Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội chưa đồng bộ quy hoạch, khó tiếp cận vốn vay

Nhiều địa phương chưa quy hoạch bố trí quỹ đất nhà ở xã hội

Theo nội dung báo cáo từ Bộ Xây dựng, cả nước đã quy hoạch 1.249 khu đất với quy mô 8.390 ha làm nhà ở xã hội (NOXH). Như vậy, so với báo cáo năm 2020 (3.359 ha) thì diện tích đất phát triển NOXH đến nay đã tăng thêm 5.031 ha.

Theo đó, một số địa phương quan tâm đến việc quy hoạch quỹ đất phát triển nhà ở xã hội như: Đồng Nai 1.063 ha, TP Hồ Chí Minh 608 ha, Long An 577 ha, Hải Phòng 471 ha, Hà Nội 412 ha.

Tuy nhiên, còn một số địa phương chưa quy hoạch bố trí quỹ đất nhà ở xã hội như: Ninh Bình, Hà Giang, Lai Châu, Nghệ An, Đắk Nông, Ninh Thuận, Đồng Tháp.

Tại Đồng Tháp, theo kế hoạch đề án giai đoạn 2021 – 2025, quy hoạch quỹ đất NOXH thì tỉnh này là 0 héc ta. Dự án đang triển khai đầu tư xây dựng; trong đó số lượng dự án và căn hộ không có; dự án đã cấp phép khởi công xây dựng là 2, với 949 căn hộ; không có dự án đã hoàn thành giai đoạn 2021- 2023. Tỷ lệ hoàn thành giai đoạn 2021-2023 so với mục tiêu đến năm 2025 là 0%.

Theo Bộ Xây dựng, chỉ tiêu NOXH hoàn thành năm 2024 của cả nước là 134.890 căn. Trong đó, khu vực ĐBSCL là 14.040 căn (Long An: 460, Tiền Giang: 790; Bến Tre: 240, Vĩnh Long: 400, Trà Vinh: 2.100, TP Cần Thơ: 3.300, Hậu Giang: 100, Sóc Trăng: 500, Bạc Liêu: 200, Cà Mau: 200, An Giang: 2.400 căn và Kiên Giang: 2.400 căn).

Với sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự vào cuộc của các Bộ, ngành, địa phương việc phát triển NOXH trong thời gian vừa qua đã đạt được kết quả quan trọng, nhiều địa phương đã tích cực trong việc thu hút đầu tư, thúc đẩy khởi công xây dựng nhà ở xã hội như (tỉnh Bắc Ninh 15 dự án, 6.000 căn; Bắc Giang 5 dự án, 12.475 căn; Hải Phòng 07 dự án, 11.678 căn; Bình Dương 7 dự án, 6.557 căn; Đồng Nai 08 dự án, 9.074 căn; Bình Dương 7 dự án, 6.557 căn; Thanh Hóa 9 dự án, 4.948 căn...).

Bên cạnh đó, một số địa phương trọng điểm mặc dù có nhu cầu về NOXH rất lớn, nhưng việc đầu tư NOXH còn hạn chế so với mục tiêu của đề án năm 2025 (Hà Nội 3 dự án, 1.700 căn đáp ứng 9%; TP.Hồ Chí Minh 7 dự án, 4.996 căn đáp ứng 19%; Đà Nẵng 5 dự án, 2.750 căn đáp ứng 43%;...), hoặc một số địa phương không có dự án nhà ở xã hội khởi công trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay (Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Nam Định, Long An, Quảng Ngãi...).

Nguồn vốn hỗ trợ cho phát triển dự án nhà ở xã hội chưa hiệu quả

Theo Bộ Xây dựng, những hạn chế như trên xuất phát từ nguyên nhân. Một là cơ chế, chính sách phát triển NOXH, nhà ở cho công nhân còn chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn, chưa được bổ sung, sửa đổi kịp thời trong giai đoạn đầu của Đề án, như: thiếu quỹ đất; nguồn vốn tín dụng từ ngân sách nhà nước còn hạn hẹp; trình tự thủ tục đầu tư xây dựng còn chưa đồng bộ, thời gian thực hiện kéo dài.

