Sáng nay (21/10), trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV, thừa uỷ quyền Chính phủ, ông Hồ Đức Phớc - Bộ trưởng Bộ Tài chính báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết 54 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.
Theo báo cáo, 5 năm thực hiện Nghị quyết 54, kinh tế TP.HCM tăng trưởng cao, bình quân hàng năm trong giai đoạn 2016 - 2019 đạt 7,72%, cao hơn so với mức 7,22% của giai đoạn 2011 - 2015.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, năm 2020, kinh tế TP tăng trưởng chậm lại ở mức 1,39% trong năm 2020 và suy giảm -6,78% trong năm 2021. Song, những tháng đầu năm 2022, ghi nhận sự phục hồi với tăng trưởng quý I đạt 1,87%, quý II đạt 5,73%, bình quân 6 tháng đạt 3,82%.
Đáng chú ý, trong giai đoạn 5 năm, HĐND TP.HCM quyết định chủ trương đầu tư 5 dự án nhóm A sử dụng vốn ngân sách TP với tổng mức vốn đầu tư là 12.954,3 tỷ đồng; bao gồm xây dựng rạp xiếc và biểu diễn đa năng Phú Thọ; xây dựng nhà hát giao hưởng, nhạc và vũ kịch; bồi thường giải phóng mặt bằng khu liên hợp thể dục thể thao quốc gia Rạch Chiếc; xây dựng trung tâm điều hành đô thị thông minh của TP.HCM; xây dựng trung tâm tiếp nhận và xử lý thông tin khẩn cấp của TP thông qua một đầu số viễn thông duy nhất giai đoạn 2019 - 2025.
Theo đánh giá của thành phố, tiến độ triển khai các dự án nhóm A này được đẩy nhanh hơn so với việc phải trình các cơ quan trung ương thẩm định.
Bên cạnh đó, việc nâng hạn mức huy động vốn cho phép TP chủ động phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các tổ chức tài chính trong nước, các tổ chức khác trong nước và từ nguồn Chính phủ vay nước ngoài để bổ sung nguồn lực cho chi đầu tư phát triển.
Ngoài ra, việc được chủ động, xem xét chuyển mục đích của các dự án sử dụng trên 10ha đất trồng lúa giúp rút ngắn thời gian thực hiện và đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án, đảm bảo việc thực hiện kế hoạch sử dụng đất hàng năm đã được phê duyệt có hiệu quả, tạo nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh.
Hạn chế và tồn tại
Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ cũng nêu rõ những tồn tại, hạn chế khi triển khai Nghị quyết 54, như các cơ chế điều chỉnh chính sách thu, thực hiện cổ phần hóa, thu từ sắp xếp nhà đất của các cơ quan trung ương, chi ứng vốn cho các dự án Trung ương trên địa bàn...
Một số cơ chế tuy đã được thực hiện, nhưng hiệu quả còn thấp, như chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt chưa áp dụng được nhiều.
Cơ chế tài chính đặc thù giúp TP có điều kiện huy động thêm nguồn lực, giải quyết các bức xúc về cơ sở hạ tầng, giải quyết các vấn đề về xã hội, môi trường, cải thiện môi trường đầu tư, với mục tiêu hàng năm huy động thêm nguồn lực 40.000 đến 50.000 tỷ đồng/năm cho đầu tư phát triển của TP.
Tuy nhiên, thực tế giai đoạn 2018 - 2022, mới chỉ có nguồn từ thưởng và đầu tư trở lại từ ngân sách trung ương (1.654 tỷ đồng), thu từ cổ phần hóa và thoái vốn (1.786,6 tỷ đồng), phát hành trái phiếu chính quyền địa phương (2.800 tỷ đồng) và từ nguồn Chính phủ vay ngoài nước cho TP vay lại (11.387,3 tỷ đồng).
Còn các nguồn có tiềm năng, có số thu lớn chưa được triển khai thực hiện như cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước do việc thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp; thu khai thác tài sản và từ đất đai.
Một số cơ chế chính sách chưa được quy định cụ thể hoặc đang phải chờ văn bản hướng dẫn nên triển khai chậm (các nội dung ủy quyền). Công tác hướng dẫn thực hiện quy định đánh giá, phân loại để chi trả thu nhập tăng thêm chưa theo kịp với tình hình thay đổi của thực tiễn.
Về nguyên ngân, theo báo cáo, các cơ chế, chính sách thí điểm cơ bản là những nội dung mới, phức tạp, có tác động lớn, lâu dài, khi triển khai cụ thể cần nghiên cứu kỹ trước khi xem xét, quyết định. Ngoài ra, khi xây dựng đề xuất cơ chế, chính sách, thành phố gặp phải khó khăn, thách thức phát sinh, chẳng hạn trong việc xây dựng cơ chế chính sách mới về thu ngân sách.
Từ các vấn đề nêu trên, tờ trình của Chính phủ đề xuất cho phép TP.HCM tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 54 đến hết ngày 31/12/2023. Đồng thời, đưa nội dung này vào Nghị quyết của Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV./.
