Sáng 31/3, tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm tỉnh Bình Dương, Tổng hội Xây dựng Việt Nam tổ chức Hội thảo Phát triển nhà ở xã hội - Góc nhìn doanh nghiệp nhằm góp phần thực hiện thành công Đề án đầu tư xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội.
Hội thảo có sự tham dự có ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà ở và Bất động sản (Bộ Xây dựng); Tiến sĩ Đặng Việt Dũng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam; bà Nguyễn Trường Nhật Phượng, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Bình Dương; bà Nguyễn Thị Ngọc Xuân – Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương cùng lãnh đạo Sở Xây dựng các tỉnh, thành và các doanh nghiệp.
Doanh nghiệp không mặn mà làm nhà ở xã hội
Nhiều năm qua, việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm và xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội để giải quyết chỗ ở cho người có thu nhập thấp và công nhân tại các khu công nghiệp.
Số liệu của Bộ Xây dựng năm 2022 cho thấy, nhu cầu nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, công nhân ở khu công nghiệp giai đoạn 2021- 2030 là khoảng 2,6 triệu căn hộ, trong đó từ năm 2021-2025 là khoảng 1,3 triệu căn. Tuy nhiên, việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đạt kết quả rất thấp so với mục tiêu đề ra. Đến nay, việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân mới chỉ đạt 5,2/12,5 triệu m2, tương đương khoảng 41,6% của ”Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030” do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 30/11/2022.
Liên quan đến nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng cũng vừa trình Thủ tướng phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai dọa 2021- 2023” (đáp ứng khoảng 86% nhu cầu). Mặc dù vậy, quá trình triển khai thực hiện các chính sách về nhà ở xã hội đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế về quỹ đất dành cho nhà ở xã hội , thủ tục đầu tư, tài chính và đối tượng thụ hưởng chính sách nhà ở xã hội.
Nhà ở xã hội là nhu cầu của người dân, người lao động, là yêu cầu của bảo đảm an sinh xã hội. Dù có nhiều chính sách hỗ trợ nhưng nhiều chuyên gia tại hội thảo cho rằng, việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân vẫn gặp không ít khó khăn. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp có tâm huyết thực hiện dự án nhà ở xã hội nhưng lại gặp trở ngại về thủ tục, chính sách, nguồn vốn, quỹ đất…
Bà Trần Thị Hà, Giám đốc Điều hành Công ty cổ phần Tập đoàn Lê Phong cho biết, quy định cứng về khoản lợi nhuận mà nhà đầu tư được hưởng như mức lợi nhuận định mức không quá 10% (đối với nhà ở xã hội bán) hoặc không quá 15% (đối với nhà ở xã hội cho thuê hoặc thuê mua) trên tổng chi phí đầu tư (kể cả lãi vay nếu có) mà không tính đủ các khoản chi phí hợp lệ, hợp lý khác như chi phí tổ chức bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp khiến thời gian thu hồi vốn của doanh nghiệp kéo dài.
Bên cạnh đó, quy định các chủ đầu tư chỉ được bán nhà sau 5 năm sử dụng với 20% diện tích nhà ở xã hội dùng cho thuê trong dự án gây ra sự lãng phí vì phần diện tích cho thuê thường không được lấp đầy. Việc xác định giá thuê, giá thuê mua, giá bán nhà ở xã hội trên cơ sở hồ sơ thiết kế dự toán theo quy định tại thời điểm thẩm định là không sát với thực tế tại thời điểm lập hồ sơ hoàn công và quyết toán công trình đưa dự án vào khai thác vận hành. Thủ tục xác định tính tiền sử dụng đất, thuê đất rườm rà, bảo lãnh vay ngân hàng thương mại cũng gặp khó khăn.
Trong khi đó, Tiến sĩ Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội đang thiếu do một số địa phương chưa quan tâm đúng mức, chưa chủ động dành đủ quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội khi phê duyệt quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng nông thôn, quy hoạch xây dựng khu công nghiệp, khu nghiên cứu đào tạo... theo quy định của Luật Nhà ở. Thậm chí, có địa phương chỉ trông chờ vào 20% quỹ đất dành cho nhà ở xã hội có được thông qua phát triển các dự án nhà ở thương mại, dự án phát triển đô thị.
