Tại báo cáo gửi tới Đại biểu Quốc hội, NHNN một lần nữa đề xuất Chính phủ kiến nghị Quốc hội sửa Nghị quyết số 25/2016/QH14, Nghị quyết số 26/2016/QH14, Nghị quyết số 1023/NQ-UBTVQH13 hoặc ban hành một Nghị quyết mới theo hướng cho phép sử dụng ngân sách nhà nước để tăng vốn điều lệ cho các NHTM Nhà nước…
Ngân hàng cần gối đệm chắc hơn
Trong hơn một tuần qua, NHNN đã chấp thuận sửa vốn điều lệ ghi trong giấy phép cho một loạt các ngân hàng. Đơn cử như VIB nâng vốn điều lệ từ 7.835 tỷ đồng lên 9.245 tỷ đồng; OCB nâng vốn điều lệ từ 6.599 tỷ đồng lên 7.899 tỷ đồng; LienVietPostBank nâng vốn lên hơn 8.881 tỷ đồng. NamABank tăng vốn điều lệ từ hơn 3.353 tỷ đồng lên hơn 3.890 tỷ đồng…
Theo đánh giá giới chuyên môn, việc thời hạn áp dụng Thông tư 41/2016/TT-NHNN sắp đến có thể được xem là động lực thúc đẩy cho việc tăng vốn ồ ạt của các nhà băng. Không chỉ các nhà băng chưa hoàn toàn đáp ứng được quy định của Thông tư 41 mới đẩy mạnh tăng vốn, mà ngay cả những ngân hàng đã áp dụng trước thời hạn Thông tư 41 cũng vẫn phải nỗ lực tăng vốn như VIB, OCB… bởi những quy định của Basel II đòi hỏi các ngân hàng phải có gối đệm chắc chắn để chống chọi với những cú sốc từ bên ngoài.
TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, ngoài việc nâng quy mô tổng tài sản để mở rộng hoạt động, việc các ngân hàng áp dụng theo chuẩn Basel II vẫn tiếp tục tăng vốn điều lệ tạo đệm để xử lý nợ xấu. Muốn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nói chung, hệ thống ngân hàng nói riêng, theo quan điểm của vị chuyên gia này, dứt khoát phải có ngân hàng lớn. Đặc biệt tập trung vào các NHTM quốc doanh như Vietcombank…
Báo cáo tình hình hoạt động hệ thống các TCTD của NHNN gửi tới Quốc hội cập nhập đến cuối tháng 8/2019, vốn điều lệ của 4 ngân hàng gồm Agribank, Vietcombank, VietinBank, BIDV đạt 139 nghìn tỷ đồng, tăng 0,8% so với cuối năm 2018. Tổng tài sản đạt 5.081 nghìn tỷ đồng, tăng 5,29% so với cuối năm 2018, chiếm 43,01% toàn hệ thống; cho vay thị trường 1 đạt 3.652 nghìn tỷ đồng, chiếm 47,9% toàn hệ thống.
Tuy nhiên, việc mở rộng tín dụng của các NHTM Nhà nước bị hạn chế do phải đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn trong điều kiện vốn điều lệ của các ngân hàng này chậm tăng trưởng, đặc biệt là đối với Agribank và VietinBank. Bởi vậy tăng cường năng lực tài chính cho các NHTM Nhà nước, bảo đảm thực hiện đúng các quy định về tỷ lệ an toàn, đáp ứng mức đủ vốn theo chuẩn mực vốn Basel II (phương pháp tiêu chuẩn) là một yêu cầu bức thiết.
Với mục tiêu này, NHNN cho biết đang tích cực phối hợp với Bộ Tài chính xử lý vấn đề tăng vốn cho các NHTM Nhà nước theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Ngoài ra, NHNN tập trung chỉ đạo Agribank và các đơn vị liên quan nghiên cứu, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, để đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa Agribank.
“Việc nâng cao năng lực tài chính thông qua tăng vốn điều lệ của NHTM Nhà nước nhằm đảm bảo vai trò chủ đạo của các ngân hàng này trên thị trường tài chính tiền tệ thời gian qua gặp nhiều khó khăn. Tổng số vốn cần đầu tư, bổ sung cho các NHTM Nhà nước là khá lớn để đảm bảo đáp ứng yêu cầu tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo Basel II trong khi nguồn lực Nhà nước có thể được sử dụng để tăng vốn cho các ngân hàng này cũng hết sức hạn chế”, báo cáo đề cập tới một số khó khăn đối với các NHTM Nhà nước chậm được tăng vốn.
