Giữa những cuộc tranh luận sôi nổi về giới hạn nhiệm kỳ chủ tịch nước, mục tiêu tăng trưởng, chống ô nhiễm và tham nhũng, thuế và phí đã lặng lẽ nổi lên như một vấn đề then chốt trên nghị trường Trung Quốc.
Hiện nước này đang cân nhắc việc đánh thuế bất động sản, sau nhiều năm thảo luận không thành công. Việc giới thiệu một hệ thống thuế tài sản quốc gia từ lâu đã nằm trong chương trình nghị sự chính thức.
Thành phố Thượng Hải
Từ năm 2011, các thành phố Thượng Hải và Trùng Khánh đã thí điểm thu thuế tài sản. Thuế của Thượng Hải áp dụng cho các giao dịch mua nhà thứ hai, trong khi Trùng Khánh chỉ bao gồm nhà ở cao cấp.
Sau những phát biểu của Chủ tịch Tập Cận Bình tại Đại hội Đảng Cộng sản vào tháng 10/2017 rằng “nhà ở để sinh sống, không phải để đầu cơ”, Bộ Tài chính sau đó cho biết, Chính phủ đang đẩy mạnh để đưa ra luật thuế tài sản vào năm 2019. Còn Thủ tướng Lý Khắc Cường mới đây khẳng định rằng, luật đang trong quá trình chuẩn bị.
Giá cả tăng vọt đã đẩy các thành phố lớn nhất Trung Quốc xuống đáy bảng xếp hạng toàn cầu về khả năng chi trả nhà ở. Tuy nhiên, quyết tâm chế ngự giá của Chính phủ đã bị ảnh hưởng bởi nỗi ám ảnh về tăng trưởng kinh tế, trong đó khu vực bất động sản và các ngành công nghiệp liên quan đóng góp tới một phần tư tổng sản phẩm quốc nội.
Cho đến nay, các nhà đầu tư Trung Quốc đã đặt cược chính xác rằng, các nhà chức trách sẽ không giữ chặt chính sách nhà ở quá lâu trong bối cảnh đà tăng trưởng chậm lại. Do đó, chính sách sẽ dao động xoay vần giữa việc nới lỏng quá mức và thắt chặt quá mức. Dao động này đã khuyến khích, thay vì làm giảm đi nhu cầu đầu cơ và sau cùng, giá nhà đã tăng lên.
Các biện pháp làm nguội lạnh trước đây, bao gồm các hạn chế mua nhà trực tiếp và các quy định thế chấp thắt chặt, chưa tỏ ra có hiệu quả. Các biện pháp như vậy sẽ tác động một cách không phân biệt tới mọi nhu cầu, từ những người mua nhà để ở hay người đầu cơ.
Ngay cả việc điều chỉnh các biện pháp đó cũng có thể dẫn đến sự biến động của thị trường tăng lên, do nguồn cung hạn chế ở các thị trường hàng đầu không thể đáp ứng cả nhu cầu lâu dài của người mua thực và sự ham muốn không kiềm chế của các nhà đầu cơ.
Thuế tài sản sẽ giúp cân bằng tốt hơn nhu cầu người dùng cuối và nguồn hàng. Ngay cả thuế căn hộ trên tài sản nắm giữ có xu hướng gây gánh nặng tài chính lớn hơn cho các nhà đầu cơ vì họ có xu hướng giữ nhiều tài sản hơn người dùng thực.
Nhiều nhà đầu tư Trung Quốc đã nắm giữ các căn nhà, coi như nguồn vốn dài hạn và không cho thuê bất kể nhu cầu. Vì vậy, thuế tài sản nếu được thiết kế tốt sẽ khiến các nhà đầu cơ như vậy giải phóng một lượng hàng của họ ra thị trường, tăng nguồn cung nhà ở hiệu quả và giảm bớt áp lực lên giá.
Mặc dù thuế bất động sản có thể là một vũ khí tốt để chống lại bong bóng bất động sản ở Trung Quốc và đảm bảo sự phát triển bền vững của thị trường nhà ở trong thời gian dài, các chính quyền địa phương cho đến nay vẫn phản đối mạnh mẽ. Họ lo ngại việc đánh thuế tài sản có thể dẫn đến sự điều chỉnh quy mô lớn trên thị trường, ép doanh thu của chính quyền địa phương trong ngắn hạn mặc dù thuế phải là nguồn thu tốt cho họ trong thời gian dài.
Chính quyền trung ương dường như đang báo hiệu quyết tâm bỏ qua những phản đối như vậy và báo trước việc đánh thuế tài sản. Đây chắc chắn là một bước đi đúng đắn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất ổn. Các nhà chức trách đã không tiết lộ liệu hệ thống thuế quốc gia sẽ theo mô hình Thượng Hải hay Trùng Khánh, hay một mô hình mới nào khác.
Để đáp ứng thời gian hoàn tất các thủ tục lập pháp vào năm 2019, các cơ quan chức năng cần phải đưa ra các phác thảo của hệ thống thuế này tại Quốc hội. Điều đó sẽ chuẩn bị cho thị trường có đủ thời gian để thị trường hấp thụ những thay đổi. Cuối cùng, thuế bất động sản trên toàn quốc dường như sẽ vận hành. Thị trường cần được chuẩn bị cho điều đó.
