chờ vào ngân sách sẽ rất khó triển khai. Địa phương cần có phương án bố trí kinh phí thực hiện một số dự án giao thông quan trọng hợp lý, gắn kết vào các dự án lớn của địa phương, làm động lực thu hút đầu tư và thúc đẩy tỉnh nhà phát triển.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể mong muốn các tỉnh cùng tham gia liên kết giao thông vùng. Bộ Giao thông Vận tải sẽ có chỉ đạo sát sao để các địa phương trong khu vực miền Trung - Tây Nguyên có điều kiện phát triển giao thông, tạo liên kết khu vực, thúc đẩy kinh tế xã hội trong thời gian tới và tầm nhìn xa hơn.
Thời gian tới, Bộ Giao thông Vận tải sẽ tập trung đầu tư hoàn thành toàn tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam, triển khai đầu tư các tuyến đường bộ cao tốc quan trọng khác trong mạng lưới cao tốc. Dự kiến mục tiêu đến hết năm 2025 có khoảng 650km đường cao tốc gồm các đoạn: gồm Vũng Áng – Bùng, Bùng – Vạn Ninh, Van Ninh – Cam Lộ, Quảng Ngãi – Hoài Nhơn, Hoài Nhơn – Quy Nhơn, Quy Nhơn – Tuy Hòa, Tuy Hòa – Vân Phong, Vân Phong – Nha Trang. Nhu cầu đầu tư giai đoạn 2021 - 2030 khoảng 118 nghìn tỷ đồng, trong đó nhu cầu giai đoạn 2021 - 2025 là 76 nghìn tỷ đồng.
Cải tạo, nâng cấp khoảng 1.602km đường quốc lộ tại các vùng trọng yếu; xây dựng, cải tạo, sửa chữa, thay thế toàn bộ cầu yếu trên hệ thống quốc lộ, các cầu thay thế các bến phà trên quốc lộ.
Nhu cầu đầu tư giai đoạn 2021 - 2030 khoảng 53.652 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 2021 - 2025 nhu cầu khoảng 26.024 tỷ đồng để đầu tư: Xây dựng một số nút giao và mở rộng các cầu lớn trên QL1 (cầu Gianh, Quán Hàu... với quy mô 4 làn xe). Hoàn chỉnh toàn tuyến tuyến đường quốc lộ đã được đầu tư trước đây như: QL7, QL24, QL49, QL19, QL14D, QL25, QL55, QL40B, QL14E...
Về đường sắt, sẽ tập trung cải tạo các điểm nghẽn và nâng cấp để khai thác có hiệu quả các tuyến đường, ưu tiên Hà Nội - TP.HCM; Giai đoạn 2021 - 2030 khoảng 40.874 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 2021 - 2025 nhu cầu khoảng 10.078 tỷ đồng để đầu tư: Triển khai thực hiện đầu tư các dự án đường sắt quan trọng, cấp bách.
Về hàng không, tập trung đầu tư nâng cấp, mở rộng CHK quốc tế Nội Bài, Đà Nẵng; Nâng cấp, xây dựng các cảng hàng không khác theo quy hoạch và nhu cầu vận tải: Chu Lai, Cam Ranh, Phú Quốc, Phan Thiết, Vinh, Phú Bài, Quảng Trị, Đồng Hới, Thọ Xuân, Phù Cát, Tuy Hòa; Đầu tư hạ tầng quản lý hoạt động bay áp dụng công nghệ mới để đảm bảo an toàn khai thác hệ thống. Nhu cầu đầu tư giai đoạn 2021 - 2030 khoảng 74.000 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 2021 - 2025 nhu cầu khoảng 44.021 tỷ đồng.
Về hàng hải, đầu tư các cảng biển, luồng tuyến để đảm bảo đồng bộ về quy mô và nhu cầu khai thác, như: xây dựng bến Liên Chiểu (cảng Đà Nẵng), bến số 2 Chân Mây; xây dựng khu bến Vân Phong (Khánh Hòa); nâng cấp cảng Hòn La; Cửa Việt; đầu tư vào các bến cảng khu vực Nghi Sơn, Thanh Hóa; công trình đê chắn sóng cảng Chân Mây; xây dựng tuyến luồng Thọ Quang cho tàu đến 10.000 DWT; cải tạo, nâng cấp luồng hàng hải cửa Gianh; luồng sông Chanh vào khu bến Yên Hưng; nâng cấp tuyến luồng hàng hải Nhơn Hội...; Tiếp tục đầu tư hoàn chỉnh hệ thống đèn biển, thông tin báo hiệu hàng hải và cơ sở vật chất ngành hàng hải phục vụ mục tiêu khẳng định chủ quyền, quyền chủ quyền biển đảo của đất nước.
Tại Hội nghị, đại diện lãnh đạo của các tỉnh đóng góp nhiều ý kiến nhằm đẩy mạnh phát triển hệ thống giao thông trong khu vực, trong đó ưu tiên đầu tư vào các tuyến quốc lộ, các tuyến cao tốc, nâng cấp các cảng hàng không, cảng biển, đồng thời sớm có phương án di dời một số ga đường sắt trong nội thành...
Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể đã tiếp thu ý kiến đóng góp của lãnh đạo các tỉnh trong khu vực, đồng thời cho biết sẽ hoàn thành xây dựng Đề án kết nối mạng giao thông các tỉnh sao cho thiết thực, hiệu quả, nhằm báo cáo kết quả lên Thủ tướng Chính phủ trong thời gian sớm nhất.
