Dự án điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam tiếp tục đối diện khó khăn

Dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận tại tỉnh Khánh Hòa được xác định là công trình trọng điểm quốc gia, lần đầu tiên triển khai tại Việt Nam. Thực hiện Nghị quyết số 174/2024/QH15 của Quốc hội khóa XV về tiếp tục chủ trương đầu tư, Khánh Hòa coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, triển khai nghiêm túc theo chỉ đạo của Trung ương.

Theo UBND tỉnh Khánh Hòa, UBND tỉnh đã cam kết bàn giao toàn bộ mặt bằng dự án cho chủ đầu tư vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, quá trình thực hiện phát sinh nhiều khó khăn, đặc biệt là vấn đề khoảng cách an toàn vùng dự án vẫn chưa được các Bộ, ngành Trung ương thống nhất. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến công tác lựa chọn và triển khai khu tái định cư cho người dân, nhất là tại khu vực Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 (xã Vĩnh Hải).

Trước đó, khu tái định cư dự kiến đặt tại thôn Thái An (xã Vĩnh Hải) với diện tích 54ha. Song theo khảo sát và khuyến cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ, một phần khu vực này nằm trong bán kính 1km từ hàng rào nhà máy thuộc vùng cấm xây dựng khu dân cư. Vì vậy, tỉnh buộc phải khảo sát lại các vị trí mới tại thôn Nhơn Hải và Thanh Hải, đảm bảo người dân di dời nằm ngoài vùng PAZ (bảo vệ khẩn cấp). Việc điều chỉnh này khiến tiến độ bị kéo dài.

Ngoài ra, vốn thực hiện giải phóng mặt bằng, tái định cư, tái định canh quá lớn, trong khi ngân sách Trung ương mới phân bổ khoảng 1/3 tổng nhu cầu. Việc xác minh nguồn gốc đất, di dời nghĩa trang cũng còn nhiều vướng mắc. Cùng với đó, quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy hành chính cấp xã sau sáp nhập khiến nhiều cán bộ từng phụ trách kiểm kê, bồi thường, giải phóng mặt bằng được điều chuyển công tác, làm gián đoạn tiến độ.

Theo UBND tỉnh Khánh Hòa, tổng diện tích đất thu hồi phục vụ hai nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 (xã Phước Dinh) và Ninh Thuận 2 (xã Vĩnh Hải) là hơn 1.130ha, trong đó vùng lõi xây dựng hai nhà máy khoảng 815ha (nhà máy 1 chiếm 409ha, nhà máy 2 chiếm 405ha). Tổng cộng có 1.153 hộ dân với 5.229 nhân khẩu bị ảnh hưởng.

Công tác tái định cư gồm 2 khu với diện tích gần 120ha, khu dân cư chỉnh trang 13,4ha, khu nghĩa trang 22,27ha, trạm bơm 0,59ha và khu tái định canh khoảng 159,6ha.

Tổng kinh phí dự kiến để thực hiện di dân, tái định cư, giải phóng mặt bằng ước khoảng 12.392 tỷ đồng, sử dụng hoàn toàn từ ngân sách Trung ương. Đến nay, Chính phủ đã phân bổ 3.236 tỷ đồng; số vốn còn thiếu khoảng 9.156 tỷ đồng đang được địa phương đề xuất bổ sung. UBND tỉnh cam kết giải ngân toàn bộ số vốn đã được phân bổ trong năm 2025.

Để đẩy nhanh tiến độ, UBND tỉnh Khánh Hòa cũng đã kiến nghị Bộ Tài chính và các Bộ, ngành liên quan sớm hướng dẫn, xác định cụ thể khoảng cách an toàn, đồng thời xem xét tách riêng dự án di dân, tái định cư thành một dự án độc lập. Đây được coi là giải pháp giúp rút ngắn thủ tục, tháo gỡ vướng mắc về cơ chế và tạo điều kiện hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng trong năm 2025.

Tại buổi làm việc mới đây, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm nhấn mạnh, địa phương cần coi dự án di dân, tái định cư của các nhà máy điện hạt nhân là công trình trọng điểm, yêu cầu sự quyết tâm, nỗ lực cao nhất. Đồng thời, ông đề nghị Khánh Hòa chỉ đạo các Sở, ngành tham mưu cơ chế đặc thù, rút gọn thủ tục và kịp thời báo cáo những vướng mắc để Ban Chỉ đạo xây dựng Nhà máy điện hạt nhân có hướng tháo gỡ.