Việt Nam đang bước vào cuộc đua đô thị hóa toàn cầu với tốc độ vô cùng nhanh và mạnh mẽ. Tuy nhiên, trước sức ép của biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, các giải pháp thiết kế kiến trúc cảnh quan đô thị cần thích ứng kịp thời, đảm bảo thân thiện môi trường, tạo ra môi trường sống lý tưởng cho người dân.
Không gian sinh sống giờ đây không chỉ đơn thuần là căn nhà với đầy đủ các tiện ích, nội thất tiện nghi bên trong, mà nó đòi hỏi những nhu cầu thường thức cảnh quan xung quanh bên ngoài. Chính vì vậy, thiết kế kiến trúc cảnh quan được ra đời với sứ mệnh đáp ứng các mục đích công năng, thẩm mỹ, an toàn và hưởng thụ cho con người.
CẢNH QUAN LÀ YẾU TỐ GIÚP NÂNG TẦM CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG
Thiết kế kiến trúc cảnh quan được coi là lĩnh vực sinh sau đẻ muộn và non trẻ nhất trong nhóm lĩnh vực hành nghề kiến trúc nói chung tại Việt Nam. Nó bao gồm sự kết hợp của nhiều khía cạnh như thực vật học, làm vườn, mỹ thuật, kiến trúc, khoa học đất, tâm lý môi trường sinh thái và kỹ thuật dân dụng.
Vai trò lớn nhất và quan trọng nhất của thiết kế kiến trúc cảnh quan chính là mềm mại hóa sự xuất hiện của các công trình kiến trúc, cơ sở hạ tầng trên nền thiên nhiên, đặc biệt là tại các thành phố lớn, tốc độ đô thị hóa cao, dân cư tập trung đông đúc.
Đồng thời, sự ra đời của ngành nghề mới này còn giải quyết tổng thể các vấn đề về quy hoạch hạ tầng kỹ thuật, bảo vệ môi trường, giảm các hiện tượng cực đoan của thời tiết, cải tạo môi sinh, tổ chức môi trường nghỉ ngơi - giải trí hợp lý,… Từ đó đem lại mối quan hệ hòa hợp nhất giữa thiên nhiên - con người - kiến trúc, hướng tới phát triển bền vững về mọi mặt.
Thiết kế kiến trúc cảnh quan được ra đời với sứ mệnh đáp ứng các mục đích công năng, thẩm mỹ, an toàn và hưởng thụ cho con người
Ông Phạm Thanh Tùng - Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam từng đánh giá cao vai trò của cảnh quan trong phát triển các đô thị mới tại Việt Nam. “Trong 10 năm trở lại đây, các chủ đầu tư lớn đã biết chú trọng về phát triển không gian trong đô thị. Cảnh quan là yếu tố sẽ giúp nâng tầm chất lượng cuộc sống con người”, ông Tùng khẳng định.
Chỉ sau vài năm, lĩnh vực này đang bứt phá ngoạn mục trong tất cả các dự án bất động sản, đặc biệt là các dự án khu đô thị. Khi các công ty thiết kế cảnh quan trong nước tìm được chỗ đứng, nhiều dự án do chính các kiến trúc sư người Việt thiết kế đã gây ấn tượng mạnh cho thị trường, góp phần nâng cao giá trị dự án và vị thế của chủ đầu tư.
Eden Landscape là một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực thiết kế kiến trúc cảnh quan. Gần 20 năm hình thành và phát triển, Eden đã tham gia tư vấn, thiết kế hàng trăm dự án khắp cả nước, đánh thức nhiều vùng đất đã ngủ quên, phục hồi nhiều dự án có nguy cơ phá sản và mang lại sự thịnh vượng cho nhiều chủ đầu tư. Một số dự án nổi bật có thể kể đến của Eden Landscape như: Goldmark City, Home City, Xanh Villas,… Việc Eden tạo ra được một số công trình ấn tượng đã góp phần thay đổi nhận thức cả thị trường bất động sản về thiết kế cảnh quan.
Bên cạnh đó, khu đô thị sinh thái biển Lạc Việt do đơn vị PALM Landscape thiết kế đạt Giải Bạc Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia năm 2018 cũng là một minh chứng cụ thể cho xu hướng này. Lạc Việt mang trong mình những nét đặc trưng của khu đô thị miền biển, nhưng ý tưởng tổng thể được lấy cảm hứng từ dải ngân hà (Milky way). Qua đó, cộng đồng được gắn kết, nâng tầm giá trị nhân văn, tăng hiệu quả và giá trị công năng cũng như thẩm mỹ của toàn khu vực đô thị.
Ngoài ra, Việt Nam sở hữu nhiều khu đô thị với cảnh quan đặc sắc khác như Park Hill, Green City,… Mỗi công trình đều khắc họa tính cách của đơn vị thiết kế, lưu lại dấu ấn trên thị trường với các hình ảnh đặc trưng, kết hợp khéo léo tạo nên sự hài hòa giữa công trình kiến trúc và cảnh quan, tạo thế cân bằng giữa lợi ích kinh tế và giá trị cộng đồng.
Các khu đô thị hiện nay hầu hết đều đưa ra kim chỉ nam: Yếu tố cảnh quan trở thành một trong những yếu tố quan trọng quyết định, nâng tầm dự án và tạo sự khác biệt mạnh mẽ về chất lượng dịch vụ và giá trị thẩm mỹ công trình.
Yếu tố cảnh quan trở thành một trong những yếu tố quan trọng quyết định, nâng tầm dự án và tạo sự khác biệt mạnh mẽ về chất lượng dịch vụ và giá trị thẩm mỹ công trình.
