Theo tìm hiểu của PV Reatimes, hiện nay trên địa bàn tỉnh Nghệ An có hàng loạt dự án “khủng” mặc dù được chấp thuận đầu tư từ hơn chục năm, tuy nhiên đến nay vẫn chây ì, chưa triển khai thực hiện hoặc thi công nhỏ giọt, chậm chạp… gây lãng phí nguồn lực đất đai, ảnh hưởng đến cảnh quan môi trường đô thị, phá vỡ bức tranh quy hoạch chung của cả tỉnh, khiến dư luận không đồng tình, nhân dân bức xúc.
Những dự án “treo” hơn một thập kỷ
Dự án Trung tâm điện ảnh đa chức năng TP. Vinh nằm trên trục đường Quang Trung, TP. Vinh do Công ty Cổ phần Điện ảnh 12/9 làm chủ đầu tư, với tổng số vốn hơn 132,1 tỷ đồng. Mặc dù đã trôi qua hơn một thập kỷ, tuy nhiên đến nay dự án này vẫn còn chây ì, chưa hẹn ngày hoàn thành.
Điều đáng lên án, bên cạnh việc chậm tiến độ triển khai thực hiện thì chủ đầu tư dự án này còn “biến” hơn 1.000m2 “đất vàng” của dự án để xây dựng nhà hàng kinh doanh phục vụ ăn uống, cà phê.
Hơn 10 năm về trước (ngày 5/7/2012), dự án Trung tâm điện ảnh đa chức năng TP. Vinh đã được UBND tỉnh Nghệ An cấp giấy chứng nhận đầu tư với mục tiêu xây dựng Trung tâm điện ảnh đa chức năng phục vụ nhu cầu thưởng thức văn hoá nghệ thuật cho nhân dân TP. Vinh nói riêng và nhân dân trong tỉnh nói chung; góp phần nhiệm vụ chính trị thông qua các hoạt động văn hoá - xã hội của thành phố và khu vực Bắc Trung Bộ.
Dự án được thực hiện trên diện tích 6.192,9m2, trong đó, diện tích xây dựng công trình là 5.600m2, mật độ xây dựng 39,7%, với các hạng mục gồm: Khối nhà siêu thị thể thao và du lịch (nhà A, cao 5 tầng) xây dựng trên diện tích 1.112m2; Khối nhà điện ảnh giải trí và văn phòng (nhà B, cao 5 tầng) xây dựng trên diện tích 1.112m2; cây xanh, sân vườn, sân đường nội bộ…; tầng hầm chung cho cả Trung tâm điện ảnh có diện tích 5.160m2, cao 3,5m.
Dự kiến sẽ hoàn thành sau 3 năm kể từ quý I/2012, cụ thể: Giai đoạn 1 của dự án (xây dựng và hoàn thành khối điện ảnh giải trí và văn phòng) từ quý I/2012 - quý 1/2013; giai đoạn 2 (xây dựng khối siêu thị văn hoá) dự kiến hoàn thành và đưa vào khai thác sử dụng trước quý I/2015.
Tuy nhiên, theo ghi nhận thực tế, chủ đầu tư lại chỉ xây dựng và đưa vào hoạt động Khối nhà điện ảnh giải trí và văn phòng (nhà B, cao 5 tầng), còn Khối nhà siêu thị thể thao và du lịch (nhà A, cao 5 tầng) thì vẫn “giậm chân tại chỗ”, chưa được xây dựng.
Đáng nói, hơn 1.000m2 “đất vàng” để thực hiện giai đoạn 2 (Khối nhà siêu thị thể thao và du lịch) của dự án lại được chủ đầu tư xây dựng nhà hàng kinh doanh ăn uống, quán cà phê, khiến cho nhiều hộ dân sinh sống trong các tòa nhà chung cư đó bức xúc, phản ánh khi gây ồn ào, mất trật tự, mất mỹ quan đô thị…
Thêm một dự án khác cũng không phần kém cạnh khi có “thâm niên” kéo tiến độ đến 12 năm. Đó là Dự án Khu đô thị Dầu khí Nghệ An tại phường Vinh Tân, TP. Vinh do Công ty Cổ phần Đầu tư và Thương mại dầu khí Nghệ An làm chủ đầu tư, với quy mô gần 15ha.
