TS.KTS. Lê Thị Bích Thuận: Con người là trung tâm trong phát triển "đô thị tái sinh"

Dự án đô thị tái sinh được phát triển trên triết lý "phục vụ cuộc sống con người", đặt con người làm trung tâm của mọi quy hoạch và thiết kế. Khi triết lý này được đưa vào thực tiễn phát triển đô thị, tư duy "bê tông hóa" sẽ dần bị triệt tiêu, thay vào đó là tư duy bền vững - nơi đô thị vừa giữ được bản sắc riêng, vừa góp phần nâng cao chất lượng sống của cư dân. "Khi đặt con người làm hạt nhân, đô thị không chỉ xanh hơn mà còn biết hồi sinh chính mình", TS.KTS. Lê Thị Bích Thuận – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đô thị và Phát triển Hạ tầng nhấn mạnh. 

****

Khi doanh nghiệp dám tiên phong

Tiếp nối Tọa đàm: "ESG - "Tấm hộ chiếu" cho đô thị của tương lai", ngày 19/10, tại Phòng Crystal - Vin Palace Cổ Loa, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam và thương hiệu Vinhomes tổ chức Tọa đàm chuyên đề: “Đô thị xanh và sứ mệnh bảo vệ - tái sinh môi trường”. Đây là sự kiện trọng tâm trong chuỗi hoạt động “Thức giấc miền di sản - Khai mở kỳ quan ESG++” do Vinhomes thực hiện.

Tọa đàm tập trung phân tích mô hình đô thị xanh - đô thị tái sinh trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy nhanh tiến trình đô thị hóa gắn với cam kết Net Zero vào năm 2050. Chia sẻ quan điểm, các chuyên gia đều thống nhất rằng, phát triển xanh không còn là lựa chọn, mà đã trở thành mệnh lệnh phát triển tất yếu của thời đại. Và điều đặc biệt, sự chuyển dịch này không chỉ đến từ chính sách nhà nước, mà còn đến từ sự tiên phong của các doanh nghiệp Việt, những người dám đặt nền móng đầu tiên cho mô hình đô thị thế hệ mới - đô thị xanh - đô thị tái sinh.

PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên, Chủ tịch Viện Khoa học công nghệ Đô thị xanh chia sẻ, so với 15 năm trước, Việt Nam đang ở một giai đoạn hoàn toàn khác, khi khoa học, công nghệ và nhận thức xã hội đã tiến bộ vượt bậc.

“Chính những yếu tố này khiến tôi rất tin tưởng, khi doanh nghiệp Việt Nam dám tiên phong, thì khả năng thành công sẽ rất cao”, ông Hoàng Mạnh Nguyên nói.

Theo Chủ tịch Viện Khoa học công nghệ Đô thị xanh, khi nhìn ra thế giới, chúng ta thường ngưỡng mộ những quốc gia như Singapore, Hàn Quốc, hay các nước Bắc Âu và châu Mỹ, nơi đô thị xanh, đô thị tái sinh đã trở thành chuẩn mực phát triển. Họ đi trước, có điều kiện thuận lợi về thể chế, nguồn lực và công nghệ, nên dễ dàng xây dựng những đô thị xanh hiện đại. Nhưng với Việt Nam, đó lại là cơ hội để vượt qua chính mình.

“Chúng ta có những lợi thế đặc thù mà không phải quốc gia nào cũng có: Điều kiện tự nhiên đa dạng, giàu tài nguyên sinh thái, từ đồng bằng, ven biển cho tới miền núi, cùng một nền văn hóa gắn bó sâu sắc với thiên nhiên. Đây là nền tảng thuận lợi để phát triển các mô hình đô thị sinh thái và tái sinh tự nhiên. Bên cạnh đó, yếu tố con người cũng là lợi thế đặc biệt của Việt Nam. Đây cũng là điểm mà các doanh nghiệp như Vinhomes đang khai thác rất tốt, khi coi con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của mọi chiến lược phát triển đô thị xanh - tái sinh”, ông Hoàng Mạnh Nguyên phân tích.

