Nguyên nhân dẫn tới thất thoát tài nguyên đất đai
Theo Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà, việc cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước trước đây, đặc biệt trước khi có Nghị định 01, ngày 06 /1/2017 của Thủ tướng Chính phủ, nguyên nhân của việc lãng phí tài nguyên đất đai do các quy định của pháp luật về đất đai cũng như về quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp, phương án rà soát quỹ đất đai, sử dụng đất đai, v.v... nhu cầu sử dụng đất đai của các doanh nghiệp.
Bộ trưởng cho biết: "Thông thường khi cổ phần hóa chưa được xem xét trước khi tiến hành cổ phần hóa, bởi vậy nên nguồn lực đất đai có thể nói chúng ta chưa có quản lý và đánh giá về giá trị đất đai ở đây. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây ra khi giá trị của đất đai không thể tính toán được vào giá trị của doanh nghiệp. Trên thực tế đây là điều không sai, vì thực tế khi giao đất cho các doanh nghiệp nhà nước chủ yếu giao đất không thu tiền sử dụng hoặc giao đất thu tiền sử dụng hàng năm nên việc đưa giá trị của đất vào giá trị của doanh nghiệp là không thể".
Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà (Ảnh chụp màn hình)
Bộ trưởng cho rằng, thực tế hiện nay, nhiều doanh nghiệp nhà nước khi cổ phần hóa trên thực tế nhu cầu sử dụng đất đai không phải như đăng ký ban đầu. Bên cạnh đó, có nhiều khu vực đất đai đang sử dụng rất lãng phí, quản lý chưa tốt và nhiều khu đất vàng bị bỏ hoang. Trên thực tế khi cổ phần hóa và sau khi cổ phần hóa xong thông thường các doanh nghiệp đề nghị chuyển đổi mục đích sử dụng đất không đúng theo các tiêu chí, mục đích của doanh nghiệp này cần phải thực hiện.
"Việc chuyển đổi mục đích đó, chúng ta vướng mắc không thể tính toán được việc đưa ra đấu giá các phần tài sản ở trên đất. Thông thường khi áp dụng giá đất đai hiện hành còn khác rất lớn so với giá đất theo thị trường." - Bộ trưởng khẳng định.
Thu hồi quỹ đất chưa đạt hiệu quả
Theo Bộ trưởng, trước tình trạng vấn đề nguồn lực đất đai bị lãng phí, Chính phủ đã ban hành kịp thời Nghị định số 01 ngay từ tháng 1/2017 sửa đổi và quy định chi tiết, trong đó nghị định đã quy định về phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa có trách nhiệm phải rà soát toàn bộ quỹ đất đang quản lý sử dụng để lập phương án sử dụng đất theo pháp luật của đất đai. Pháp luật sắp xếp xử lý đất thuộc sở hữu nhà nước và trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt trước khi cổ phần hóa.
“Qua việc rà soát này, chúng ta có thể hoàn toàn thu hồi lại những quỹ đất mà hiện nay doanh nghiệp quản lý lỏng lẻo hoặc không cần thiết và sử dụng không đạt hiệu quả thu hồi lại để tạo quỹ đất để phục vụ các mục đích khác” - Bộ trưởng Hà nhấn mạnh.
Việc xác định giá đất để xác định giá trị quyền sử dụng đất khi cổ phần hóa doanh nghiệp phải đảm bảo nguyên tắc giá đất là giá đất cụ thể do Ủy ban nhân dân tỉnh quyết định. Trên thực tế hiện nay giá đất ảnh hưởng của nhiều nguyên nhân nhưng trong đó có một nguyên nhân là việc xác định của cơ quan tư vấn cũng như các cơ quan quản lý nhà nước, Hội đồng xác định giá đất chưa tính đến quy hoạch, chưa tính đến vị trí, lợi thế nên giá đất không phù hợp với cơ chế thị trường và đây là một điểm trong Luật Đất đai yêu cầu khi xác định giá đất phải công bố công khai giá đất này. Chính vì không công khai minh bạch nên có chuyện lợi dụng của các nhóm lợi ích và làm thất thoát tài sản của nhà nước.
Trước các đề xuất của các đại biểu Quốc hội về việc cần phải đưa nguồn lực đất đai vào phục vụ cho phát triển kinh tế, Bộ TN&MT cũng đề nghị xem xét việc thanh tra, kiểm tra và trên thực tế đang tiến hành công tác thanh tra tất cả các dự án có đất vàng. Phát hiện có những vấn đề thiếu minh bạch, không đảm bảo sự phù hợp về vấn đề xác định giá đất đai thì cơ quan nhà nước sẽ xem xét để có những biện pháp để xử lý thích hợp.
Cần quan tâm đến kinh tế đất đai
Một trong những vấn đề mà Bộ trưởng Nguyễn Hồng Hà đặc biệt quan tâm là vấn đề liên quan đến kinh tế đất đai. "Việc cổ phần hóa cần phải tính đến đa mục tiêu: Thứ nhất, xem xét để quản lý hiệu quả hơn quỹ đất dùng cho các doanh nghiệp nhà nước, trên cơ sở tính toán, quy hoạch lại. Nhiều doanh nghiệp nhà nước có vấn đề liên quan đến ô nhiễm môi trường, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch phát triển đô thị và xây dựng không phù hợp chúng ta cũng tính toán để thu hồi lại quỹ đất này, tiến hành đấu giá, tiền đấu giá thu được dùng để chỉnh trang đô thị và giải quyết vấn đề phát triển đô thị, có thể dùng một phần để hỗ trợ doanh nghiêp di dời ra khỏi khu vực đông dân cư hiện nay. Đó là vấn đề rất đúng đắn".
Bên cạnh đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Hà cũng đề cập tới quỹ đất nông lâm trường, phát triển rừng. Theo Bộ trưởng, chúng ta cần thực hiện sớm việc giải quyết tồn tại lâu nay liên quan đến đất đai không được quản lý trên cơ sở hồ sơ địa chính, không cắm mốc, vấn đề tranh chấp đất đai đang diễn ra rất nhiều. Hiện nay có nhiều nông lâm trường đất đai bị lấn chiếm và chiếm dụng rất lớn.
"Trên thực tế các nông lâm trường trong tình trạng hoạt động không có lợi nhuận, không đóng góp trách nhiệm tài chính đối với nhà nước, việc giải quyết vấn đề giải quyết đất đai các công ty, nông, lâm trường hiện nay chiếm quỹ đất rất lớn, nếu giải quyết được có thể chuyển một phần quỹ đất về địa phương để giải quyết vấn đề kinh tế - xã hội, vấn đề đất đai cho đồng bào dân tộc cũng như nâng cao hiệu quả đối với đất đai nông lâm trường, đây là khu vực hiện nay Bộ Tài nguyên và Môi trường, các bộ, ngành đang đặc biệt quan tâm" - Bộ trưởng Bộ TN&MT nói.
