Kỳ 6: Thanh tra chỉ ra hàng loạt… sai sót

Theo tìm hiểu của Reatimes, hình hài Đô thị mới Điện Nam - Điện Ngọc đến nay vẫn loang lổ, chưa kết nối, hoàn thiện. Nhiều khu đô thị được triển khai, thi công nhưng chưa hoàn thiện đầy đủ hồ sơ pháp lý. Ngay cả việc áp giá, đền bù, bố trí tái định cư cho các hộ dân trong vùng dự án bị ảnh hưởng vẫn làm theo kiểu "tự phát", "đi đêm"… khiến tình hình giải phóng mặt bằng càng thêm phức tạp, kéo dài, ảnh hưởng đến tiến độ dự án đầu tư. Trong số này, phải nói đến Khu đô thị số 4, quy mô hơn 44ha, được triển khai từ năm 2003…

Chỉ mới hoàn thiện 75% dự án

Ngày 9/5/2003, UBND tỉnh Quảng Nam có Thông báo số 180/TB-UB thống nhất cho phép Công ty Cổ phần Giao thông vận tại Quảng Nam chọn địa điểm xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật Khu đô thị số 4, Đô thị mới Điện Nam - Điện Ngọc. Ngày 18/10/2005, UBND tỉnh Quảng Nam ban hành Quyết định số 3835/QĐ-UBND về việc thu hồi đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất cho Công ty Cổ phần Giao thông vận tải Quảng Nam để đầu tư và kinh doanh hạ tầng Khu đô thị số 4. Sau nhiều lần được điều chỉnh quy hoạch chi tiết, đến nay, dự án Khu đô thị số 4 do Công ty Cổ phần Giao thông vận tải Quảng Nam làm chủ đầu tư có diện tích quy hoạch khoảng 44,42ha, tại P. Điện Ngọc, TX. Điện Bàn.

Từ năm 2003 đến nay, công tác giải phóng mặt bằng tại dự án vẫn chưa hoàn thiện. Trong tổng thể dự án, chủ đầu tư đã được Trung tâm Phát triển quỹ đất TX. Điện Bàn tiến hành bàn giao diện tích khoảng 36,08/44,42ha. Trên phần diện tích đã được bàn giao, chủ đầu tư đã thi công hạ tầng, kỹ thuật hoàn thành trên 95% khối lượng, gồm các hạng mục: san nền, nền đường, móng cấp phối đá dăm, mặt đường bê tông nhựa, bó vỉa, vỉa hè, hệ thống thoát nước, cấp điện, cấp nước, cây xanh.

Với phần diện tích còn lại chưa thể hoàn thiện giải phóng mặt bằng, nguyên nhân đến từ việc dự án kéo dài nhiều năm, qua nhiều thời kỳ Luật (Luật Đất đai 1993, Luật Đất đai 2003; Luật Đất đai 2013); các quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại dự án đã nhiều lần thay đổi; giá trị bồi thường, hỗ trợ đã duyệt so với thời điểm hiện nay đã thay đổi rất lớn; hồ sơ địa chính 299 tại địa phương chưa được xác lập gây khó khăn trong việc xác định nguồn gốc đất; từ ngày 1/4/2014 đến nay, dự án không được thông qua kế hoạch sử dụng đất. Ngoài ra, hiện nay tại khu vực dự án có một phần diện tích chồng lấn ranh giới giữa tỉnh Quảng Nam và TP. Đà Nẵng nên chưa thể triển khai hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng. Đặc biệt, tại dự án còn những trường hợp chưa thống nhất nhận tiền, bàn giao mặt bằng (hầu hết là đất thổ cư, đất tín ngưỡng) nhưng tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường không đồng thời thực hiện ban hành quyết định thu hồi đất đối với từng tổ chức, hộ gia đình, cá nhân vì vậy không thể tổ chức cưỡng chế thu hồi đất theo quy định.

Trong đó, đối với phần diện tích đất nông nghiệp hiện còn 8 hộ dân chưa nhận tiền bồi thường với lý do yêu cầu được bố trí đất ở tái định cư. Đối với các hộ bị ảnh hưởng phần diện tích đất thổ cư, tín ngưỡng, xây dựng dù đã được phê duyệt phương án bồi thường từ năm 2004 nhưng không thể vận động, đối thoại nhận tiền bồi thường theo phương án đã được duyệt bởi thời điểm phê duyệt phương án bồi thường không ban hành quyết định thu hồi đất đối với hộ gia đình, cá nhân; giá trị về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã có sự thay đổi lớn so với giá trị đã được duyệt trước đây (18 năm).

Hiện trạng tại dự án Khu đô thị số 4 đến nay vẫn đang còn dang dở, nhiều khu vực hạ tầng nội khu chưa thể kết nối thống nhất với nhau bởi phạm vi đã được giải phóng mặt bằng nằm phân tán, xen kẽ là khu vực còn gặp vướng mắc. Trong đó, nhiều tuyến đường dù đã được trải thảm nhựa nhưng vẫn không thể thông tuyến, bị chia cắt bởi khu vực hiện trạng chưa thể giải phóng mặt bằng. Hệ thống thoát nước chưa được đầu tư hoàn thiện, nhiều khu vực vẫn còn nham nhở vật liệu xây dựng. Hạ tầng khung khu vực vẫn chưa được khớp nối hoàn chỉnh, nhiều khu vực vẫn đang trong tình trạng bỏ ngỏ như khu vực giáp với dự án Khu dân cư mới Thái Dương 2.