Bàn về chứng chỉ ESG, PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên cho rằng, cần hiểu đúng bản chất: Đây không chỉ là bộ tiêu chuẩn kỹ thuật, mà còn là cam kết có trách nhiệm của chủ đầu tư đối với xã hội, môi trường và cộng đồng. Khi doanh nghiệp phát triển dự án theo chuẩn ESG, họ đã tự đặt mình trong khuôn khổ của các cam kết quốc tế. Từ việc giảm phát thải, sử dụng năng lượng sạch, bảo tồn sinh thái, đến quản trị minh bạch và phát triển con người.

“Trên thế giới, các dự án đạt chứng chỉ ESG thường thu hút nguồn vốn rất lớn từ các quỹ đầu tư quốc tế, bởi ESG đã trở thành “ngôn ngữ chung” của thị trường tài chính toàn cầu. Nhà đầu tư tin rằng, dự án nào tuân thủ nghiêm túc ESG thì dự án đó an toàn, bền vững và có khả năng sinh lời dài hạn cao hơn.

Với Việt Nam, đây là cơ hội lớn để học hỏi, rút kinh nghiệm và đặc biệt là chuyển hóa ESG từ khung lý thuyết thành hành động cụ thể - thông qua việc xây dựng cơ chế, tiêu chuẩn và quy trình đánh giá phù hợp với điều kiện trong nước. Khi đó, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể vừa đáp ứng được tiêu chí phát triển quốc tế, vừa tạo ra những giá trị nhân văn riêng, mang dấu ấn Việt Nam”, ông Nguyên chia sẻ.

Trọng tâm của "đô thị tái sinh" là con người

Là một trong những chuyên gia tiên phong nghiên cứu về mô hình đô thị tái sinh, PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên nhấn mạnh, khác với “đô thị xanh” vốn tập trung vào việc giảm phát thải, tăng diện tích cây xanh, tiết kiệm năng lượng, “đô thị tái sinh” đại diện cho một tư duy phát triển hoàn toàn mới. Trong mô hình này, thiên nhiên không còn đứng bên lề quy hoạch, mà trở thành trục cấu trúc trung tâm của toàn bộ chiến lược phát triển đô thị.

“Đây là sự kết hợp đồng bộ giữa quy hoạch sinh thái, công nghệ thông minh và quản trị thích ứng - một mô hình tích hợp hướng tới mục tiêu cao nhất: tái tạo năng lực sống của hệ sinh thái đô thị”, ông Nguyên nói.

Theo đó, nếu đô thị xanh thường dừng ở việc “làm ít tổn hại hơn cho môi trường”, thì đô thị tái sinh tiến thêm một bước, chủ động tạo ra giá trị tích cực cho môi trường, xã hội và kinh tế. Thay vì bê tông hóa, đô thị tái sinh trả lại không gian sinh thái và kiến tạo hệ thống vận hành tuần hoàn.

TS.KTS. Lê Thị Bích Thuận, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đô thị và Phát triển Hạ tầng bổ sung và nhấn mạnh rằng, trong quy hoạch đô thị hiện đại, con người phải luôn được đặt ở trung tâm.

“Thực chất, dự án đô thị tái sinh được phát triển trên triết lý “phục vụ cuộc sống con người”, đặt con người làm trung tâm của mọi quy hoạch và thiết kế. Khi triết lý này được đưa vào thực tiễn phát triển đô thị, nó sẽ giúp chúng ta thoát khỏi tư duy “bê tông hóa”, hướng đến một không gian sống hài hòa hơn, nơi đô thị vừa giữ được bản sắc riêng, vừa nâng cao chất lượng sống của cư dân.

Đặc biệt, đô thị tái sinh còn giúp giảm áp lực lên môi trường và cải thiện sức khỏe cộng đồng, một yếu tố rất quan trọng trong bối cảnh đô thị hóa nhanh hiện nay”, TS.KTS. Lê Thị Bích Thuận phân tích. 

Theo chuyên gia, có ba yếu tố cốt lõi cần song hành trong phát triển đô thị xanh - đô thị thích ứng: Giao thông xanh, công trình xanh và quản lý hiệu quả các tài nguyên môi trường, hạ tầng kỹ thuật. Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đô thị và Phát triển Hạ tầng dẫn chứng: Khi cơn bão Bualoi quét qua khiến Hà Nội ngập sâu, nguyên nhân không chỉ là mưa lớn, mà là hạ tầng thoát nước và quy hoạch kỹ thuật đô thị chưa được quản lý hiệu quả.