Cho phép sử dụng ngân sách để tăng vốn
Tại báo cáo gửi tới Đại biểu Quốc hội, NHNN một lần nữa đề xuất Chính phủ kiến nghị Quốc hội sửa Nghị quyết số 25/2016/QH14, Nghị quyết số 26/2016/QH14, Nghị quyết số 1023/NQ-UBTVQH13 hoặc ban hành một Nghị quyết mới theo hướng cho phép sử dụng ngân sách nhà nước để tăng vốn điều lệ cho các NHTM Nhà nước…
Không phải đến thời điểm này, NHNN mới đề cập đến vấn đề tăng vốn cho các NHTM Nhà nước. Mà kỳ họp giữa năm của Quốc hội, cơ quan điều hành đã có kiến nghị tăng vốn. Chính vì sự cấp thiết của việc tăng vốn liên quan đến sự an toàn hoạt động của hệ thống TCTD, đảm bảo huyết mạch vốn cho nền kinh tế được thông suốt, nên tại kỳ họp này, NHNN vẫn kiên trì nêu lại việc cho phép sử dụng ngân sách nhà nước để tăng vốn điều lệ cho các NHTM Nhà nước
Trong bối cảnh hiện nay, giới chuyên môn nhận định việc tăng vốn cho các NHTM Nhà nước là cấp thiết và không nên trì hoãn. Vì 4 NHTM Nhà nước do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ tiếp tục đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống các TCTD. Các phương án NHNN đề cập tới ở trên được đánh giá là khá phù hợp với thực tiễn.
Trong số các phương án NHNN đưa ra, TS. Bùi Quang Tín nhận thấy, phương án ban hành riêng một Nghị quyết mới theo hướng cho phép sử dụng ngân sách nhà nước để tăng vốn điều lệ cho các NHTM Nhà nước là khả thi nhất.
“Dù tất cả các phương án trên được NHNN cân đong, đo đếm kỹ lưỡng và đều nhắm mục tiêu sử dụng vốn ngân sách nhà nước để tăng vốn. Nhưng tôi cho rằng, vì sửa đổi một Nghị quyết đụng chạm tới nhiều vấn đề, nhiều cơ quan ban ngành sẽ mất nhiều thời gian hơn. Nên ưu tiên giải pháp tối ưu để thông qua chủ trương này càng sớm càng tốt”, TS. Tín nhận định.
Chung quan điểm, TS. Lê Xuân Nghĩa cũng nghiêng về phương án ban hành một Nghị quyết mới. “Dù phải xin ý kiến các bộ ngành liên quan, nhưng thời gian thông qua một Nghị quyết chắc chắn nhanh hơn là phải xin ý kiến sửa đổi nhiều Nghị quyết”, TS. Nghĩa đánh giá.
Về cơ chế sử dụng ngân sách nhà nước để tăng vốn, theo vị chuyên gia này, không nên cào bằng trong việc cấp vốn mà dựa trên nền tảng lợi nhuận của các ngân hàng. Chẳng hạn, ngân hàng nào có lợi nhuận cao sẽ ưu tiên tăng vốn nhiều; còn lợi nhuận ít thì tăng ít, chứ không phải cho phép tăng vốn dàn đều như nhau. “Với hình thức này đảm bảo nguyên tắc thị trường, công bằng thưởng phạt rõ ràng chứ không có ưu ái cho bất cứ ngân hàng nào. Mặt khác, tạo điều kiện cho các ngân hàng nhanh chóng phát triển có lợi nhuận cao, kinh doanh hiệu quả”, TS. Nghĩa đánh giá.
Còn đối với ngân hàng lợi nhuận thấp mà Chính phủ vẫn muốn ưu tiên về mặt chính sách, theo gợi ý của một thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, Chính phủ nên phát hành thêm trái phiếu Chính phủ, huy động vốn của dân để có nguồn ngân sách tăng vốn cho các NHTM này giống như gói định lượng QE1, QE2 của Mỹ.
“Nhưng những ngân hàng trong tình trạng như vậy việc tăng vốn cũng hạn chế để không khuyến khích những ngân hàng quốc doanh hoạt động kinh doanh không hiệu quả”, vị này khuyến nghị.