Hai là Luật Nhà ở số 27/2023/QH15 và Luật Kinh doanh Bất động sản số 29/2023/QH15 đã được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 6, đã có thêm các chính sách ưu đãi chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH; đơn giản thủ tục và các điều kiện để được mua, thuê, thuê mua NOXH;...Tuy nhiên, đến ngày 01/01/2025 thì Luật Đất đai (sửa đổi) và Luật Nhà ở số 27/2023/QH15 mới có hiệu lực thi hành.

Ba là nhiều địa phương chưa quan tâm phát triển NOXH, nhà ở cho công nhân, người lao động khu công nghiệp; chưa dưa các chỉ tiêu phát triển nhà ở, đặc biệt là chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hàng năm;

Bốn là chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển NOXH trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp; ngoài quỹ đất 20% NOXH trong các dự án nhà ở thương mại, hầu hết các địa phương chưa quan tâm đến việc quy hoạch bố trí quỹ đất làm dự án NOXH độc lập;

Năm là nhiều địa phương chưa quyết tâm, chủ động trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao tại Đề án; chưa ban hành Kế hoạch triển khai Đề án để đảm bảo hoàn thành mục tiêu đề ra; một số thành phố lớn, tập trung nhiều người lao động thu nhập thấp, có nhu cầu về NOXH cao tuy nhiên địa phương đăng ký NOXH hành thành trong năm 2024 thấp như: Hà Nội 1.181 căn, TP. Hồ Chí Minh 3.765 căn, Đà Nẵng 1.880 căn, Cần Thơ 1.535 căn...

Sáu là một số địa phương có nhiều dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư trong giai đoạn vừa qua nhưng các các cấp chính quyền địa phương chưa quan tâm, tạo điều kiện trong việc lựa chọn chủ đầu tư dự án để triển khai đầu tư xây dựng; một số dự án NOXH đã khởi công nhưng các doanh nghiệp không triển khai thi công hoặc thi công chậm tiến độ; các cấp chính quyền địa phương chưa quyết tâm giải quyết những khó khăn, vướng mắc của các dự án NOXH theo thẩm quyền;

Bảy là việc cải cách thủ tục hành chính; ban hành các cơ chế khuyến khích, ưu đãi thêm của địa phương để kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển NOXH còn hạn chế;

Tám là nguồn vốn hỗ trợ cho phát triển dự án NOXH theo Nghị quyết số 11/NQ-CP và Nghị quyết số 33/NQ-CP của Chính phủ chưa được giải ngân hiệu quả do: nhiều doanh nghiệp đầu tư NOXH chưa đảm bảo tiêu chí, điều kiện được vay theo pháp luật về tín dụng; một số địa phương chưa công bố danh mục NOXH đủ điều kiện vay; thời gian vay ngắn hạn (Nghị quyết số 11/NQ-CP chỉ hỗ trợ trong thời gian 02 năm từ 2022 – 2023) chưa thu hút được các nhà đầu tư vay vốn.

Theo nội dung báo cáo, hiện nay đã có 27 địa phương công bố danh mục 63 dự án đủ điều kiện vay theo chương trình tính dụng 120.000 tỷ đồng với nhu cầu vay vốn hơn 27.966 tỷ đồng. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 05 dự án NOXH tại 5 địa phương (Bình Dương, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Lạng Sơn và An Giang) được giải ngân với số vốn khoảng 416 tỷ đồng.

Đối với gói hỗ trợ 120.000 tỷ theo Nghị quyết số 33/NQ-CP bước đầu đã có kết quả, tuy nhiên việc giải ngân còn chậm. Trong thời gian tới, với sự quyết liệt của các cấp chình quyền trong việc tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển NOXH thì việc giải ngân gói hỗ trợ 120.000 tỷ sẽ đạt kết quả tốt hơn.