Trong khi đó, ở Hà Lan hay Đức, mỗi mét vuông xây dựng đều được tính toán về khả năng chống chịu nước mưa, người dân nộp phí nước mưa để bảo dưỡng hệ thống thoát nước. Việt Nam vẫn sử dụng vật liệu cứng, không thấm hút trong thi công đường, mương, trong khi Singapore đã thay bằng vật liệu thấm nước, giúp hạn chế ngập úng dù mật độ xây dựng cao. Ở Thụy Điển, việc thu hẹp đường để mở rộng không gian xanh đã cải thiện đáng kể chất lượng sống đô thị.

Những bài học này cho thấy Việt Nam có thể đi nhanh hơn nếu có cơ chế và chính sách rõ ràng. Nếu doanh nghiệp không sử dụng năng lượng hóa thạch mà dùng năng lượng tái tạo, họ phải được hỗ trợ về tài chính hoặc thuế. Chỉ khi chính sách khuyến khích đủ mạnh, doanh nghiệp mới đầu tư dài hạn vào phát triển xanh.

“Có thể nói, đây không phải là một triết lý hoàn toàn mới, nhưng việc hiện thực hóa nó thông qua các dự án cụ thể lại là điều rất mới và đầy ý nghĩa. Tôi tin rằng, nếu được triển khai đúng hướng, mô hình đô thị tái sinh sẽ góp phần đưa con người trở về gần hơn với tự nhiên, đồng thời đáp ứng được những nhu cầu ngày càng đa dạng của xã hội hiện đại”, TS.KTS. Lê Thị Bích Thuận tin tưởng.

Cần Giờ có thể trở thành "phòng thí nghiệm đô thị tái sinh đầu tiên của Việt Nam và khu vực"

Thảo luận tại Toạ đàm, các chuyên gia đều đồng thuận rằng, để hiện thực hóa mô hình đô thị tái sinh cần ba yếu tố: Thể chế mở, quy hoạch thông minh và doanh nghiệp dấn thân. Ở Việt Nam, dự án Vinhomes Green Paradise Cần Giờ chính là ví dụ điển hình hội tụ đủ cả ba yếu tố này.

Theo PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên, ESG là khung phát triển toàn cầu xoay quanh ba yếu tố Môi trường - Xã hội - Quản trị. Khi được mở rộng với hai trụ cột “Tái sinh” và “Thích ứng”, ESG++ trở thành công cụ giúp doanh nghiệp Việt rút ngắn khoảng cách với thế giới. ESG không chỉ là chứng chỉ, mà là cam kết của doanh nghiệp với cộng đồng và tương lai quốc gia.

Thực tế, khu dự trữ sinh quyển được UNESCO công nhận Cần Giờ là nơi đặc biệt phù hợp để thử nghiệm mô hình đô thị tái sinh. Tại đây, Vinhomes đã triển khai chiến lược phát triển toàn diện: Sử dụng năng lượng tái tạo, phát triển giao thông xanh, bảo tồn toàn bộ hệ sinh thái rừng ngập mặn và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản trị đô thị. Dự án còn được định hướng như một không gian chữa lành, nơi con người được sống giữa thiên nhiên, tái tạo năng lượng và tận hưởng môi trường trong lành.

Vinhomes Green Paradise Cần Giờ không chỉ tái sinh môi trường mà còn tái sinh năng lượng quốc gia: Tái sinh tài nguyên, tái sinh niềm tin và tái sinh khát vọng của doanh nghiệp Việt. Khi doanh nghiệp biết đặt lợi ích dài hạn của cộng đồng lên trên lợi nhuận ngắn hạn, họ không chỉ đang làm dự án, mà đang kiến tạo tương lai đất nước.

Theo PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên, Vinhomes Green Paradise sẽ là nơi vô cùng quan trọng để Việt Nam có thể ứng dụng công nghệ, thử nghiệm các giải pháp thích ứng và tái tạo năng lượng.

