Sáng 3/11, tại kỳ họp thứ 4, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020.
Theo tờ trình, tổng chiều dài tuyến cao tốc Bắc - Nam khoảng hơn 2.100 km, chạy qua 32 tỉnh thành phố được và đầu tư theo ba giai đoạn. Quy mô từ 4 - 6 làn xe. Khu vực cửa ngõ các trung tâm kinh tế - chính trị lớn thì 8 làn xe. Tốc độ từ 80-120km/h.
Dự án cao tốc Bắc Nam có tổng mức đầu tư giai đoạn đầu này gần 128.716 tỷ đồng. (ảnh TTXVN)
Nếu được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại kỳ họp Quốc hội lần này, một số đoạn tuyến của cao tốc Bắc - Nam sẽ được khởi công trong năm 2019. Trước đó, năm 2017 - 2018 sẽ là bước chuẩn bị đầu tư và Dự kiến hoàn thành vào năm 2021.
Theo đó, giai đoạn 1 (2017 - 2020) dự kiến đầu tư khoảng hơn 650 km, chia thành 11 dự án thành phần, đi qua 13 tỉnh thành.
Cụ thể, trong giai đoạn này, ngành giao thông sẽ đầu tư và đưa vào khai thác các đoạn Cao Bồ (Nam Định) - Bãi Vọt (Hà Tĩnh), Cam Lộ (Quảng Trị) - La Sơn (Thừa Thiên Huế), Dầu Giây (Đồng Nai) - Nha Trang (Khánh Hòa) và cầu Mỹ Thuận 2.
Tổng mức đầu tư cho giai đoạn một gần 128.716 tỷ đồng. Trong đó, Nhà nước hỗ trợ khoảng 55.000 tỷ đồng từ trái phiếu Chính phủ. Nguồn vốn phải huy động đầu tư gần 64.000 tỷ đồng.
Giai đoạn 2 (2021 - 2025): Chính phủ đề xuất đầu tư và đưa vào khai thác các đoạn Bãi Vọt - Cam Lộ, Quảng Ngãi - Nha Trang, nâng cấp, đưa vào sử dụng đoạn La Sơn - Túy Loan từ 2 lên 4 làn xe.
Giai đoạn 3 sau năm 2025 sẽ đầu tư, khai thác đoạn Cần Thơ - TP. Cà Mau.
Theo Bộ GTVT, việc đầu tư đường cao tốc Bắc - Nam là vô cùng cần thiết. Mặc dù được Đảng và Nhà nước quan tâm, song Chính phủ cho biết hệ thống kết cấu hạ tầng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
Tỷ lệ các công trình hiện đại như hệ thống được cao tốc còn thấp so với nhiều nước trong khu vực, đây chính là điểm nghẽn của phát triển. Nguy cơ này cũng đã được phản ánh trong báo cáo của Ngân hàng Thế giới.
Trong tờ trình của Chính phủ cũng đưa ra nhiều khó khăn trong đầu thầu dự án. Cụ thể, Chính phủ cho rằng trong việc đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP), để triển khai các dự án này thành công thì không phụ thuộc vào nhà nước mà phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố thị trường (mức độ rủi ro, tính hấp dẫn của dự án, sự ổn định chính sách, sự đồng thuận của nhân dân...).
Trong thực tế, Bộ Giao thông vận tải đã đứng ra tổ chức đấu thầu dự án Dầu Giây - Phan Thiết và đường vành đai 3 TP.HCM đoạn Tân Vạn - Nhơn Trạch nhưng không thành công.
Ngoài ra, các cơ chế, chính sách lựa chọn nhà đầu tư, giá dịch vụ, quản lý thực hiện dự án còn nhiều bất cập. Nếu thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục, dự án này chỉ có thể khởi công dự án sớm nhất vào năm 2020.
Ngoài ra, khả năng huy động vốn từ các tổ chức tín dụng trong nước khó khăn. Việc huy động nguồn vốn nước ngoài cần có các cơ chế bảo lãnh của Chính phủ, trong khi hành lang pháp lý chưa hoàn thiện và đồng bộ...
Vì vậy, Chính phủ kiến nghị trong trường hợp một số đoạn đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư không thành công, kiến nghị Quốc hội cho phép thực hiện giải phóng mặt bằng các đoạn đầu tư giai đoạn 2017-2020.
Quốc lộ 1 hiện nay đã được đầu tư mở rộng 4 làn xe, năng lực có thể đáp ứng được khoảng 35.000 xe con tiêu chuẩn/ngày đêm. Tuy nhiên, theo tính toán nếu không đầu tư cao tốc Bắc - Nam, đến năm 2020, nhu cầu vận tải trên các tuyến Nam Định - Hà Tĩnh, Quảng Trị - Thừa Thiên Huế, Đồng Nai - Khánh Hòa đạt trên 42.000 xe con tiêu chuẩn/ngày đêm. Vượt quá năng lực của quốc lộ 1.
Đến năm 2025, nhu cầu vận tải trên các đoạn Hà Tĩnh - Quảng Trị, đoạn Thừa Thiên Huế - Đà Nẵng, Quảng Ngãi - Khánh Hòa đạt khoảng 37.000 xe con tiêu chuẩn/ngày đêm.
Trong khi đó, đường sắt tốc độ cao chưa thể triển khai ngay từ nay đến năm 2025, do vậy việc đầu tư ngay một số đoạn tuyến cao tốc phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 là không thể trì hoãn./.
