Khai thác giá trị văn hóa lịch sử Làng biển Sông Đốc
Theo cổng thông tin điện tử huyện Trần Văn Thời, sau năm 1975, quận Sông Ông Đốc bị giải thể, thị trấn Sông Ông Đốc lúc bấy giờ là một đơn vị hành chính cấp xã thuộc huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau. Năm 1984, thị trấn Sông Ông Đốc được hình thành, gọi là thị trấn Sông Đốc đến ngày nay.
Xa xưa, sông Ông Đốc có tên gọi là Khoa Giang. Năm Quý Mão (1783), khi bị quân Tây Sơn Nguyễn Huệ truy đuổi, Nguyễn Ánh cùng gia tộc chạy về vùng đất phương Nam. Khi đến cửa Khoa Giang, tướng Đốc Huỳnh liều mình cứu cho Nguyễn Ánh thoát chết. Sau đó, Khoa Giang lại mang tên sông Ông Đốc và người dân đọc trại thành Sông Đốc.
Bắt đầu từ cuối năm 1954, đến ngày 10/2/1955, sông Ông Đốc trở thành nơi ghi dấu lịch sử cách mạng trọng đại, là chuyến tàu cuối cùng đưa cán bộ miền Nam tập kết ra Bắc, kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.
Mới đây, tại thị trấn Sông Đốc, tỉnh Cà Mau long trọng tổ chức kỷ niệm 70 năm sự kiện tập kết ra Bắc (1954 - 2024). Tỉnh đã đầu tư xây dựng dự án Cụm công trình Tượng đài Chuyến tàu tập kết ra Bắc tại bờ Nam cửa biển Sông Đốc. Đây là công trình văn hóa lịch sử với tổng diện tích 10,8ha, gồm nhiều hạng mục, trong đó tượng đài chính với biểu tượng chiếc tàu và các mảng phù điêu cách điệu chạm khắc hoa văn nhằm tái hiện, khắc ghi dấu ấn lịch sử về sự kiện tập kết năm 1954 và ghi nhớ, tri ân đối với công lao của các thế hệ đi trước.
Tổng Bí thư Tô Lâm dự cầu truyền hình trực tiếp Kỷ niệm 70 năm sự kiện tập kết ra Bắc tại điểm cầu Sông Đốc, Cà Mau tối 16/11 vừa qua.
Với giá trị và ý nghĩa lịch sử của sự kiện tập kết, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch quyết định xếp hạng di tích quốc gia đối với Địa điểm tập kết ra Bắc cuối năm 1954 đầu năm 1955 tại bờ Nam Sông Đốc, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, bổ sung vào Di tích "Các địa điểm thuộc xứ ủy Nam bộ - Trung ương Cục miền Nam (giai đoạn từ cuối năm 1949 đến đầu năm 1955)".
Ngày nay, thị trấn nằm ở hạ nguồn sông Ông Đốc, tiếp giáp với vịnh Thái Lan (còn gọi là biển Tây), thị trấn biển mang tên Sông Đốc, thuộc huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau có đội tàu đánh bắt, khai thác hải sản xa bờ thuộc loại đông đảo nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long. Thị trấn Sông Ðốc là địa bàn tuyến biển, nằm cách trung tâm huyện Trần Văn Thời khoảng 18km, diện tích tự nhiên 2.914,18ha, có bờ biển dài 8,5km, trong đó, phần diện tích tự nhiên khoảng 61ha là đảo Hòn Chuối và 12ha các đảo nhỏ nằm trên biển. Đây cũng là thị trấn đảo nằm cuối cùng ở cực Nam của dải đất hình chữ S, có một vị thế khá đặc biệt.
Ngoài ra, với lợi thế của nghề khai thác biển truyền thống, thị trấn Sông Đốc trở thành một cửa biển sầm uất và sôi động bậc nhất của khu vực. Nghề khai thác, đánh bắt thủy sản trên biển của Sông Đốc hiện đứng vào hàng lớn nhất nước. Toàn thị trấn Sông Đốc có gần 2.000 phương tiện khai thác, đánh bắt thủy sản, với hơn 20.000 ngư dân thường xuyên ra vào cửa biển làm ăn, mua bán. Mỗi năm, Sông Đốc khai thác được hơn 100.000 tấn thủy sản các loại. Tại đây, đã hình thành nhiều dịch vụ hậu cần nghề cá như nhà máy chế biến thủy sản xuất khẩu, đại lý thu mua nguyên liệu thủy hải sản, nhà máy sản xuất nước đá, cơ sở kinh doanh xăng dầu. Riêng các nghề truyền thống như đóng mới, sửa chữa tàu thuyền, đan lưới, vá lưới, làm cá khô, tôm khô, mực khô... phát triển rất mạnh.
Với lợi thế của nghề khai thác biển truyền thống, thị trấn Sông Đốc trở thành một cửa biển sầm uất và sôi động bậc nhất của khu vực.