Trước đây, Việt Nam luôn được xem là “đi sau” và cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển. Nhưng với giai đoạn hiện nay, xuất phát từ tầm nhìn và cách tiếp cận táo bạo của Vinhomes, dự án Vinhomes Green Paradise mở ra cơ hội để Việt Nam, cùng các đối tác trong và ngoài nước, có thể ứng dụng, thử nghiệm và lan tỏa những công nghệ xanh, công nghệ bền vững ngay tại dự án này.

“Cần Giờ có thể trở thành “phòng thí nghiệm đô thị tái sinh đầu tiên của Việt Nam và khu vực”, PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên nhìn nhận.

Bên cạnh ý nghĩa về môi trường, chuyên gia cho rằng câu chuyện kinh tế - công nghệ cũng là một bước ngoặt quan trọng.

“Trước đây, chúng ta thường nghĩ chỉ những nước phát triển mới có thể dẫn dắt cuộc chơi công nghệ. Nhưng thực tế, đã có nhiều quốc gia đi sau nhưng biết cách tận dụng cơ hội để bứt phá. Cốt lõi là phải giải được bài toán vốn, công nghệ và cách tiếp cận thị trường. Khi có nguồn vốn tốt, chúng ta có thể kêu gọi được công nghệ tốt nhất”, PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên khẳng định.

Trong tư duy cũ, nhiều chủ đầu tư thường lựa chọn giải pháp rẻ nhất, công nghệ giá thấp nhất để tiết kiệm chi phí. Nhưng Vinhomes Green Paradise lại thể hiện một tư duy phát triển khôn ngoan và dài hạn hơn. Khi đã cam kết theo tiêu chuẩn ESG++, một hệ chuẩn quốc tế minh bạch và khắt khe, doanh nghiệp buộc phải thực hiện nghiêm túc các tiêu chí mới đạt được chứng nhận. Và chính ESG trở thành cánh cửa để tiếp cận các nguồn vốn xanh, vốn đầu tư quốc tế.

Các quốc gia phát triển hiện nay đều có hệ thống quỹ tài chính xanh khổng lồ. Họ không chỉ quan tâm đến lãi suất, mà còn đánh giá dự án thông qua các tiêu chuẩn ESG, tín chỉ carbon, tác động môi trường và hiệu quả xã hội. Khi một dự án như Vinhomes Green Paradise đạt được tiêu chuẩn ESG++, nó không chỉ đáp ứng được kỳ vọng về môi trường mà còn tạo ra cơ hội huy động vốn quốc tế, thu hút công nghệ và nhân lực chất lượng cao.

“Với cách tiếp cận này, nguồn vốn sẽ là cơ hội để dự án có thể đón nhận những công nghệ tốt nhất,” PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên nhấn mạnh.

Bên cạnh những lợi thế đó, chuyên gia cũng đưa ra bốn khuyến nghị quan trọng để mô hình đô thị xanh - tái sinh có thể phát triển bền vững:

Thứ nhất, cần có tầm nhìn và chủ trương từ phía Nhà nước, với các chính sách khuyến khích mạnh mẽ hơn để thúc đẩy các công trình xanh và hạ tầng sinh thái.

Thứ hai, doanh nghiệp nên coi ESG là lợi thế cạnh tranh, chứ không phải là chi phí. “Chúng ta chỉ cần bỏ ra một khoản kinh phí nhỏ để đăng ký, nhận và thực hiện chứng chỉ, nhưng lại mở ra cánh cửa lớn để kêu gọi đầu tư và nâng tầm uy tín quốc tế”.

Thứ ba, các nhà đầu tư cần nhìn thấy tiềm năng, cam kết và sự minh bạch của những dự án như Vinhomes Green Paradise - nơi hướng tới con người, hướng tới tương lai và hướng tới phát triển bền vững.

Cuối cùng, người dân với vai trò là chủ thể của đô thị tương lai cần được truyền cảm hứng và hỗ trợ để hình thành lối sống xanh, thông minh, bền vững. Khi mỗi cư dân trở thành một “hạt nhân xanh”, họ không chỉ là người thụ hưởng, mà còn là người kiến tạo nên cộng đồng văn minh và thịnh vượng./.