Thích
Bộ Xây dựng đang hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về một số cơ chế đặc biệt nhằm xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật và chỉ tiêu pháp lệnh, hướng tới đột phá trong phát triển nhà ở xã hội.
Theo Bộ Xây dựng, Luật Đất đai hiện hành (các điều 96, 98 và 99) đã quy định rõ việc người dân bị thu hồi đất có thể được bồi thường bằng nhà ở, bên cạnh các hình thức khác như bằng đất hoặc bằng tiền. Tuy nhiên, quy định này hầu như chưa được áp dụng rộng rãi.
Nguyên nhân chủ yếu là do địa phương thiếu quỹ nhà để bố trí tái định cư, chưa có hướng dẫn cụ thể về quy trình, tiêu chí, định giá nhà bồi thường, trong khi người dân có xu hướng nhận tiền hơn nhận nhà, còn chủ đầu tư ngại bố trí quỹ nhà vì ảnh hưởng đến cơ cấu sản phẩm kinh doanh.
Thực trạng này dẫn đến tiến độ thu hồi đất và giải phóng mặt bằng bị kéo dài, đặc biệt ở các dự án nhà ở xã hội và khu đô thị mới. Người dân chậm ổn định chỗ ở, phát sinh khiếu nại; doanh nghiệp không có mặt bằng sạch để triển khai dự án, ảnh hưởng tới mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội theo chỉ đạo của Chính phủ.
Còn tại Luật Nhà ở, những hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất, giải tỏa nhà mà chưa được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở, nếu chưa có nhà ở hoặc diện tích bình quân dưới mức tối thiểu, sẽ thuộc đối tượng được mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội mà không cần đáp ứng điều kiện về thu nhập. Tuy nhiên, để đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng và khuyến khích người dân sớm bàn giao đất, Bộ Xây dựng cho rằng cần cơ chế ưu tiên mạnh mẽ hơn.
Cụ thể, người dân, hộ gia đình bị thu hồi đất sẽ được ưu tiên mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội tại chính dự án đó, không phải đáp ứng điều kiện về nhà ở, thu nhập và không phải bốc thăm phân bổ.
Vì vậy, dự thảo Nghị quyết của Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến, với các đối tượng: Người được bố trí tái định cư theo hình thức mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội; hộ gia đình, cá nhân thuộc diện được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội sẽ được ưu tiên mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội mà không cần đáp ứng điều kiện về nhà ở, thu nhập, trừ trường hợp đã được hưởng chính sách nhà ở xã hội trước đó.
Theo Bộ Xây dựng, cơ chế đặc biệt này nếu được thông qua sẽ giải quyết nút thắt lớn về bồi thường, tái định cư, tạo quỹ đất sạch nhanh hơn cho các dự án nhà ở xã hội, đồng thời hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy phát triển thị trường nhà ở xã hội bền vững và đúng tiến độ.
