Tại phiên thảo luận, ThS. Đào Trung Thành - Phó Viện trưởng Viện Blockchain và Trí tuệ nhân tạo (ABAII) nhấn mạnh, chuyển đổi số đã vượt khỏi phạm trù lựa chọn, trở thành điều kiện sống còn với các tòa soạn trong thời đại công nghệ. Khi AI không chỉ thay đổi phương thức viết báo mà còn định hình cách người đọc tiếp cận và tiêu thụ thông tin, thì báo chí buộc phải xác định một chiến lược chuyển đổi chủ động, linh hoạt và có trách nhiệm.
Các diễn giả tham gia phiên thảo luận chuyên đề "Trí tuệ nhân tạo và chiến lược chuyển đổi số của các tòa soạn báo chí Việt Nam". (Ảnh: Thảo Bùi)
Gợi mở cho cuộc thảo luận, ông Nguyễn Quang Đồng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS) đã trình bày một bức tranh chân thực về hiện trạng chuyển đổi số trong ngành báo chí. Dẫn từ khảo sát tại nhiều tòa soạn, ông cho biết phần lớn cơ quan mới chỉ dừng lại ở bước "số hóa" quy trình làm việc cũ, chưa tiến đến giai đoạn tích hợp AI một cách bài bản. Điểm nghẽn nằm ở 2 vấn đề then chốt: Thiếu dữ liệu huấn luyện và đội ngũ nhân lực chưa đủ chuyên môn sâu về công nghệ.
Chia sẻ góc nhìn thực tiễn từ một đơn vị đã triển khai thành công giải pháp AI nội bộ, ông Đào Quang Bính - Tổng Giám đốc, Tổng Thư ký Tạp chí Kinh tế Việt Nam (VnEconomy) cho biết: "Từ khi VnEconomy xây dựng hệ thống AI riêng cho tòa soạn, mọi thứ đã thay đổi". Nhờ ứng dụng công cụ dịch thuật chuyên biệt tiếng Việt - tiếng Anh trong lĩnh vực kinh tế, Tạp chí Vietnam Economic Times có thể chuyển từ phát hành hằng tháng sang hằng tuần. Quá trình dịch - biên tập bài viết chỉ mất chưa đầy 15 phút mỗi bài, trong khi độ chính xác đã đạt tới 95%.
Ông Đào Quang Bính - Tổng Giám đốc, Tổng Thư ký Tạp chí Kinh tế Việt Nam (VnEconomy) chia sẻ tại phiên thảo luận. (Ảnh: Thảo Bùi)
Công cụ AI của VnEconomy mang tên Askonomy được phát triển độc lập, không phụ thuộc vào các mô hình lớn như ChatGPT. Mô hình này chỉ sử dụng dữ liệu nội bộ của tòa soạn, nhờ đó kiểm soát được rủi ro thông tin sai lệch và giữ vững bản sắc nội dung.
"Tôi tin rằng bất kỳ tòa soạn nào cũng có thể làm được nếu có đam mê và định hướng đúng. Chi phí không phải là rào cản", ông Bính nói và khẳng định VnEconomy sẵn sàng chia sẻ và chuyển giao công nghệ này cho các đơn vị báo chí khác.
Trên thực tế, dù AI là công cụ đầy tiềm năng, nhưng những mặt trái của nó cũng cần được lưu tâm. Trình bày tham luận "AI và hệ miễn dịch truyền thông", ông Đinh Toàn Thắng - Chủ tịch Công ty DIBIZ cảnh báo nguy cơ công nghệ bị lợi dụng để tạo ra thông tin sai lệch với mức độ tinh vi vượt qua năng lực kiểm chứng của con người.
Ông Thắng đề xuất một hệ sinh thái phòng vệ ba lớp: Công nghệ phát hiện nội dung bất thường, hệ thống kiểm chứng chéo giữa các đơn vị báo chí và trụ cột đạo đức nghề nghiệp - tất cả nhằm bảo vệ niềm tin của công chúng trong môi trường truyền thông mới.
Phiên thảo luận thu hút đông đảo sự quan tâm. (Ảnh: Thảo Bùi)
Ông Lê Anh Dũng – Giám đốc Công nghệ của Got It Vietnam nhấn mạnh rằng "AI không phải là món trang sức, mà là công cụ cần được vận hành hiệu quả". Từ kinh nghiệm triển khai AI trong lĩnh vực giáo dục và chăm sóc khách hàng, ông cho rằng báo chí hoàn toàn có thể áp dụng các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) như GPT để xây dựng đề cương bài viết, gợi ý tiêu đề, phân loại nội dung hay phân tích hành vi đọc báo. Tuy nhiên, quyết định lựa chọn giữa mô hình API và hạ tầng On-Premise phải dựa trên khả năng lưu trữ dữ liệu, năng lực kỹ thuật và yêu cầu bảo mật của từng tòa soạn.
Ở một góc nhìn khác, ông Nguyễn Anh Tuấn - nhà sáng lập Baomoi.com nhấn mạnh vai trò của AI trong phân phối nội dung. Theo ông, chính năng lực phân tích hành vi người dùng và tự động đề xuất tin bài phù hợp đã giúp Baomoi giữ chân được thế hệ độc giả trẻ - nhóm đối tượng dễ bị phân tán trong môi trường số. Ông khẳng định AI không thay thế con người, nhưng khi được tích hợp thông minh, sẽ giúp các biên tập viên đưa ra quyết định nhanh và chính xác hơn.
Tại phiên thảo luận này, đoạn video ngắn từ Trung tâm Tin tức – Đài Truyền hình TP.HCM (HTV) đã cho thấy quy trình tích hợp AI vào sản xuất truyền hình, từ công nghệ chuyển giọng nói thành văn bản, bản tin do nhân vật ảo dẫn dắt, đến xây dựng kịch bản bằng công cụ tự động. Những hình ảnh này cho thấy rõ trí tuệ nhân tạo đang thâm nhập ngày càng sâu vào các khâu trong sản xuất báo chí – truyền hình tại Việt Nam.
Kết thúc phiên, ThS. Đào Trung Thành nhấn mạnh 3 trụ cột không thể thiếu để chuyển đổi số thành công với AI, đó là lựa chọn công nghệ phù hợp, xây dựng đội ngũ hiểu cả báo chí và công nghệ và quan trọng nhất là giữ vững nền tảng đạo đức nghề nghiệp.
Trong kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo, sự nhạy bén công nghệ là cần thiết, nhưng chính nguyên tắc làm nghề và niềm tin của công chúng mới là yếu tố định đoạt sự phát triển bền vững của một tòa soạn./.
