UBND tỉnh Lào Cai vào cuộc, những tưởng sẽ có phương án hữu hiệu, hài hòa, song lại đưa ra các phương án khó chấp nhận. Khi thỏa thuận không được, UBND tỉnh Lào Cai đã đồng ý cho các cơ quan theo thẩm quyền tiến hành cưỡng chế, bất chấp cả lời cảnh báo từ Bộ Công thương và quy định của pháp luật hiện hành!
Không thỏa thuận được thì… cưỡng chế?
Nhà máy thủy điện Tà Thàng (Công ty cổ phần Điện Vietracimex Lào Cai làm chủ đầu tư) có công suất 60MW, thuộc xã Gia Phú, huyện Bảo Thắng. Nhà máy đã hoàn thành và vận hành phát điện vào tháng 10/2013, hiện nay đang vận hành, khai thác ổn định, an toàn, hiệu quả.
Chính quyền tỉnh Lào Cai cưỡng chế sai quy định của pháp luật
Còn Dự án cải tạo nâng cấp tỉnh lộ 152 có tổng chiều dài 50km, thi công từ cuối năm 2012 và đến năm 2016 đã hoàn thành 49,6km. Trong quá trình thi công do đoạn đường có 400m đi qua vai phải đập và cửa hầm nhận nước Nhà máy thủy điện Tà Thàng nên từ tháng 6/2014, đơn vị thi công đã phải thi công cách đoạn do chưa đàm phán được với Công ty cổ phần Điện Vietracimex Lào Cai.
Từ phía UBND tỉnh Lào Cai cho biết, trước sự vướng mắc này, Sở Giao thông Vận tải tỉnh Lào Cai đã mời Tổng công ty tư vấn thiết kế Giao thông Vận tải (TEDI) nghiên cứu thêm 2 phương án tuyến. “Theo đó, phương án thứ nhất là làm hầm (cách phạm vi đập 50m, tổng chiều dài đoạn tuyến là 683m; trong đó, phần hầm chính dài 250m, kinh phí đầu tư khoảng 200 tỷ đồng);
Phương án thứ 2 là làm cầu cạn (cách phạm vi hầm 51m, tổng chiều dài đoạn tuyến là 1.228m; trong đó, chiều dài cầu chính là 813m, tổng mức đầu tư là 350 tỷ đồng). Hai phương án này cơ bản đảm bảo an toàn cho đập, tuy nhiên nguồn kinh phí đầu tư quá lớn, trong khi mật độ giao thông chưa cao và nguồn lực của địa phương còn hạn chế nên việc triển khai không khả thi”.
Lúc này, tỉnh Lào Cai lại tính toán đến lòng đường, đường ống áp lực dưới lòng đường. Chưa hiểu những tính toán này dựa vào các tài liệu nghiên cứu khoa học và thực tiễn nào, song giải pháp được tỉnh Lào Cai đưa ra là không đào mở rộng nền đường cũ, mà chỉ sửa tạo phẳng sau đó đổ bê tông xi măng để người dân đi lại, thì liệu UBND tỉnh Lào Cai có đảm bảo giao thông thuận tiện an toàn cho nhân dân và sự an nguy của đập thủy điện Tà Thàng?
Thủy điện Tà Thàng hiện đang hoạt động ổn định, hiệu quả nhưng có nguy cơ vỡ đập, sập hầm, phá hủy hạ du nếu UBND tỉnh Lào Cai bất chấp làm đường đi qua
Tuân thủ ý kiến của Bộ Công thương, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành và lo ngại đến sự an toàn của đập cũng như đường ống áp lực đặt dưới nền đường nên Công ty cổ phần điện Vietracimex Lào Cai đã không đồng thuận với phương án mới mà tỉnh Lào Cai đưa ra.
Tuy nhiên, trong khi chưa có giải pháp nào hữu hiệu, đến ngày 13/3/2019 các cơ quan được giao quyền đã tiến hành cưỡng chế, thi công bất chấp sự phản đối của Công ty cổ phần Điện Vietracimex Lào Cai.
Mặc dù việc đảm bảo an toàn đập đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định nghiêm ngặt tại Pháp lệnh và Nghị định của Chính phủ. Tuy nhiên, UBND tỉnh Lào Cai vẫn ngang nhiên, cố tình cưỡng chế thi công bằng mọi giá. Điều này gây nguy cơ vỡ đập, sập hầm; phá hủy nhà cửa, tài sản của người dân, đe dọa trực tiếp tính mạng của nhân dân dưới hạ du. Đồng thời cho thấy UBND tỉnh Lào Cai đã không chỉ vi phạm pháp luật mà còn cho thấy sự coi thường sinh mạng con người.
Lào Cai làm trái Luật?
Theo tìm hiểu của PV, ngày 22/7/2014, UBND tỉnh Lào Cai đã có Quyết định số 2034/QĐ-UBND phê duyệt phương án bảo vệ đập nhà máy thủy điện Tà Thàng, trong đó quy định: phạm vi không được xâm phạm là 50m sát chân đập.
UBND tỉnh Lào Cai ngang nhiên làm trái chính quyết định do mình đưa ra
Sau đó, trước việc tỉnh Lào Cai cho phép đơn vị thi công làm đường ngay sát hồ thủy điện, tại văn bản số 12913/BCT-ANMT ngày 24/12/2014 gửi UBND tỉnh Lào Cai, Bộ Công thương cũng đã nhấn mạnh: “Phương án xây dựng tuyến đường giao thông Bản Dền – Thành Phú có đoạn từ lý trình Km 18+700 đến Km 19+250 đi qua phạm vi vùng phụ cận bảo vệ đập công trình thủy điện Tà Thàng (qua vai bờ phải đập và cửa hầm thu nước vào đường ống áp lực) có tim tuyến đường thiết kế cách mép hầm thu nước vào đường ống áp lực 18,8m, nằm trong phạm vi không được xâm phạm của Công trình thủy điện Tà Thàng.
Do vậy, để đảm bảo an toàn cho đập, Bộ Công thương đề nghị UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo các cơ quan chuyên môn xem xét điều chỉnh phương án thiết kế đoàn đường nói trên, đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định trong pháp lệnh khác và bảo vệ công trình thủy lợi”.
Cùng với đó, theo Điều 40 Luật Thủy lợi 2017, quy định về phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi đã nêu rõ, phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi bao gồm công trình và vùng phụ cận. Trong phạm vi bảo vệ công trình, các hoạt động phải bảo đảm không gây cản trở cho việc vận hành và an toàn công trình; phải có đường quản lý, mặt bằng để bảo trì và xử lý khi công trình xảy ra sự cố.
Vùng phụ cận của hồ chứa nước bao gồm vùng phụ cận của đập và vùng phụ cận của lòng hồ chứa nước được quy định như sau: Vùng phụ cận của đập có phạm vi được tính từ chân đập trở ra. Đối với đập cấp đặc biệt tối thiểu là 300 m; đập cấp I tối thiểu là 200 m; đập cấp II tối thiểu là 100 m; đập cấp III tối thiểu là 50 m; đập cấp IV tối thiểu là 20 m.
Quy định là vậy, song dường như UBND tỉnh Lào Cai vẫn bất chấp, thực hiện cho kỳ được đoạn đường mà không tính đến sự cố có nguy cơ xảy ra. Với vai trò quản lý nhà nước đầu ngành, Chính phủ và Bộ Công thương cần sớm vào cuộc, tránh việc để hệ lụy xấu xảy ra mới tính chuyện khắc phục!
