Phát triển công trình xanh và sử dụng gạch không nung chính là xu thế tất yếu, con đường không thể khác của ngành xây dựng Việt Nam. Trong xu hướng kiến trúc xanh của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, vật liệu xây dựng (VLXD) xanh – vật liệu thân thiện với môi trường là một trong ba yếu tố quan trọng nhất.
Tại Việt Nam, nhiều loại vật liệu xanh đã “vượt vũ môn hóa rồng”, điển hình như: xốp cách nhiệt, tôn lợp sinh thái, gỗ ốp tường xanh, xi măng xanh... Tuy nhiên, kính, tre và gạch không nung đã đạt được nhiều thành công trong năm 2016, có khả năng sẽ tiếp tục phát triển mạnh hơn vào 2017. Trong đó, gạch không nung được dự đoán sẽ chiếm lĩnh toàn bộ thị trường gạch của Việt Nam trong một vài năm tới.
Một năm thành công
Hiện nay, nước ta có 4 loại gạch không nung chính: bê tông bọt, bê tông khí chưng áp, xi măng cốt liệu, đất không nung. Trong đó, phổ biến nhất là gạch xi măng cốt liệu.
Nói về ưu điểm xanh nổi bật của loại này, ông Đặng Việt Lê, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Gạch Khang Minh, cho biết gạch xi măng cốt liệu được tạo ra từ mạt đá và xỉ nhiệt điện, hai phụ phẩm tận thu từ các lò nhiệt điện. Đây là nguồn nguyên liệu vô hạn, không “rút ruột” tài nguyên môi trường.
Ông Đặng Việt Lê – Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Gạch Khang Minh
“Gạch xi măng cốt liệu Khang Minh chỉ sử dụng 8% xi măng và 92% còn lại là nguyên liệu tận thu. Hơn nữa, quá trình sản xuất của Khang Minh không hề phát thải khí nhà kính (CO2) như các loại thông thường. Do đó, có thể nói, gạch xi măng cốt liệu là xanh từ nguyên liệu đến quá trình sản xuất”, ông Lê cho biết thêm.
Bên cạnh đó, đầu năm 2015, một nhóm chuyên gia khoa VLXD thuộc trường Đại học Bách Khoa TP. HCM đã tìm ra nguồn nguyên liệu mới để sản xuất gạch không nung. Theo đó, từ một phụ phẩm của quá trình sản xuất nhôm có thể gây ô nhiễm và độc hại cho môi trường, bùn đỏ bô-xít lại trở thành nguồn nguyên liệu đầu vào vô tận cho các nhà máy gạch không nung, nhờ công nghệ Geopolymer.
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu này, tháng 8/2015, Công ty Cổ phần Lộc Châu đã trình Thủ tướng Chính phủ Dự án đầu tư xây dựng Nhà máy sản xuất gạch không nung từ nguồn thải bùn đỏ bô xít ở Công ty TNHH Nhôm Lâm Đồng và tro, xỉ tại Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân. Đến thời điểm hiện tại, dự án trên đã nhận được nhiều sự đồng thuận của UBND tỉnh và các bộ, ngành liên quan.
Trong thời gian tới, nếu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, nhà máy sản xuất gạch không nung từ bùn đỏ đầu tiên trên thế giới tại tỉnh Lâm Đồng sẽ bắt đầu được thi công xây dựng.
Với quy mô 22,5ha và vốn đầu tư lên tới gần 1,5 nghìn tỷ đồng, sau khi đi vào hoạt động, mỗi năm nhà máy dự kiến đưa ra thị trường 1 tỷ viên gạch không nung. Đây được dự đoán sẽ là những bước đi đầu tiên cho việc lấp đầy thị trường VLXD để xóa sổ hoàn toàn gạch đất sét nung.
Gạch không nung sẽ “bá chủ”
Năm 2017, Việt Nam được dự đoán là sẽ tiếp tục thu hút nhiều nguồn vốn đầu tư lớn từ nước ngoài, đặc biệt là Nhật Bản và Hàn Quốc, hai đối tác luôn tìm kiếm, sử dụng 100% vật liệu xanh trong các công trình của mình.
Tòa nhà Lotte là một trong những công trình có vốn đầu tư nước ngoài sử dụng rất nhiều vật liệu xanh
Hơn nữa, trong những năm qua, Nhà nước đã liên tiếp tạo ra những bàn đạp lớn để thúc đẩy sự phát triển của vật liệu xanh, đặc biệt là gạch không nung ở Việt Nam. Chuyên gia công trình xanh Đỗ Ngọc Diệp, Tổ chức IFC - thành viên nhóm Ngân hàng Thế giới, cho biết chỉ còn một năm nữa để Việt Nam hoàn thành chỉ đạo loại bỏ hoàn toàn lò gạch thủ công trước 2018 của Thủ tướng Chính phủ. Khi đó, gạch không nung sẽ chiếm lĩnh toàn bộ thị trường gạch Việt Nam.
Mặt khác, Bộ Xây dựng cũng đã hoàn thành và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Đề án đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón để làm nguyên liệu sản xuất VLXD và sử dụng trong các công trình xây dựng”. Đề án đề xuất các doanh nghiệp phát thải đang hoạt động phải hoàn thành xây dựng việc xử lý, tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao trước khi kết thúc năm 2018.
“Hiện nay, nước ta đã bắt đầu triển khai dự án Tăng cường sản xuất và sử dụng gạch không nung ở Việt Nam” do Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Quốc Khánh làm Trưởng ban cùng sự tham gia của nhiều thành viên đến từ các bộ, ngành liên quan. Với số vốn lên tới gần 39 triệu USD, hứa hẹn sẽ trở thành động lực để hỗ trợ chính sách đối với việc phát triển công nghệ sản xuất gạch không nung; xây dựng năng lực kỹ thuật để ứng dụng, vận hành sản xuất, sử dụng sản phẩm và hỗ trợ tài chính bền vững cho nhà đầu tư. Do đó, trong năm 2017, gạch không nung sẽ có giá thành rẻ, nguồn nguyên liệu sản xuất dồi dào và chắc chắn bước lên ngôi vị “bá chủ” trong “làng” gạch Việt Nam”, bà Diệp cho biết.
Chuyên gia công trình xanh Đỗ Ngọc Diệp (Tổ chức IFC - thành viên nhóm Ngân hàng Thế giới)
Còn theo nhận định của ông Đặng Việt Lê, năm 2017, gạch không nung sẽ phát triển theo hướng nâng cao khả năng cách âm, nhiệt cùng nhiều yếu tố bền vững, như khả năng chống uốn, thấm, chịu lực ngang, gió mạnh, độ co của tường và ngày càng nhẹ hơn.
Với tầm nhìn xa hơn nữa, ông Lê cũng cho rằng: “Mục tiêu đến năm 2050, Việt Nam sử dụng 100% gạch không nung là hoàn toàn khả thi do quỹ đất đang ngày một hạn hẹp và không thể hy sinh đất để sản xuất gạch đất sét nung”.