Theo ông Chính, Nhà nước cần phải tạo quỹ đất sạch cho các dự án phát triển nhà ở xã hội, hướng tới nhà ở xã hội có giá mua, thuê hoặc thuê mua thấp để phù hợp với khả năng tài chính của các đối tượng được thụ hưởng. Việc bố trí quỹ đất cho các dự án nhà ở xã hội phải thuận lợi nhất để mọi thành phần đều có thể chủ động tham gia vào phân khúc này.
Thời gian qua, nhiều chính sách về nhà ở xã hội đã được ban hành như cho vay với lãi suất ưu đãi, miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp... Tuy nhiên, các chính sách đưa ra chưa giải quyết được vấn đề cốt lõi là vừa đảm bảo lợi nhuận hợp lý cho các chủ đầu tư vừa có giá nhà hợp lý cho những người được hưởng thụ.
Bình Dương hoàn thiện thể chế để phát triển nhà ở xã hội
Theo bà Nguyễn Trường Nhật Phượng, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Bình Dương, trong thời gian qua, việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân luôn được tỉnh quan tâm và xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đặc biệt việc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội để giải quyết nhu cầu ở cho người thu nhập thấp và công nhân tại các khu công nghiệp. Những ý kiến, kiến nghị của các đại biểu sẽ góp phần để các cơ quan quản lý nhà nước hoàn thiện thể chế, chính sách huy động các nguồn lực, đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội trong tương lai.
Ông Võ Hoàng Ngân - Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Bình Dương cũng cho biết, theo thống kê, đến nay cả nước có 507 dự án nhà ở xã hội độc lập, với tổng diện tích hơn 1375 ha và 533 dự án nhà ở xã hội được xây dựng trên quỹ đất 20% của các dự án nhà ở thương mại, với tổng diện tích hơn 1983 ha. Tại Bình Dương, giai đoạn 2011-2015, tỉnh đã thu hút 82 dự án phát triển nhà ở xã hội, với tổng diện tích sàn 3,8 triệu m², đáp ứng cho 238.325 người, tổng mức đầu tư 19.034 tỷ đồng.
Trong đó, có 43 dự án thuộc Đề án nhà ở an sinh xã hội Becamex do Tổng Công ty Becamex IDC làm chủ đầu tư. Đến nay, đã có 23 dự án hoàn thành và đưa vào sử dụng, với tổng diện tích sàn 431.488 m², đáp ứng nhu cầu cho 37.500 người, đạt 24,01% so với chương trình đề ra. Trong giai đoạn 2016-2020, tỉnh đã đầu tư được 1,33 triệu m2 sàn/ 2 triệu m2 sàn, đạt tỷ lệ 65% kế hoạch.
Bài học kinh nghiệm của Bình Dương là huy động các nguồn lực khác nhau để giải quyết vấn đề nhà ở xã hội. Bình Dương đã dành trên 250 ha quỹ đất để quy hoạch các khu nhà ở xã hội và nhà ở công nhân. Các khu đất được bố trí gắn liền với tổng thể khu vực, được hưởng các điều kiện về vị trí tương đương các khu nhà ở thương mại. Khoảng cách di chuyển tới các khu công nghiệp thuận tiện, dễ dàng tiếp cận về giao thông công cộng cũng như các tiện ích chung về không gian cộng đồng, y tế, giáo dục.
Nhờ các giải pháp đồng bộ được triển khai, Bình Dương đã trở thành địa phương đi đầu cả nước về phát triển nhà ở xã hội với nhiều mô hình sáng tạo, hiệu quả.
Tại tỉnh Bình Dương, trong giai đoạn 2021- 2025, tỉnh phấn đấu phát triển thêm gần 1,9 triệu m2 sàn nhà ở xã hội, tương đương khoảng 42.000 căn hộ, giai đoạn năm 2026-2030, tỉnh dự kiến phát triển thêm 2,1 triệu m2 sàn nhà ở xã hội, tương đương 42.000 căn hộ./.
