5 bước thực hiện thủ tục thừa kế đất cho con chuẩn nhất

Thủ tục thừa kế nhà đất - các phương thức chia thừa kế

Thủ tục thừa kế đất đai (thừa kế quyền sử dụng đất) có thể thực hiện theo hai hình thức chính: theo di chúc và theo pháp luật.

Thừa kế theo di chúc

Cha mẹ được phép lập di chúc nhằm xác định rõ ai sẽ nhận phần đất được thừa kế theo nguyện vọng cá nhân.

Điều kiện của di chúc hợp pháp:

• Người lập di chúc phải có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, minh mẫn và tự nguyện khi lập di chúc.
• Di chúc cần được lập bằng văn bản và nếu có thể, nên công chứng để đảm bảo tính hợp pháp.
• Nội dung di chúc phải phù hợp với quy định của pháp luật và không vi phạm điều cấm của pháp luật.

Đối với phần thừa kế bắt buộc: Dù có di chúc, các đối tượng yếu thế như trẻ em, người mất năng lực hành vi dân sự vẫn được bảo đảm “phần thừa kế bắt buộc”, theo đó họ không thể bị tước quyền thừa kế do di chúc. Quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng cho những người yếu thế, không đủ khả năng tự bảo vệ quyền thừa kế.

Thừa kế theo pháp luật

Thừa kế theo pháp luật được áp dụng khi người chết không để lại di chúc hợp pháp hoặc di chúc không còn hiệu lực, tài sản sẽ được phân chia theo pháp luật. Khi đó, con cái, cha mẹ và vợ/chồng là những người được ưu tiên thừa kế theo hàng thứ nhất.

Cách thức phân chia tài sản:

• Các con sẽ nhận phần tài sản bằng nhau, không phân biệt con chung hay con riêng, miễn là được công nhận hợp pháp theo pháp luật.
• Nếu người mất không có con để lại, quyền thừa kế sẽ thuộc về cha mẹ ruột, tiếp theo là vợ hoặc chồng.

Các yêu cầu đối với đất thừa kế của bố mẹ cho con

Căn cứ theo Điều 649 Bộ luật Dân sự 2015 và Điều 45 Luật Đất đai 2024, đất đai muốn được thừa kế phải đáp ứng các tiêu chuẩn sau:

• Đất phải đang được sử dụng hợp pháp và liên tục, không phát sinh tranh chấp trong quá trình sử dụng.
• Đất phải có quyền sử dụng hợp pháp và không có tranh chấp, nhằm đảm bảo quyền thừa kế không bị cản trở.
• Đất đai không được thuộc diện thu hồi hay kê biên để thi hành án, bởi điều này ảnh hưởng đến quyền thừa kế.
• Đất đai phải là tài sản hợp pháp mà bố mẹ để lại cho con cái và có giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hợp pháp.

Thủ tục làm hồ sơ thừa kế đất đai cần những giấy tờ gì?

Căn cứ theo Điều 59 Luật Công chứng 2024, khi thực hiện thủ tục thừa kế đất đai, người thừa kế cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ sau để hoàn tất hồ sơ:

• Giấy tờ tùy thân của người thừa kế và người đã mất: Các loại giấy tờ cá nhân như CMND/CCCD/hộ chiếu của cả người để lại di sản và người nhận thừa kế cần được cung cấp đầy đủ.
• Giấy xác nhận nơi cư trú: Cung cấp để xác định nơi cư trú của người thừa kế.
• Giấy chứng tử của người đã mất: Chứng nhận người đã qua đời, giúp xác định quyền thừa kế.
• Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu đất: Bao gồm sổ đỏ, hợp đồng giao dịch, hoặc các tài liệu pháp lý khác liên quan đến tài sản.
• Giấy ủy quyền: Nếu thủ tục được thực hiện thông qua người đại diện, bắt buộc phải có hợp đồng hoặc văn bản ủy quyền hợp lệ.
• Trường hợp thừa kế theo pháp luật: Cần giấy tờ chứng minh quan hệ gia đình, như giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn.
• Trường hợp thừa kế theo di chúc: Cần có bản sao hoặc bản gốc di chúc hợp pháp.

Các bước làm thủ tục thừa kế đất cho con

Thủ tục làm thừa kế đất cho con cần tuân thủ một quy trình cụ thể để hoàn tất việc sang tên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Toàn bộ quy trình sẽ được triển khai theo trình tự như sau:

Bước 1: Tiến hành khai báo di sản tại cơ sở công chứng có thẩm quyền

Khi đã chuẩn bị xong các giấy tờ cần thiết, người thừa kế mang hồ sơ đến văn phòng công chứng để khai nhận di sản. Công chứng viên sẽ thẩm định hồ sơ và niêm yết việc thụ lý công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản tại UBND xã nơi có đất. Quá trình này phải được thực hiện trong vòng 15 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ (theo Điều 18 Nghị định 29/2015/NĐ-CP).

Hết thời hạn niêm yết 15 ngày mà không có ý kiến phản đối, công chứng viên sẽ chính thức lập văn bản khai nhận di sản và gửi thông báo đến các bên liên quan. Các bên thừa kế cần nộp đầy đủ phí công chứng theo quy định.

