Thích
Sau hơn 10 năm “đắp chiếu”, tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân dài 131km đang đứng trước cơ hội hồi sinh khi Bộ Xây dựng vừa có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tiến độ rà soát và định hướng đầu tư trở lại.
Được phê duyệt từ năm 2004, tuyến đường sắt này sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ với tổng mức đầu tư ban đầu 7.663 tỷ đồng. Tuyến được thiết kế khổ đường lồng (1.435mm và 1.000mm), cho phép tàu khách chạy 120km/h và tàu hàng 80km/h. Khi hoàn thành, thời gian di chuyển giữa Hà Nội - Hạ Long chỉ còn 1,5-2 giờ, mở ra tuyến giao thông chiến lược kết nối hai trung tâm du lịch - kinh tế lớn miền Bắc.
Dự án gồm 4 tiểu dự án, khởi công năm 2008, dự kiến hoàn thành 2011. Tuy nhiên, do cắt giảm đầu tư công, công trình buộc phải dừng lại, dù đã giải ngân 4.322 tỷ đồng (56% kế hoạch). Trong đó, một tiểu dự án đã đưa vào khai thác, hai tiểu dự án dở dang và một tiểu dự án dừng ở bước thiết kế.
Theo Cục Đường sắt Việt Nam, thời điểm lập dự án, mục tiêu chính là vận chuyển hàng hóa từ Vân Nam (Trung Quốc) về cảng Cái Lân - khi đó được quy hoạch là cảng nước sâu phía Bắc. Song sau gần hai thập kỷ, bối cảnh phát triển đã thay đổi: cảng Lạch Huyện (Hải Phòng) trở thành cửa ngõ quốc tế, còn Cái Lân định hướng chuyển sang phát triển đô thị - dịch vụ. Vì vậy, mục tiêu của tuyến đường sắt cũng được điều chỉnh, ưu tiên vận tải hành khách thay vì hàng hóa.
Dự án đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân đã bị "treo" hơn chục năm nay. Anhr: Báo Quảng Ninh
Thực hiện Kết luận 49-KL/TW và Quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia 2021-2030, Bộ Xây dựng xác định đây là công trình trọng điểm cần hoàn thiện trước năm 2030 để kết nối hai cực tăng trưởng Hà Nội - Quảng Ninh. Bộ đã chỉ đạo Ban Quản lý dự án rà soát hồ sơ, tháo gỡ vướng mắc và đề xuất phương án đầu tư mới.
Theo đó, đoạn Yên Viên - Lim sẽ giữ nguyên; đoạn Lim - Phả Lại tiếp tục đầu tư xây dựng; tuyến Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân sẽ được nâng cấp để bảo đảm thông tuyến toàn chiều dài. Bộ cũng kiến nghị chuyển khổ đường về tiêu chuẩn 1.435mm, tận dụng vật tư hiện có và bàn giao phần dư cho ngành đường sắt bảo trì các tuyến khác.
Tổng mức đầu tư mới dự kiến 9.989 tỷ đồng, tăng hơn 2.300 tỷ đồng so với ban đầu; phần vốn cần bổ sung là 5.560 tỷ đồng. Bộ Xây dựng đã gửi báo cáo nhu cầu vốn giai đoạn 2026-2030 lên Bộ Tài chính để tổng hợp trình Thủ tướng xem xét.
Một điểm đáng chú ý là Bộ Xây dựng làm rõ mối quan hệ giữa dự án này với tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh do Tập đoàn Vingroup đề xuất đầu tư. Nếu tuyến tốc độ cao được phê duyệt, tuyến Yên Viên - Cái Lân sẽ chuyển hướng phục vụ vận tải hàng hóa; ngược lại, nếu chưa khả thi, tuyến hiện hữu sẽ được đầu tư hoàn thiện để khai thác hành khách.
Nếu được khởi động trở lại, tuyến đường sắt gần 10.000 tỷ đồng này không chỉ hồi sinh một dự án “ngủ quên” suốt hơn thập kỷ, mà còn tạo cú hích kết nối Thủ đô Hà Nội với vùng du lịch trọng điểm Hạ Long - Cái Lân, góp phần hoàn thiện mạng lưới giao thông đa phương thức, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền Bắc trong giai đoạn mới.
(Tổng hợp)