Theo đó, Dự án Khu đô thị Dầu khí Nghệ An được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 tại Quyết định số 5349/QĐ-UBND.ĐT ngày 5/11/2010, với tổng diện tích đất quy hoạch là 147.660,0m2.
Tháng 7/2016, Dự án Khu đô thị Dầu khí Nghệ An bắt đầu bộc lộ những sai phạm và bị đưa vào diện kiểm tra. Tuy nhiên, không hiểu vì sao dự án vẫn không bị thu hồi, tiếp tục được cho phép gia hạn đến ngày 30/7/2018.
Đến tháng 8/2021, Dự án Khu đô thị Dầu khí Nghệ An thêm một lần nữa “góp tên” trong danh sách các dự án chậm tiến độ trên địa bàn bị UBND tỉnh chỉ đạo kiểm tra, xử lý.
Sau khi kiểm tra hiện trạng dự án, Đoàn liên ngành do Sở Xây dựng chủ trì có Báo cáo số 667/SXD-BC ngày 1/3/2022 trình UBND tỉnh, trong đó nêu rõ: Đối với dự án Khu đô thị Dầu khí Nghệ An, đến thời điểm kiểm tra vẫn chưa đền bù, giải phóng mặt bằng; chưa được giao đất, cho thuê đất; chưa thực hiện việc xây dựng các hạng mục công trình theo quy hoạch. Trách nhiệm để dự án chậm tiến độ hoàn toàn thuộc về chủ đầu tư…
“Nguyên nhân chủ quan là chủ đầu tư chưa chủ động trong việc triển khai thực hiện. Mặt khác, các thủ tục liên quan đến vấn đề chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thu hồi đất chưa được cấp có thẩm quyền có văn bản hướng dẫn, trả lời nên chủ đầu tư đang vướng mắc trong việc triển khai dự án. Chủ đầu tư đã nộp tiền ký quỹ bảo đảm thực hiện dự án đầu tư 12 tỷ đồng. Ngoài ra, chủ đầu tư xin gia hạn tiến độ 24 tháng và cam kết thực hiện dự án”, Sở Xây dựng lý giải.
Qua đó, Sở Xây dựng cũng kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành liên quan khác về việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất; xử phạt hành chính chủ đầu tư do không đảm bảo tiến độ.
Tuy nhiên, tại Công văn số 3609/STNMT-QLĐĐ ngày 22/6/2022 của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nghệ An, chỉ rõ: “Dự án Khu đô thị Dầu khí Nghệ An được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 năm 2010. Đến nay đã hơn 10 năm, nhưng chủ đầu tư chưa hoàn thiện thủ tục hồ sơ pháp lý để triển khai dự án là quá chậm theo yêu cầu của tỉnh; phù hợp với phương án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030 TP. Vinh đang trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; chưa có trong Kế hoạch sử dụng đất năm 2021, dự thảo Kế hoạch sử dụng đất năm 2022 TP. Vinh. Vì vậy, căn cứ điểm b, Khoản 1, Điều 99, Nghị định số 43/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ thì dự án nêu trên không đủ điều kiện để tiếp tục thực hiện dự án”.
Ngoài 2 dự án nêu trên, còn hàng loạt dự án khác trên địa bàn vẫn thực hiện chưa đúng tiến độ đã đề ra và bị các cơ quan chức năng xem xét thu hồi đất như: Dự án Tổ hợp Trung tâm thương mại và dịch vụ tại xã Nghi Phú, TP. Vinh do Công ty Cổ phần Tư vấn thiết kế xây dựng giao thông Bắc Miền Trung là chủ đầu tư được phê duyệt quy hoạch chi tiết từ tháng 8/2009.
