Cân nhắc giới hạn dự án áp dụng "thủ tục đầu tư đặc biệt"

Rà soát kỹ lưỡng tránh trường hợp một nội dung quy định tại nhiều luật, không xử lý được chồng chéo trong thủ tục đầu tư

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết, việc xây dựng, ban hành dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật PPP và Luật Đấu thầu sẽ kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật, khơi thông và phát huy nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội; giải quyết các khó khăn, vướng mắc cấp thiết trong thực tiễn triển khai liên quan đến công tác quy hoạch, thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh, đầu tư theo phương thức đối tác công tư và hoạt động đấu thầu; đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát.

Dự án luật được xây dựng bám sát quan điểm tập trung sửa đổi, bổ sung một số quy định của các luật có mâu thuẫn, đang gây khó khăn, vướng mắc, yêu cầu cấp bách cần sửa đổi để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đánh giá, hồ sơ dự án Luật cơ bản đáp ứng yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Dự án Luật sửa đổi, bổ sung nhiều quy định liên quan đến công tác quy hoạch, thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh, đầu tư theo phương thức đối tác công tư và hoạt động đấu thầu. Trong đó, có những quy định liên quan trực tiếp đến nguồn lực, ngân sách nhà nước, thẩm quyền, phân cấp, phân quyền cho bộ, ngành, địa phương, thủ tục hành chính...

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị cơ quan chủ trì bổ sung làm rõ những nhận định chung chung, định tính, thiếu số liệu minh chứng trong hồ sơ dự án Luật. Nhất là với những chính sách chưa thể đánh giá được cụ thể các tác động về kinh phí mang tính định lượng, thiếu cơ sở để lựa chọn giải pháp phù hợp.

Thứ hai, Dự thảo Luật đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến trình tự lập quy hoạch, nội dung quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh là các quy hoạch được lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh theo quy định của Luật Quy hoạch. Tuy nhiên, tại Kỳ họp thứ 7 và thứ 8, Chính phủ cũng đề xuất ban hành Luật Địa chất và Khoáng sản, sửa đổi Luật Điện lực và Luật Di sản văn hóa sửa đổi các nội dung về trình tự, thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh mà không đề xuất sửa đổi, bổ sung ngay các quy định có liên quan đến các nội dung nói trên tại Luật Quy hoạch là chưa phù hợp.

Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan rà soát, chỉnh lý các dự thảo luật này để bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật; tránh một nội dung quy định tại nhiều luật dẫn tới chồng chéo, mâu thuẫn, gây khó khăn trong quá trình áp dụng pháp luật.

Cân nhắc thủ tục đầu tư đặc biệt cho những dự án đặc thù

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng đưa ra nhận xét, việc thực hiện thủ tục đầu tư đặc biệt đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, nhưng thủ tục về đầu tư nhìn chung vẫn còn hạn chế.

Đơn cử, thời gian thực hiện các thủ tục về đất đai, xây dựng, môi trường, chuyển giao công nghệ, phòng cháy chữa cháy thường mất nhiều thời gian. Mỗi thủ tục lại có yêu cầu riêng về hồ sơ, trình tự và thời gian; một số thủ tục lại quy định nhiều bước thực hiện, hoặc phải thực hiện tuần tự, kết quả của thủ này là đầu vào của thủ tục khác. Trung bình, thời gian để thực hiện đầy đủ các thủ tục nêu trên kéo dài từ khoảng 250 ngày đến 350 ngày. Thậm chí, thời gian thực hiện thủ tục có thể kéo dài hơn do độ trễ vì phải hoàn thiện các hồ sơ và tài liệu có liên quan.