ĐỐI DIỆN VỚI SỰ CẠNH TRANH QUỐC TẾ: HƯỚNG ĐI NÀO CHO DOANH NGHIỆP VIỆT?
Sau khi thiết kế kiến trúc cảnh quan đi vào cuộc sống, cộng đồng dần cảm nhận được những giá trị thiết thực mà nó mang lại, từ đó tiếp tục phát triển đến nay. Tuy nhiên, cần nhìn nhận rằng các đơn vị tư vấn của Việt Nam chưa khẳng định được vị thế một cách rõ nét và luôn phải cạnh tranh gắt gao với các đơn vị nước ngoài.
Các tổ chức tư vấn nước ngoài giỏi chuyên môn và dễ chiếm thị trường vì sở hữu “mắt Tây” cao cấp. Trong khi đó, người Việt luôn phải gắn với hình tượng cấp thấp, thiếu chuyên nghiệp, tư duy cũ, hạn hẹp với hình ảnh bãi cỏ, viền hoa, non bộ, hàng cây xanh cùng mặt nước,…
Ông Lê Tuấn Long, Giám đốc Công ty CP Kiến Trúc Phong Cảnh Việt Nam (Eden Landscape), Kiến trúc sư ASEAN cho rằng: “Các đơn vị nước ngoài có nền tảng thiết kế bởi xã hội văn minh của họ đã phát triển đô thị hàng vài trăm năm, còn nước ta mới đi lên đô thị từ hơn hai thập kỷ nay. Mặt khác, họ sở hữu đội ngũ hùng hậu vì nhiều tổ chức có liên minh quốc tế, còn chúng ta đang làm việc với sự đơn lẻ, mọi thứ rất dễ bị 'bóp nát' trong phút chốc”.
Cùng quan điểm, theo ông Nguyễn Mạnh Bình San - người sáng lập Trung tâm kiến trúc cảnh quan L.A.A (Công ty CP Landscape Association), việc tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan đã góp phần tạo dựng hình ảnh mỹ quan đô thị và các giá trị về văn hóa, lịch sử,... Tuy nhiên, ngành kiến trúc cảnh quan của ta so với thế giới thì còn khá mới mẻ, chỉ bắt đầu từ những năm 1960 của thế kỷ trước.
Trước những đối thủ cạnh tranh ngoại quốc nặng ký, các đơn vị tư vấn trong nước luôn phải tìm cách để đấu tranh lại với sự xâm lấn mạnh mẽ này. Nhiều doanh nghiệp nội địa khá nhạy bén với xu hướng thị trường, nắm bắt tâm lý nhà đầu tư và khách hàng tốt. Ông Long cũng phân tích hai thế mạnh mà các tổ chức nội địa đang sở hữu.
Thứ nhất, đối với đơn vị nước ngoài, kể cả khi đã làm việc lâu ở Việt Nam, họ cũng không thể hiểu hết người Việt Nam nghĩ gì, thích gì, chưa am hiểu bản địa, khí hậu, thổ nhưỡng đặc thù, đặc biệt là khác biệt rất lớn về văn hóa. Bởi vậy, người nước ngoài luôn cần có người kết nối và dẫn đường, trong khi đó, các đơn vị trong nước có thể dễ dàng hiểu được ý tứ của chủ đầu tư.
Thứ hai, quy trình của các công ty quốc tế rất chuyên nghiệp. Tuy nhiên, chuyên nghiệp sẽ dẫn đến sự cồng kềnh trong tất cả các khâu và đặc biệt là tài chính. Các đơn vị nội địa làm nhanh, thay đổi nhanh, linh hoạt như đánh du kích dẫn đến chi phí thấp hơn, nhưng chất lượng không hề thua kém các sản phẩm của người nước ngoài.
Hiện nay, cảnh quan của các khu đô thị do kiến trúc sư người Việt thiết kế có thể khẳng định, thiết kế kiến trúc cảnh quan của Việt Nam ngày càng hoàn thiện và chúng ta hoàn toàn có thể cạnh tranh sòng phẳng với những tên tuổi nước ngoài.
Thế mạnh của các đơn vị trong nước là giá trị bản địa, sự am hiểu đồng bào và khả năng thích ứng linh hoạt. Những cái tên như Eden Landscape, PALM Landscape, Landscape Association… không cần một ông “thổ địa” dẫn đường nào, chính họ có thể tự đốt đuốc soi đường với bản sắc văn hóa dân tộc đã ngấm vào từng mạch máu của mình.
Cùng với đó, nếu như trước đây, ngành kiến trúc cảnh quan tại Việt Nam hoạt động khá mờ nhạt, chưa có hội nghề nghiệp, chưa có nền tảng pháp lý rõ ràng về hoạt động nghề nghiệp, quy định thiết kế phí, quy định về nội dung thiết kế cảnh quan,… Thì nay, công tác tổ chức và quản lý không gian kiến trúc cảnh quan tại các đô thị cũng đã được quan tâm, cụ thể hóa tại các văn bản pháp luật cũng như tại các quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị.
Những lợi thế này đang trở thành điểm tựa vững vàng để các doanh nghiệp Việt tự tin lao động, tự tin sáng tạo và chủ động trên sân chơi riêng của mình. Cạnh tranh với các ông lớn nước ngoài sẽ không còn là nỗi đáng sợ khi các đơn vị thiết kế cảnh quan trong nước có thể đảm bảo 3 yêu cầu: Thỏa mãn đúng mong muốn của chủ đầu tư, góp phần tăng giá trị cho dự án và đem lại giá trị thiết thực cho cư dân./.
