Vấn đề này được Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (đoàn TP Hà Nội) nêu ra tại phiên thảo luận kinh tế - xã hội tại Quốc hội chiều 31/5 và đây cũng là một trong những vấn đề then chốt cần phải quan tâm giải quyết để thu hút và giữ được nhân tài trong hệ thống cơ quan nhà nước.
Tháng 10 tới đây nếu được cơ quan có thẩm quyền cho phép thì Chính phủ sẽ trình Quốc hội phương án cải cách tổng thể tiền lương theo Nghị quyết 27 của Bộ Chính trị. Chúng ta đều biết, chính sách tiền lương là chính sách vô cùng quan trọng, một chính sách tiền lương đúng đắn, có tác dụng thúc đẩy kinh tế phát triển. Ngược lại, một chính sách tiền lương bất hợp lý sẽ là rào cản đối với bước tiến xã hội.
Đại biểu Mai phân tích: "Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã luôn quan tâm đến đời sống người dân. Đến nay, chúng ta đã trải qua 4 lần cải cách tiền lương, tuy nhiên có một thực tế không thể không nhìn thấy, đó là mức lương cán bộ công, chức tại thời điểm hiện nay là khá thấp. Vậy, chúng ta đang ở đâu trên bản đồ thu nhập thế giới, sẽ là khập khiễng nếu như so sánh với các nước phát triển. Song, chỉ cần so với các nước trong khu vực thì cũng thấy một khoảng cách không nhỏ. Một sinh viên mới ra trường mức thu nhập là 3.480.000; mức lương trung bình của một công chức trên dưới 10 triệu. Trong khi đó, nếu như quy đổi ra tiền Việt Nam thì một công chức của Thái Lan thu nhập là 56,7 triệu đồng, Malaysia là 29 triệu đồng và Campuchia là 17 triệu đồng.
Xét về căn cứ chính trị thì Nghị quyết 27 của Bộ Chính trị đã đề ra lộ trình cải cách rất cụ thể. Tuy nhiên, đến nay chúng ta đã 3 năm lỡ hẹn. Trong 3 năm liên tiếp Chính phủ đã đề nghị lùi thời điểm thực hiện cải cách tiền lương, nguyên nhân là chúng ta cần tập trung nguồn lực cho đầu tư phát triển, cho chương trình phục hồi kinh tế, đó là chủ trương đúng đắn. Tuy nhiên, đến nay sau hơn 2 năm thực hiện, mặc dù Chính phủ cũng quyết liệt đôn đốc, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính cũng quyết liệt đôn đốc nhưng vẫn còn hơn 14.000 tỷ vốn chương trình phục hồi kinh tế chưa thể phân bổ, hơn 429.000 tỷ vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn chưa được giao.
Như vậy, trong lúc chúng ta thực hiện chính sách "thắt lưng buộc bụng" để đầu tư phát triển thì một phần nguồn lực vẫn chưa được phát huy hiệu quả trong nền kinh tế, đó là điều đáng tiếc. Một điều mà cử tri quan tâm là tới đây nếu thực hiện cải cách tiền lương thì mức tăng sẽ là bao nhiêu? Tại thời điểm hiện nay sẽ không có thông tin nào được coi là chính xác, vì Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, quyết định. Tuy nhiên, thực sự rất cần một sự thay đổi căn bản mang tính thực chất không chỉ mang tính hình thức. Trên diễn đàn cũng có ý kiến đề xuất tăng ở mức 21-22%. Tuy nhiên, như vậy với mức này thì một người đang hưởng lương 10 triệu cũng chỉ có thể tăng thêm 2,1 triệu đồng. Trong khi đó, Nghị quyết 27 của Bộ Chính trị đề ra mục tiêu rất rõ ràng, đó là tiền lương phải thực sự là nguồn lao động, là nguồn thu nhập chủ yếu và chính sách tiền lương phải bảo đảm hội nhập quốc tế.
Hiện nay, trong bối cảnh hội nhập thế giới thì rào cản quốc gia không còn là vấn đề. Hiện nay, cuộc cạnh tranh để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao đang diễn ra gay gắt. Đặc biệt, đối với các quốc gia đang đối mặt với già hóa dân số thì việc thu hút lao động nhập cư đang là chìa khóa cho tăng trưởng kinh tế. Như vậy, nếu không có một chính sách hợp lý thì chúng ta hoàn toàn có thể thua ngay trên sân nhà trong cuộc thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao".
Để góp phần giải quyết thực trạng này, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai nêu 3 kiến nghị:
Thứ nhất, chúng ta cần thực hiện nghiêm quy định tại Nghị quyết 27, theo đó, hàng năm cần dành 50% tăng thu dự toán, 70%, tăng thu ngân sách thực hiện của ngân sách địa phương và 40%, tăng thu ngân sách trung ương để dành cho cải cách tiền lương.
Thứ hai, cần tuân thủ đúng trật tự ưu tiên trong phân bổ nguồn tăng thu. Theo đó, khoản 2 Điều 59 của Luật Ngân sách quy định rất rõ, đó là ưu tiên cho chính sách tiền lương trước khi xem xét đến các dự án đầu tư. Năm 2022 chúng ta tăng thu khá lớn, ngân sách trung ương là 195.000 tỷ, ngân sách địa phương là 208.000 tỷ, số chuyển nguồn cải cách tiền lương là 269.000 tỷ và trong nguồn lực này thì cần ưu tiên để có nguồn lực tương xứng cho chính sách cải cách tiền lương.
Thứ ba, cần thực sự coi trả lương là một hình thức đầu tư, đầu tư cho con người, đầu tư cho tương lai và chỉ khi chúng ta có mức đầu tư tương xứng thì mới mang lại hiệu quả thiết thực. Đất nước chúng ta không thiếu người tài, không thiếu những người tâm huyết, muốn cống hiến ngay trên đất nước mình, nhưng thực sự cần một chính sách đủ mạnh, tạo động lực, niềm tin cho người lao động.
