Việt Nam có thành phố đang chìm dần với tốc độ thứ 2 thế giới, nhiều xã phường sụt lún nghiêm trọng

Theo các nghiên cứu mới nhất, TP. HCM đã lún gần 1m trong hơn 35 năm qua, trở thành đô thị ven biển "chìm nhanh" thứ hai thế giới, chỉ sau Thiên Tân (Trung Quốc). Hiện tượng này đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến hạ tầng, môi trường và định hướng phát triển bền vững của thành phố.

Khảo sát của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) cho thấy, từ năm 1990 đến nay, TP.HCM liên tục sụt lún với tốc độ trung bình 2-5cm mỗi năm, thậm chí tại một số khu vực có nền địa chất yếu hoặc tập trung nhiều công trình cao tầng, tốc độ này lên tới 7-8cm/năm. Đáng lo ngại, tốc độ lún này cao gấp đôi tốc độ nước biển dâng (khoảng 1cm/năm), khiến thành phố phải đối mặt với nguy cơ "chìm dần" trong tương lai gần.

Còn theo Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Nam, giai đoạn 2005-2017, TP. HCM lún trung bình gần 2cm/năm, tổng cộng hơn 23cm trong 12 năm, với 239km2 địa bàn bị hạ thấp địa chất. Các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nhất gồm Bình Chánh, Nhà Bè, Bình Tân, Thủ Đức, quận 7, quận 8, quận 2 và quận 12 (cũ). Trong đó, phường An Lạc (quận Bình Tân cũ) được ghi nhận là "điểm nóng" sụt lún nghiêm trọng nhất với biên độ hạ địa chất tới 81cm, gấp 3 lần mức trung bình toàn thành phố.

Thực tế tại khu vực này cho thấy nhiều hộ dân phải nâng nền nhà liên tục để tránh ngập; nhiều công trình công cộng như Trung tâm Văn hóa – Thể thao phường An Lạc hay Trường Tiểu học An Lạc 1 đã bị nứt, nghiêng và sụt cục bộ. Tình trạng tương tự cũng xuất hiện ở bán đảo Thanh Đa (quận Bình Thạnh cũ), nơi đất sạt lở kéo theo cây cối, kè và nhiều hạng mục công trình đổ nghiêng ra phía sông.

Các chuyên gia chỉ ra nguyên nhân chính là đặc thù nền đất yếu, cộng với tác động cơ học từ hoạt động giao thông và xây dựng. Việc khai thác nước ngầm kéo dài, kết hợp mật độ cao của xe container, xe tải nặng và hàng loạt dự án đô thị quy mô lớn đã làm tăng áp lực lên tầng địa chất vốn mỏng manh. Bên cạnh đó, tốc độ đô thị hóa quá nhanh, cùng sự xuất hiện dày đặc của cao ốc, trung tâm thương mại và khu dân cư mới khiến kết cấu nền đất bị nén chặt, dẫn đến sụt lún nhanh hơn.

Theo thống kê, hiện tốc độ lún tại các quận nội thành cũ như 1, 3, 5, 6, 10, 11, Tân Bình và Tân Phú đã giảm, ổn định ở mức dưới 1cm/năm. Tuy nhiên, các khu vực ven sông và phía Nam thành phố, đặc biệt là Thảo Điền, Tân Cảng, Nhà Bè, Bình Tân, quận 7 và quận 8 vẫn ghi nhận mức lún cao, có nơi tới 5cm mỗi năm. Nhiều tuyến đường như Huỳnh Tấn Phát, Trần Xuân Soạn, Lê Văn Lương, Quốc lộ 50, Hồ Học Lãm và Quốc Hương thường xuyên ngập sâu khi mưa lớn hoặc triều cường.

Các chuyên gia cảnh báo, nếu không có giải pháp kiểm soát lún tổng thể, TP. HCM có nguy cơ đối mặt với thảm họa hạ tầng trong 2-3 thập kỷ tới. Giải pháp được đề xuất bao gồm: hạn chế khai thác nước ngầm, quy hoạch lại khu vực xây dựng trọng tải lớn, tăng cường đê bao chống ngập, đồng thời phát triển đô thị theo hướng cân bằng sinh thái.