Theo VAFI, sàn HoSE không chỉ yếu kém về quản lý công nghệ thông tin mà còn yếu kém về công tác quản lý giám sát thị trường, hiện nay có nhiều loại cổ phiếu rác, cổ phiếu lừa đảo (cổ phiếu kém chất lượng không đủ tiêu chuẩn niêm yết tại sàn HoSE) không chỉ tồn tại mà còn công khai làm giá, thổi giá để giá trị cổ phiếu cao gấp hàng trăm lần giá trị thực.
Những kẻ thao túng giá mua công ty chứng khoán nhỏ để làm công cụ làm giá bằng nhiều thủ đoạn như tạo lập hàng ngàn tài khoản để tạo cung cầu giả tạo, làm giả tài khoản nước ngoài, làm giả báo cáo tài chính, thành lập nhiều công ty ma và thực hiện các hành vi giao dịch giả tạo để đẩy giá chứng khoán.
Chúng làm giả báo cáo tài chính, tạo doanh thu lợi nhuận giả và tạo vốn điều lệ ảo cao gấp hàng chục, hàng trăm lần số vốn thực có để thực hiện hành vi bán giấy lấy tiền.
Vì vậy, VAFI cho rằng cần thiết phải mở chiến dịch làm sạch thị trường chứng khoán với những công việc cụ thể:
Tại sao chưa thể làm chủ công nghệ vận hành?
VAFI cho rằng cần làm rõ việc tại sao đã qua 20 năm vận hành phần mềm giao dịch do Sở giao dịch chứng khoán Thái Lan cung cấp mà sàn HoSE không thể làm chủ công nghệ vận hành?
Điều này khiến cho cứ mỗi lần gặp trục trặc là HoSE lại khẩn cấp mời chuyên gia Sở giao dịchThái Lan sang giải quyết.
Ngoài ra, phải tìm hiểu xem chất lượng nhà thầu thường xuyên bảo quản hệ thống giao dịch tại HoSE.
VAFI cũng cho rằng công tác thanh tra cần làm rõ dự án làm phần mềm giao dịch mới được cung cấp bởi Sở giao dịch chứng khoán Hàn Quốc. Dự án được khởi động từ năm 2012 nhưng đã 10 năm rồi dự án vẫn chưa hoàn thành. Cần phải tìm nguyên nhân tại sao dự án tiến hành chậm trễ, giá trị dự án có tăng lên so với ban đầu, nguyên nhân làm cho giá trị dự án tăng lên.
Làm giá, thổi giá cổ phiếu rác
Theo đề xuất của VAFI, cần thanh tra tình trạng các cổ phiếu rác, thực chất là không đủ tiêu chuẩn niêm yết tại sàn HoSE nhưng được lựa chọn vào chỉ số VN30 trong 6 năm từ 2014 - 2020.
Những cổ phiếu kém chất lượng này có đủ chiêu trò làm giá, thổi giá, thổi vốn điều lệ. Hầu như tất cả các nhà đầu tư giá trị tránh xa cổ phiếu rác này và chỉ có hàng vạn nhà đầu tư nhỏ lẻ không am hiểu chứng khoán bị dụ lao vào giao dịch để từ đó những chủ doanh nghiệp này có cơ hội bán giấy thu lợi hàng ngàn tỷ đồng.
Bên cạnh đó, có tình trạng giá cổ phiếu rác này thấp hơn nhiều so với mệnh giá cổ phần trong khoảng thời gian dài (dưới 10.000 đồng/cổ phiếu) nhưng chủ doanh nghiệp vẫn tiến hành nhiều đợt bán cổ phiếu mới bằng với mệnh giá cổ phần.
“Những thương vụ này nhà đầu tư nhỏ lẻ trên thị trường không mua, nhà đầu tư giá trị cũng không mua vậy thì ai mua hay là chỉ là vấn đề được tăng vốn điều lệ để bán giấy? Hầu như tất cả nhà đầu tư tham gia thị trường đều biết đến các loại cổ phiếu rác này nhưng tại sao hàng trăm thanh tra giám sát thị trường tại Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, HoSE lại không biết? Ai có lợi trong việc này và ai bị thiệt hại trong việc này và chẳng lẽ không có ai chịu trách nhiệm trong việc này?”, VAFI đặt vấn đề.
Ngoài ra, VAFI cũng kiến nghị cần thanh tra tình trạng doanh thu lợi nhuận giả, vốn điều lệ khống vì từ trước tới nay hầu như chưa có nội dung thanh tra toàn diện tại doanh nghiệp được tiến hành bởi Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, thanh tra tài chính, thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Các cuộc thanh tra doanh nghiệp chủ yếu ở nội dung chấp hành về nghĩa vụ thuế, về tham nhũng tại doanh nghiệp.