Để xây dựng thị trấn Sông Đốc trở thành trung tâm kinh tế, công nghiệp, dịch vụ du lịch tổng hợp của huyện Trần Văn Thời nói riêng, Cà Mau nói chung, thời gian qua, từ nguồn ngân sách nhà nước và vận động nhân dân đóng góp, hàng trăm tỷ đồng đã được đầu tư để nâng cấp cầu, lộ, hệ thống thoát nước, chợ, trung tâm hành chính.
Cây cầu hơn 500 tỷ đồng bắc qua sông Ông Đốc đã hoàn thành, đấu nối hai bờ. Như vậy, Sông Đốc không chỉ có trục giao thông nối liền đến tận bờ biển Đông của Cà Mau mà sẽ có hai tuyến giao thông huyết mạch kết nối với quốc lộ về tận địa phương, phục vụ tốt việc đi lại của nhân dân và vận chuyển hàng hóa.
Ngoài mũi nhọn là kinh tế biển, Sông Ðốc còn được thiên nhiên ưu đãi về cảnh quan khi nằm cạnh biển, gắn liền với đó là di tích văn hóa, lịch sử và các lễ hội dân gian, làng nghề truyền thống…
Cây cầu hơn 500 tỷ đồng bắc qua sông Ông Đốc đã hoàn thành, đấu nối hai bờ. (Ảnh: Hữu Lễ)
Quy hoạch để phát triển kinh tế biển
Thực hiện Quyết định số 1657/QĐ-UBND ngày 19/8/2024 của Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau về việc phê duyệt Đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung đô thị Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời đến năm 2035; UBND huyện Trần Văn Thời, UBND thị trấn Sông Đốc đã phối hợp với Sở Xây dựng tổ chức Hội nghị công bố đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung đô thị Sông Đốc.
Theo đó, phạm vi lập quy hoạch gồm thị trấn Sông Đốc, xã Phong Điền, xã Khánh Hải thuộc huyện Trần Văn Thời. Ranh giới phía Bắc giáp kênh Áp Huề; phía Nam giáp đất nông nghiệp xã Phong Điền; phía Đông giáp xã Khánh Hưng, kênh Thị Kẹo - Cái Đôi Vàm; phía Tây giáp biển Tây. Quy mô lập điều chỉnh quy hoạch là 4.896ha.
Tính chất là đô thị ven biển, sinh thái và hiện đại, thích ứng với biến đổi khí hậu; là đô thị kinh tế biển và đô thị động lực của tiểu vùng ven biển phía Tây; chức năng chủ yếu là phát triển cơ sở hạ tầng và dịch vụ kinh tế biển. Dân số năm 2023 là 67.513 người. Dân số dự báo đến năm 2025 là 72.068 người. Dân số dự báo đến năm 2035 là 92.250 người. Tỷ lệ đô thị hóa dự báo đến năm 2025 là 90,7%. Tỷ lệ đô thị hóa dự báo đến năm 2035 là 94,3%.
Toàn cảnh khu đô thị Sông Đốc.
Về phát triển không gian, quy hoạch định hướng phát triển không gian đô thị trong giai đoạn ngắn hạn về phía Bắc và Nam, giai đoạn dài hạn phát triển tập trung về hướng Đông. Đồng thời, phát triển các vùng không gian đệm phía Bắc và Nam để mở rộng đô thị, lấy đô thị hiện hữu làm trọng tâm, các khu vực chức năng bao quanh cần được kiểm soát phát triển để tạo không gian cảnh quan; từng bước xây dựng hạ tầng kết nối với các khu vực xung quanh.
Toàn bộ đô thị Sông Đốc được đề xuất chia thành 08 khu vực phát triển đô thị trên cơ sở tính chất, chức năng của từng khu vực và định hướng phát triển không gian quy hoạch bao gồm: Khu vực 1, diện tích 288,56ha; Khu vực 2, diện tích 267,67ha; Khu vực 3, diện tích 219,10ha; Khu vực 4, diện tích 460,01ha; Khu vực 5, diện tích 456,40ha; Khu vực 6, diện tích 55,61ha; Khu vực 7, diện tích 373,3ha; Khu vực 8, diện tích 268,76ha.
Quy hoạch sử dụng đất giai đoạn đến năm 2025 với tổng diện tích tự nhiên 4.896,00ha; đất xây dựng đô thị 819,02ha, chiếm 16,7% diện tích tự nhiên. Trong đó, đất dân dụng 575,42ha, chiếm 70,3ha đất xây dựng đô thị, chỉ tiêu sử dụng đất 79,8m2/người. Đất ngoài dân dụng 243,60ha, chiếm 29,7% đất xây dựng đô thị. Đất nông nghiệp và chức năng khác 4.076,98ha, chiếm 83,3% đất tự nhiên./.