Đối với một số lĩnh vực ưu tiên theo Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù tại một số địa phương, vẫn phải thực hiện các thủ tục đầu tư thông thường (theo quy định của pháp luật về đầu tư, đấu thầu, đất đai, xây dựng, môi trường, phòng cháy chữa cháy…). Việc này có thể làm mất đi cơ hội trong việc thu hút nhà đầu tư chiến lược vào các lĩnh vực cần ưu tiên như công nghệ cao, công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo,…

Do vậy, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất xây dựng, bổ sung quy định về quy trình, thủ tục đầu tư đặc biệt, nhằm rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục, nâng cao năng lực cạnh tranh trong việc thu hút đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên, lĩnh vực cần thu hút nhà đầu tư chiến lược.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị Chính phủ cân nhắc việc phân cấp thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đầu tư đặc biệt, có đánh giá tác động kỹ lưỡng, bảo đảm việc phân cấp đáp ứng khả năng, năng lực quyết định, tổ chức, nguồn nhân lực của từng cấp quản lý, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật. Đồng thời, bổ sung chế tài gắn trách nhiệm cụ thể, xử lý vi phạm nhằm bảo đảm tính khả thi và hiệu quả trong triển khai thực hiện. Nhất là đối với các dự án lớn, quan trọng, có tính chất chuyên ngành phức tạp, tác động lan tỏa tới phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, vùng và cả nước.

Ví dụ, khoản 7 Điều 36a quy định "Nhà đầu tư thực hiện thủ tục cấp Giấy phép môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường". Theo Luật Bảo vệ môi trường, Báo cáo đánh giá tác động môi trường là căn cứ để cấp giấy phép. Nhưng theo quy định tại khoản 6 Điều 36a, dự án không phải thực hiện phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường. Vậy thì, nhà đầu tư sẽ không thể cung cấp được báo cáo này để đủ điều kiện được cấp Giấy phép môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Do đó, đề nghị Chính phủ rà soát lại, để bảo đảm đồng bộ với các quy định tại pháp luật chuyên ngành. Trong đó, có thể cân nhắc việc Thủ tướng Chính phủ quy định khung tiêu chí, quy mô dự án, danh mục dự án cụ thể được áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt. Nhằm bảo đảm các dự án được áp dụng thủ tục đúng đối tượng, công khai, minh bạch và giúp nhà đầu tư nắm cụ thể về các điều kiện cần thiết được hưởng ưu đãi.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, nội dung tại Điều 36a về trình tự, thủ tục đặc biệt áp dụng đối với dự án đầu tư, đã được bổ sung vào dự án Luật Đầu tư. Theo đó, dự thảo bổ sung quy định về trình tự, thủ tục đặc biệt áp dụng đối với một số dự án đầu tư tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao và khu chức năng trong khu kinh tế. Đây là quy định mang tính đột phá, sẽ góp phần rút ngắn thời gian thực hiện dự án, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư, cũng là đổi mới đáng kể đối với môi trường đầu tư, kinh doanh.

Song, quy định này liên quan tới nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác trong lĩnh vực xây dựng, chuyển giao công nghệ, bảo vệ môi trường, phòng cháy, chữa cháy. Nên rất cần tính toán, bổ sung thêm một quy định mang tính nguyên tắc để xử lý vướng mắc trong trường hợp một số quy trình, thủ tục hành chính trong quá trình thực hiện dự án có yêu cầu trong hồ sơ phải có các giấy phép, hoặc giấy tờ khác có liên quan đến các nội dung đã được miễn. Ví dụ, dự thảo luật cần quy định rõ, trong trường hợp này, cơ quan nào có thẩm quyền xử lý và xử lý như thế nào. Nếu nội dung này không đảm bảo tường minh, rõ ràng, có thể dẫn tới tình trạng lại lúng túng và thiếu thống nhất khi áp dụng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đồng tình, cần thiết kế quy trình nhanh, nhưng không đồng nghĩa chỉ rút gọn về thời gian, thủ tục. Những dự án được áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt, thì nhà đầu tư chỉ cần một bộ hồ sơ xin cấp phép cho tất cả lĩnh vực môi trường, phòng cháy chữa cháy... chứ không phải mỗi khía cạnh lại một hồ sơ như hiện nay.

Với thủ tục hành chính rất phức tạp, nhà đầu tư phải đi qua nhiều cơ quan để hoàn thiện hồ sơ, mỗi cơ quan lại yêu cầu một bộ hồ sơ, thời gian kéo dài tới vài ba năm, sẽ không thể đáp ứng được tình hình thực tiễn trong kinh doanh. Vì vậy, đầu mối tiếp nhận, xử lý hồ sơ cần thu về một mối (có thể là Bộ Kế hoạch và Đầu tư), sau thời hạn 30-60 ngày phải trả lời nhà đầu tư, Phó Chủ tịch Quốc hội đề xuất.