Điện Biên ngày tôi trở lại ngỡ như vẫn gặp Điện Biên cách đây 67 năm quân và dân ta làm nên chiến thắng chấn động địa cầu. Ký ức Điện Biên vẫn còn vẹn nguyên tươi mới không chỉ trong những trang sách, thước phim mà còn sâu đậm trong ký ức người lính bộ đội Cụ Hồ và người dân Điện Biên trong cỏ cây đất đai, trong linh khí đất trời, trong điệu xòe mừng chiến thắng với nhịp múa sạp tưng bừng...
Trở lại Điện Biên hôm nay, ấn tượng nhất với tôi là sắc thắm. Hình như thiên nhiên ở đây luôn tươi thắm. Tươi bởi sắc lúa, sắc rừng. Cánh đồng Mường Thanh, vựa lúa của Điện Biên với hạt gạo dẻo thơm trải dài tít tắp. Thắm bởi màu xanh nguyên sơ của “Cánh rừng Đại tướng” ở Mường Phăng với những chiếc lán lợp bằng tranh dựng bằng tre nứa năm nào còn in dấu vị tổng tư lệnh quân đội ta với quyết tâm chiến lược tài tình quyết định kéo pháo ra sáng suốt chọn phương châm: "Đánh chắc, tiến chắc". Cánh rừng nguyên sinh còn nguyên những tán cây cổ thụ.
Cô Cà Thị Minh, hướng dẫn viên người dân tộc Thái nói với tôi: “Em rất thích gội đầu bằng hoa bưởi, hương bưởi của cây bưởi Đoan Hùng được trồng ở cửa trước hầm Đại tướng”. Cô gái Thái có mái tóc thật dài được mẹ chăm chút từ nhỏ như dải suối mềm mại chảy từ đầu tới chân. Hàng khuy bạc như con bướm trắng đính trên ngực áo cô cứ dập dờn theo nhịp đập trái tim rạo rực đang yêu. Một Điện Biên hồi sinh, một Điện Biên trẻ trung là vậy. Tình yêu Điện Biên bắt đầu từ: “Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam/ Hoa mơ lại trắng, vườn cam lại vàng” kết thành vòng hoa chiến thắng 5 sắc màu tươi thắm trong thơ Tố Hữu.
Tôi đứng trên đồi A1 và nhìn ra xa. Có một Điện Biên sắc ngời ngói đỏ. Những khu du lịch sinh thái mọc lên và xa kia là tượng đài chiến thắng. Trên quả đồi này năm xưa là chiến trường ác liệt. Các chiến sĩ đã lấy thân mình đo từng thước đất, đo từng khúc chiến hào.
Hình ảnh anh chiến sĩ Điện Biên áo trấn thủ, mũ nan, chân đi dép lốp.Tôi quỳ xuống bên nấm mộ anh hùng Phan Đình Giót - Một người con Hà Tĩnh quê tôi đã lấy thân mình lấp lỗ châu mai khi tuổi đời còn rất trẻ. Tôi còn nhớ như in khuôn mặt chữ điền nụ cười chất phác trong tấm ảnh chân dung của anh chụp trước lúc lên đường vào chiến dịch. Cũng trong nghĩa trang còn có bao liệt sỹ không tên chỉ có ngôi sao trên đầu mộ chí. Họ không vô danh, họ đã hóa thân vào đất đai tổ quốc.
Những chiếc xe tăng của Thực dân Pháp bại trận trong Chiến dịch Điện Biên Phủ (Ảnh sưu tầm)
Và trong bảo tàng Điện Biên Phủ, đoàn xe đạp thồ rồng rắn ẩn hiện chở hàng, chở gạo “Dốc Pa Đin chị gánh anh thồ - Đèo Lũng Lô anh hò chị hát” (Tố Hữu) giờ vẫn còn ngân vọng không chỉ trong bảo tàng lịch sử, mà còn rạo rực trong lòng người dân đất Việt hôm nay. Một khúc hò dô ta nào... trong “Hò kéo pháo” của nhạc sĩ Hoàng Vân. Một điệp khúc, điệp trùng: “Đời chúng ta đâu có giặc là ta cứ đi” của Đỗ Nhuận. Tất cả đều như sống lại, sống dậy thật sinh động biết bao. Vẫn còn đây ngổn ngang chiến hào đồi đất đỏ “56 ngày đêm khoét núi ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt - Máu trộn bùn non - Gan không núng chí không mòn” (Tố Hữu) để làm nên chiến thắng.
Vẫn còn hố bộc phá ngàn cân như cái phễu khổng lồ đựng cả trời bom đạn ngày nào. Tôi cứ nghĩ, chỉ có người chiến sỹ công binh Việt Nam quả cảm, mưu mẹo, thông minh, những người con sinh ra từ một đất nước thuần nông, thuần Việt mới nghĩ ra cách đào chiến hào đánh lấn, đào hầm ngầm để đưa khối bọc phá nổ tung đồi A1 làm hiệu lệnh xung phong trận đánh cuối cùng.
Giờ trên quả đồi chiến tích năm xưa nay được người dân trồng rất nhiều nhãn. Cây nhãn bền bỉ với thân gỗ xoắn chắc và chùm rễ khỏe khoắn hút chất màu mỡ hiếm hoi nơi đồi cằn đá sỏi để chắt chiu từng chùm quả ngọt mọng nước. Đầu hạ, mùa ve ran bắt đầu đóng cùi nhãn ngọt lịm...
Tôi đã gặp ở đây nhiều đoàn cựu chiến binh thăm lại chiến trường xưa. Trên ngực áo của họ có sắc thắm của tấm huy hiệu Điện Biên. Chiếc huy hiệu đã được họ nâng niu cất giữ như một vật kỷ niệm vô giá. Họ tìm lại ký ức Điện Biên năm xưa. Ký ức ấy của người lính không bao giờ mòn phai mà càng ngày càng được tô thắm như là một điểm tựa tinh thần, một niềm tin bất diệt.
Vẫn có một Điện Biên trong cuộc sống đời thường vất vả. Vẫn có những cuộc gồng mình lên kéo pháo qua gian khó thường ngày. Trở lại Điện Biên hôm nay là trở lại chính mình, về với mình. Với điệu xòe múa sạp, với xôi nếp cẩm đựng trong giỏ mây, với thịt trâu sấy khô gác bếp. Và với hoa ban đắm đuối đến thót lòng của miền Tây Bắc. Một Điện Biên ùa vào, len lỏi trong trí nhớ như con suối róc rách, như dáng núi chập chùng.../.
