Tỷ lệ dư nợ tín dụng trên GDP của Việt Nam đã tăng từ mức 99% năm 2009 lên 135% tới cuối tháng 4/2020. Tăng trưởng tín dụng chậm lại vào đầu năm 2020 do tác động của dịch Covid-19. Tuy nhiên, các nhà kinh tế cho rằng, đà tăng có thể phục hồi vào cuối năm 2020 và 2021 nhờ nhu cầu triển khai đầu tư hạ tầng.
Theo Công ty Chứng khoán MB (MBS), tầm quan trọng và vị thế của các ngân hàng Việt Nam so với các nước khác ở châu Á vẫn còn khiêm tốn với tỷ lệ dư nợ tín dụng/GDP, thấp hơn nhiều so với Nhật Bản (169%), Trung Quốc (161%), Hàn Quốc (163%) và Thái Lan (144%).
Trong bối cảnh dịch Covid-19 tác động đến kinh tế, ngành ngân hàng vẫn có những tín hiệu tích cực. Dù có đòn bẩy tương đối cao, tiềm năng tăng tài sản của ngành ngân hàng Việt Nam vẫn được củng cố bởi tăng trưởng kinh tế vững chắc, sự bùng nổ của tầng lớp trung lưu và nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng và phát triển bất động sản.
Do đó, nhóm phân tích kỳ vọng tổng dư nợ tín dụng quốc gia trong dài hạn sẽ tăng nhờ tăng trưởng GDP bình quân đầu người và định hướng thúc đẩy dư nợ tín dụng/GDP sẽ tiếp tục tăng.
Diễn biến giá dầu và ảnh hưởng của kinh tế toàn cầu tác động tiêu cực đến dư nợ cho vay của các ngân hàng Việt Nam do nhiều ngành nghề như sản phẩm xuất khẩu sản xuất như hàng may mặc, giày dép, thủy sản, dầu khí, bất động sản và xây dựng, hàng không chịu ảnh hưởng.
Tuy nhiên, hệ thống hiện nay đã kiên cường hơn trong việc chống chọi với cơn hoảng loạn so với cuộc khủng hoảng tài chính 2008.
Các khoản vay cá nhân, lĩnh vực chịu ảnh hưởng gián tiếp thông qua thất nghiệp gia tăng, chiếm 42% danh mục của ngân hàng. Dù phân khúc bán lẻ rủi ro hơn doanh nghiệp, MBS cho rằng thiệt hại sẽ được giảm nhẹ một phần nhờ xu hướng tiết kiệm tiền mặt của công dân.
Thêm vào đó, các ngân hàng cũng xây dựng bảng cân đối kế toán tốt hơn và ổn định hơn. Tỷ lệ cho vay tiền gửi (LDR) đã giảm từ hơn 100% trong giai đoạn 2009 - 2012 (đạt đỉnh ở mức 116% trong năm 2011) về mức 93% đến cuối tháng 2.
NHNN đã tích lũy một khoản lớn dự trữ quốc tế như một bộ đệm tốt để bảo vệ tỷ giá hối đoái và lạm phát trong các kịch bản tiêu cực.
Sự vững chắc của hệ thống ngân hàng cũng được thể hiện qua các khoản đầu tư chiến lược từ các đối tác nước ngoài. Từ năm 2012, các ngân hàng Việt Nam đã nhận đầu tư khoảng 3,2 tỷ USD, riêng 3 ngân hàng quốc doanh đã hút 2,4 tỷ USD.
MBS cho rằng, đại dịch Covid-19 ảnh hưởng đến ngành ngân hàng Việt Nam ở mức độ nhất định, khiến chi phí dự phòng tăng mạnh trong quý I và quý II/2020, đặc biệt là đối với các ngân hàng tập trung cho vay nhiều ở lĩnh vực du lịch, hàng không và gia công. Tuy nhiên, ngân hàng sẽ ít thiệt hại hơn các ngành khác. Ngoài ra, hệ thống ngân hàng đã tốt hơn nhiều so với năm 2008, có khả năng vượt qua cuộc khủng hoảng này.
“Ngóng” đầu tư công
Theo CTCK VNDirect, các chính sách hỗ trợ nền kinh tế của Chính phủ như cắt giảm lãi suất cho phép hoãn thời hạn nộp thuế, yêu cầu ngân hàng giảm lãi suất đối với các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi đại dịch đã giúp tăng trưởng tín dụng có chút khởi sắc.
VNDirect hy vọng dịch Covid-19 sẽ dần được kiểm soát trong quý II. Do đó, tín dụng có thể tăng trở lại trong quý III, IV.
Từ đó, dự báo tăng trưởng tín dụng trong năm 2020 sẽ đạt 11%. Với kỳ vọng tăng trưởng GDP 5%, tỷ lệ tín dụng/GDP dự báo sẽ tăng từ 110% trong năm 2019 lên tới 116% trong năm 2020.
Gần quan điểm với MBS, nhóm phân tích VNDirect cũng đánh giá cao tầm quan trọng của phát triển hạ tầng và bất động sản trong tiềm năng phát triển tài sản và tăng trưởng tín dụng.
Theo VnDirect, tăng trưởng tín dụng sau đại dịch sẽ được hỗ trợ bởi 2 yếu tố. Thứ nhất là lãi suất điều hành và trần lãi suất thấp hơn, giảm chi phí đầu vào, tạo điều kiện để các ngân hàng giảm lãi suất cho vay.
Vào tháng 3, Chính phủ đã hạ một loạt lãi suất điều hành 50 - 100 điểm cơ bản. Đến tháng 4, 20 ngân hàng (chiếm 75% tín dụng toàn hệ thống) đã tăng quy mô của các gói tín dụng lãi suất thấp, được thiết lập để hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi đại dịch. Việc hạ lãi suất cho vay khuyến khích các công ty vay mới để tiếp tục hoạt động kinh doanh.
Ngoài ra, việc đẩy mạnh đầu tư công sẽ tạo ra việc làm, từ đó tạo ra nhu cầu tín dụng. Chính phủ đã đồng ý chuyển đổi tất cả các dự án đầu tư (8 dự án) liên quan đến đường cao tốc Bắc - Nam từ hình thức quan hệ đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công, kiến nghị quốc hội cho phép bắt đầu xây dựng vào tháng 8/2020.
Tuyến metro Bến Thành - An Sương dự kiến sẽ được thi công trở lại vào tháng 10. Đẩy mạnh đầu tư công sẽ tạo ra việc làm cho cả doanh nghiệp và người lao động, dẫn đến những nhu cầu tín dụng mới, phần nào hỗ trợ cho tăng trưởng tín dụng.
