Thích
Thời gian qua, nhiều phiên đấu giá quyền sử dụng đất đã bị biến tướng, trở thành công cụ để các nhóm đầu cơ trục lợi thay vì thực hiện mục tiêu phân bổ đất đai công bằng và hiệu quả. Không ít nhà đầu tư tham gia chỉ nhằm đẩy giá, tạo mặt bằng giá ảo hoặc ngược lại thông đồng dìm giá, sau đó bỏ cọc.
Tình trạng đẩy giá cao rồi không thực hiện nghĩa vụ tài chính khiến nhiều lô đất bị bỏ hoang, nguồn thu ngân sách thất thoát, thị trường bị nhiễu loạn cho thấy lỗ hổng lớn trong công tác kiểm soát và chế tài xử lý vi phạm.
Theo Viện Nghiên cứu Đánh giá thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE), một thực tế hiện nay là số lượng người tham gia đấu giá đông nhưng tỷ lệ người có nhu cầu sử dụng đất thực sự lại thấp. Mức giá trúng đấu giá nhiều nơi vượt xa giá trị thực, sau đó rơi vào tình trạng "đất vàng bỏ hoang", gây lãng phí nguồn lực và làm méo mó thị trường bất động sản. Nguyên nhân chủ yếu đến từ quy định còn chưa chặt chẽ, thiếu biện pháp ràng buộc đủ mạnh để ngăn ngừa đầu cơ, thao túng.
Thời gian qua, nhiều phiên đấu giá quyền sử dụng đất đã bị nhiều đối tượng lợi dụng để trục lợi. Ảnh minh họa
Để xử lý tình trạng này, VARS IRE kiến nghị một loạt giải pháp. Trước hết, cần siết chặt điều kiện tham gia đấu giá, yêu cầu các cá nhân và doanh nghiệp chứng minh năng lực tài chính và mục đích sử dụng đất. Viện đề xuất nâng mức đặt cọc lên 20-30% giá trị tài sản để tăng tính cam kết, kèm theo yêu cầu doanh nghiệp phải có bảo lãnh ngân hàng và kế hoạch cụ thể đưa đất vào khai thác sau khi trúng đấu giá. Giá khởi điểm cũng cần được xây dựng sát thị trường nhằm hạn chế khoảng chênh tạo điều kiện cho đầu cơ trục lợi.
Bên cạnh đó, VARS IRE nhấn mạnh cần hoàn thiện chế tài đủ sức răn đe. Những trường hợp đẩy giá ảo, bỏ cọc hoặc thông đồng dìm giá phải bị xử lý nghiêm, có thể bị cấm tham gia đấu giá từ 2 đến 10 năm, thậm chí vĩnh viễn nếu có dấu hiệu cấu kết, làm rối loạn thị trường.
Ngoài việc tịch thu tiền đặt cọc, người vi phạm cần chịu toàn bộ chi phí tổ chức đấu giá và có thể bị xử lý hình sự nếu hành vi mang tính hệ thống hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng. Đồng thời, cần quy định thời hạn buộc đưa đất vào sử dụng và thời gian tối thiểu không được chuyển nhượng để hạn chế đầu cơ thứ cấp.
VARS IRE cũng kiến nghị xây dựng hệ thống dữ liệu quản lý thống nhất, minh bạch. Việc kết nối cơ sở dữ liệu định danh công dân (VNeID) sẽ giúp kiểm soát người tham gia đấu giá, hạn chế tình trạng mượn danh, dùng "người ảo" hoặc ủy quyền lòng vòng. Song song, cần hoàn thiện chính sách thuế, tín dụng và thiết lập cơ sở dữ liệu xuyên suốt về đất đai và giao dịch bất động sản nhằm kiểm soát dòng vốn đầu cơ và giám sát quá trình khai thác sau đấu giá.
Theo phân tích của VARS IRE, đấu giá quyền sử dụng đất là công cụ quan trọng giúp Nhà nước huy động nguồn lực và thúc đẩy phân bổ đất đai hiệu quả. Tuy nhiên, nếu thiếu kiểm soát và chế tài nghiêm minh, cơ chế này có thể bị lợi dụng, gây mất ổn định thị trường và ảnh hưởng lợi ích công. Vì vậy, hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường giám sát và áp dụng biện pháp xử lý mạnh tay được coi là yêu cầu cấp thiết để bảo đảm thị trường đất đai minh bạch, lành mạnh và bền vững.