Lưu ý: Trường hợp một người muốn nhận toàn bộ phần đất, các thừa kế còn lại phải có văn bản từ chối nhận tài sản – có công chứng xác thực.

Bước 2: Lập hồ sơ đề nghị đăng ký biến động

Kể từ khi quyền sử dụng đất được phân chia, người thừa kế có thời hạn 30 ngày để đăng ký biến động đất đai tại Văn phòng đăng ký đất đai. Nếu không thực hiện thủ tục này trong thời gian quy định, người thừa kế có thể bị xử lý vi phạm hành chính. Hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm:

• Đơn đăng ký biến động (theo mẫu số 11/ĐK).
• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp.
• Giấy tờ chứng minh quyền hưởng di sản thừa kế.
• Nếu thực hiện qua bên đại diện, cần nộp kèm giấy ủy quyền hoặc hợp đồng có xác nhận theo quy định.

Nếu có nhiều người nhận thừa kế, cần chuẩn bị thêm văn bản thỏa thuận về việc cấp chung một Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Bước 3: Nộp hồ sơ tại UBND hoặc Văn phòng đăng ký đất đai

Hồ sơ được nộp tại UBND cấp huyện nơi có thửa đất hoặc Văn phòng đăng ký đất đai theo yêu cầu. Nếu đất chưa có sổ đỏ trước ngày 01/07/2004, nộp tại UBND cấp tỉnh để chuyển đến chi nhánh đăng ký đất đai xử lý.

Bước 4: Cơ quan đăng ký đất đai tiếp nhận hồ sơ và xử lý thủ tục

Cơ quan chức năng sẽ kiểm tra hồ sơ, tính toán lệ phí và gửi thông báo nghĩa vụ tài chính cho người thừa kế. Sau khi hồ sơ hoàn tất, người thừa kế sẽ nhận thông báo về nghĩa vụ tài chính cần đóng, bao gồm lệ phí cấp Giấy chứng nhận, lệ phí trước bạ, tiền sử dụng đất (nếu có), và phí thẩm định hồ sơ (nếu có). Người thừa kế phải nộp đủ các khoản phí và giữ lại hóa đơn để hoàn thành thủ tục.

Bước 5: Trả kết quả

Thời hạn xử lý hồ sơ không vượt quá 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Trường hợp tại vùng sâu, vùng xa hoặc miền núi có thể kéo dài đến 20 ngày. Thời gian này không tính các ngày nghỉ lễ, thời gian tiếp nhận hồ sơ tại UBND xã, hoặc thời gian xem xét xử lý các vi phạm pháp luật liên quan đến đất đai.

Một số câu hỏi thường gặp về thủ tục thừa kế đất cho con

Có thể làm thủ tục thừa kế đất cho con riêng không?

Có. Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2024, con riêng vẫn được quyền hưởng di sản thừa kế như con ruột, nếu mối quan hệ cha/mẹ – con được xác lập hợp pháp (ví dụ: đã đăng ký khai sinh, có quyết định nhận con nuôi…). Trường hợp thừa kế theo pháp luật, con riêng đủ điều kiện hợp pháp cũng được xếp vào hàng thừa kế thứ nhất và có quyền nhận phần di sản tương ứng.

Có thể làm thủ tục thừa kế nhà đất cho con khi bố mẹ còn sống không?

Không. Theo luật hiện hành, thừa kế chỉ phát sinh khi người để lại di sản qua đời. Nếu cha mẹ vẫn còn sống, việc chuyển đất cho con không theo diện thừa kế mà phải thực hiện bằng hình thức tặng cho có công chứng.

Các loại phí khi thực hiện thủ tục làm thừa kế đất đai là gì?

Người nhận thừa kế đất đai là con cái có thể phải nộp các khoản sau:

• Phí công chứng: Tính theo % giá trị tài sản (từ 0,03% đến 0,1%).
• Lệ phí cấp sổ đỏ: 100.000 đồng/lần cấp.

Người thừa kế ngoài hàng ưu tiên (không phải cha mẹ, con, vợ/chồng) sẽ phải đóng thêm hai loại phí:

• Thuế thu nhập cá nhân: 10% giá trị đất.
• Lệ phí trước bạ: 0,5% giá trị đất.

Nên tặng quyền sử dụng đất hay làm thủ tục thừa kế đất cho con?

Nếu bố mẹ còn sống và muốn chuyển đất cho con, tặng cho là hình thức phù hợp. Thừa kế chỉ áp dụng khi người sở hữu đất đã qua đời. Tặng cho có thể thực hiện ngay, nhưng thường phải nộp thuế và lệ phí cao hơn nếu không thuộc hàng thừa kế trực tiếp. Vì vậy, tùy vào thời điểm và mục đích, mỗi phương án sẽ phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Thực hiện đúng và đầy đủ thủ tục thừa kế đất cho con không chỉ giúp bảo đảm quyền lợi pháp lý của người thừa kế mà còn tránh được các tranh chấp không đáng có về sau. Nếu gặp trở ngại trong quá trình thực hiện, nên nhờ đến luật sư hoặc chuyên viên pháp lý để được tư vấn đúng quy định và tiết kiệm thời gian.