Đơn giá bồi thường thấp hơn quy định

Dự án Khu đô thị số 4 vừa qua đã được UBND TX. Điện Bàn thanh tra công tác giải phóng mặt bằng. Kết luận thanh tra đã chỉ ra nhiều bất cập trong quy trình thực hiện công tác giải phóng mặt bằng tại dự án này.

Theo đó, đơn giá bồi thường đất ở được phê duyệt chỉ bằng 50% so với đơn giá được quy định. Quyết định số 1284/QĐ-UB ngày 4/4/2003 của UBND tỉnh về đơn giá đất ở cho thấy đơn giá đường đất 3 - 4m là 80.000 đồng/m2, đường bê tông nông thôn lớn hơn và bằng 3m là 100.000 đồng/m2, đường ĐT603 đoạn còn lại là 150.000 đồng/m2. Tuy nhiên, trong Quyết định số 3343/QĐ-UB ngày 28/7/2004 của UBND tỉnh về phương án bồi thường, hỗ trợ thì đơn giá bồi thường chỉ bằng 50% đơn giá theo quy định. Cụ thể, đối với đơn giá đất ở đường đất 3 - 4m là 40.000 đồng/m2, đơn giá đất ở đường bê tông nông thôn lớn hơn và bằng 3m là 50.000 đồng/m2, đơn giá đất ở đường ĐT603 đoạn còn lại là 75.000 đồng/m2.

Ngoài ra, tại các mã số 24, 25, 31, 34, 45, 53, 60, 66, 67, 68 theo Quyết định số 3343/QĐ-UB ngày 28/7/2004 của UBND tỉnh là các thửa đất tiếp giáp đường đất 3 - 4m với đơn giá bồi thường 75.000 đồng/m2 là chưa đảm bảo vì theo quy định thì đơn giá đất ở đường đất 3 - 4m là 80.000 đồng/m2. Đối với đất vườn, việc áp dụng đơn giá 28.000 đồng theo phương án phê duyệt tại Quyết định số 3343/QĐ-UB ngày 28/7/2004 của UBND tỉnh Quảng Nam là không đảm bảo vì theo quy định tại Quyết định số 3954/QĐ-UB ngày 12/9/2003 của UBND tỉnh thì đơn giá đất vườn tối đa 20.000 đồng/m2 (theo hạng đất cao nhất).

Bên cạnh đó, các Biên bản kiểm kê của Ban giải phóng mặt bằng huyện Điện Bàn lập không có chữ ký của đại diện hộ gia đình, chữ ký của thành phần Ban giải phóng mặt bằng huyện Điện Bàn và Tổ công tác, không đóng dấu… theo quy định là không đảm bảo cơ sở pháp lý để trình thẩm định và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ. Tuy nhiên, Hội đồng thẩm định vẫn trình phê duyệt khi các biên bản kiểm kê chưa đảm bảo tính pháp lý.

Không thực hiện lập phương án bố trí tái định cư đối với các hộ gia đình, cá nhân đủ điều kiện bố trí tái định cư trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định tại Điều 28 Quyết định số 71/2002/QĐ-UB ngày 05/12/2002 của UBND tỉnh Quảng Nam là không đảm bảo quy định. Thời điểm ngày 1/11/2017, UBND tỉnh Quảng Nam ban hành Quyết định số 3883/QĐ-UBND về việc giá đất tái định cư tại Khu đô thị số 4 thuộc Đô thị mới Điện Nam - Điện Ngọc nhưng Trung tâm phát triển quỹ đất TX. Điện Bàn và chủ đầu tư không triển khai lập thủ tục đề nghị cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với lô tái định cư thứ 2 cho hộ gia đình, cá nhân đủ điều kiện,…

Cùng với đó là quy trình, thủ tục còn nhiều thiếu sót như Ban giải phóng mặt bằng huyện Điện Bàn và các cơ quan có liên quan không tham mưu UBND huyện Điện Bàn (nay là UBND TX. Điện Bàn) ban hành Quyết định thu hồi đất đối với từng hộ gia đình, cá nhân có đất ở bị ảnh hưởng dự án là không đảm bảo theo quy định tại Điều 28, Luật Đất đai năm 1993 và khoản 2, Điều 44, Luật Đất đai năm 2003. Cơ quan chức năng và địa phương thiếu trách nhiệm trong quản lý, để xảy ra tình trạng tái lấn chiếm đất nông nghiệp của các hộ gia đình, cá nhân gây cản trở, khó khăn trong việc bồi thường, hỗ trợ và giải phóng mặt bằng thực hiện dự án. Trong quá trình lập phương án phê duyệt, Ban giải phóng mặt bằng huyện Điện Bàn lập phương án thiếu 2 hộ gia đình bị ảnh hưởng dự án đến nay vẫn chưa được phê duyệt bổ sung…

Trước nhiều bất cập trong quy trình, thủ tục thực hiện công tác giải phóng mặt bằng nêu trên, UBND TX. Điện Bàn đã kiến nghị đến UBND tỉnh Quảng Nam xem xét hủy bỏ phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với 31 hộ gia đình, cá nhân chưa được ban hành Quyết định thu hồi đất cho từng hộ gia đình, cá nhân và không thống nhất nhận tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại Quyết định số 3343/QĐ-UB ngày 28/7/2004. Cho phép UBND TX. Điện Bàn ban hành Quyết định thu hồi đất và lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo các quy định tại thời điểm ban hành quyết định thu hồi đất đối với 31 hộ gia đình, cá nhân chưa nhận tiền bồi thường, hỗ trợ và nhận đất tái định cư. Xem xét cho ý kiến về việc áp dụng giá đất tái định cư đối với các hộ dân đủ điều kiện được bố trí lô tái định cư thứ 2 tại dự án,…