Thích
Theo quy định pháp luật hiện hành, hành vi tự ý chuyển đất trồng lúa sang loại đất khác trong nhóm đất nông nghiệp mà không được cơ quan có thẩm quyền cho phép là vi phạm và bị xử phạt hành chính. Căn cứ khoản 1 Điều 8 Nghị định 123/2024/NĐ-CP, mức phạt được xác định dựa trên diện tích đất bị chuyển đổi trái phép. Cụ thể, diện tích dưới 0,5ha bị phạt từ 2–3 triệu đồng; từ 0,5ha đến dưới 1 ha phạt 3–5 triệu đồng; từ 1ha đến dưới 3ha phạt 5–10 triệu đồng; và từ 3ha trở lên bị xử phạt từ 10–30 triệu đồng.
Tuy nhiên, trên địa bàn Hà Nội, mức phạt đối với hành vi này cao hơn do phải áp dụng theo Nghị quyết 09/2025/NQ-HĐND của HĐND thành phố. Theo khoản 1 Điều 3 của Nghị quyết, mức tiền phạt tại Hà Nội bằng hai lần mức phạt quy định tại Nghị định 123/2024/NĐ-CP, nhưng không vượt quá giới hạn tối đa theo Luật Xử lý vi phạm hành chính. Luật sửa đổi năm 2025 quy định mức phạt tối đa trong lĩnh vực đất đai là 500 triệu đồng đối với cá nhân và 1 tỷ đồng đối với tổ chức.
Hành vi tự ý chuyển đất trồng lúa sang loại đất khác trong nhóm đất nông nghiệp sẽ phải đối diện với các mức phạt. Ảnh minh họa
Từ các căn cứ pháp lý trên, mức xử phạt cụ thể áp dụng tại Hà Nội khi tự ý chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa sang loại đất khác trong nhóm đất nông nghiệp được xác định như sau:
- Phạt 4-6 triệu đồng đối với diện tích đất dưới 0,5ha
- Phạt 6–10 triệu đồng đối với diện tích từ 0,5ha đến dưới 1ha
- Phạt 10–20 triệu đồng đối với diện tích từ 1ha đến dưới 3ha
- Phạt 20–60 triệu đồng đối với diện tích từ 3ha trở lên.
Mức phạt nêu trên áp dụng đối với cá nhân vi phạm. Đối với tổ chức có cùng hành vi, mức phạt được nhân đôi theo quy định của Nghị quyết 09/2025/NQ-HĐND.
Điều kiện chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa từ 2ha trở lên sang mục đích khác
Việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa với diện tích từ 2ha trở lên sang các loại đất khác được kiểm soát rất chặt chẽ và phải đáp ứng một số tiêu chí bắt buộc. Theo khoản 1 Điều 46 Nghị định 102/2024/NĐ-CP, quá trình xem xét chấp thuận chỉ được thực hiện khi người sử dụng đất đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về lâm nghiệp, trồng trọt và bảo vệ môi trường.
Thứ nhất, tổ chức hoặc cá nhân phải có phương án trồng rừng thay thế hoặc văn bản chứng minh đã hoàn thành nghĩa vụ nộp tiền trồng rừng thay thế theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp. Đây là điều kiện nhằm bảo đảm bù đắp diện tích rừng bị tác động khi chuyển đổi đất.
Thứ hai, người sử dụng đất phải xây dựng phương án sử dụng tầng đất mặt, tuân thủ quy định pháp luật về trồng trọt. Tầng đất mặt có giá trị cao về dinh dưỡng nên bắt buộc phải được thu hồi, bảo quản và sử dụng đúng mục đích thay vì để thất thoát.
Cuối cùng, dự án hoặc hoạt động chuyển đổi phải có đánh giá sơ bộ tác động môi trường hoặc đánh giá tác động môi trường (ĐTM) theo quy định pháp luật hiện hành. Đây là cơ sở để cơ quan chức năng xem xét mức độ ảnh hưởng của việc chuyển mục đích sử dụng đất đến môi trường tự nhiên, nguồn nước, hệ sinh thái và cộng đồng dân cư.