Dự án Trung tâm thương mại, khách sạn dịch vụ, nhà ở và biệt thự cao cấp tại phường Bến Thủy, TP. Vinh do Công ty TNHH Thành Thái Thịnh làm chủ đầu tư, được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt quy hoạch chi tiết từ tháng 5/2013; Dự án Tổ hợp Trung tâm thương mại - dịch vụ và nhà ở đô thị tại phường Lê Lợi, TP. Vinh do Tổng Công ty Xây dựng công trình giao thông 4 làm chủ đầu tư, được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt chủ trương đầu tư từ năm 2010...
Trước thực trạng trên, UBND tỉnh Nghệ An xác định, trách nhiệm chính thuộc về chủ đầu tư các dự án, bên cạnh đó có trách nhiệm của một số sở, ngành, địa phương có liên quan đến từng lĩnh vực. Trên cơ sở đó, giao trách nhiệm cho các cấp, ngành, địa phương có liên quan làm rõ nguyên nhân dẫn đến những tồn tại, bất cập trong việc quản lý thực hiện đầu tư các dự án. Đồng thời đưa ra những biện pháp nhằm tránh lãng phí nguồn lực đất đai từ những dự án “treo”, chậm tiến độ thực hiện.
Thu hồi đất, tránh lãng phí nguồn lực đất đai
Thời gian qua, các cấp chính quyền tỉnh Nghệ An đã có sự chủ động khi đưa ra nhiều giải pháp thiết thực, hiệu quả nhằm giải phóng nguồn lực đất đai, tạo thuận lợi thu hút đầu tư, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà. Trong đó, thu hồi đất được xem là biện pháp tốt nhất để tránh lãng phí nguồn lực đất đai đối với các dự án chậm đưa vào sử dụng, đất để hoang hóa, đất sử dụng không đúng mục đích…
Điển hình như: Ngày 12/10/2022, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Quyết định số 466/QĐ-UBND về vệc thu hồi hơn 36ha tại phường Nghi Hương, thị xã Cửa Lò thuộc Dự án Trường Đại học Công nghệ Vạn Xuân. Lý do thu hồi là bởi Trường Đại học Công nghệ Vạn Xuân vi phạm Luật Đất đai, Luật Đầu tư theo Kết luận của UBND tỉnh tại các Công văn: số 5878/UBNDCN ngày 04/8/2022 và số 7560/UBND-CN ngày 30/9/2022.
Ngoài dự án trên, hàng loạt dự án khác trên địa bàn cũng đang rơi vào “tầm ngắm” của Đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh do vi phạm các quy định của pháp luật liên quan đến đất đai.
Cũng theo báo cáo thống kê tại kỳ họp thứ 7, HĐND tỉnh diễn ra vừa qua, từ năm 2016 đến nay, các đoàn liên ngành của tỉnh Nghệ An đã tiến hành 489 lượt kiểm tra đối với 391 dự án (tăng gấp 2,6 lần so với giai đoạn 2011 - 2015).
Trong số 391 dự án kiểm tra, UBND tỉnh Nghệ An đã chấm dứt hoạt động dự án, thu hồi đất, chấm dứt hiệu lực các văn bản pháp lý có liên quan đối với 92 dự án; cho gia hạn tiến độ 179 dự án; cho phép tiếp tục thực hiện theo tiến độ đối với 30 dự án; xử lý khác đối với 90 dự án.
Ngoài ra, có 13 dự án được giao đất, cho thuê đất nhưng chủ đầu tư sử dụng đất sai mục đích, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất; 120 chủ đầu tư nợ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất với tổng gần 700 tỷ đồng.
Có thể thấy, thông qua các đợt thanh tra, kiểm tra, mặc dù đã tạo sự chuyển biến tích cực, tuy nhiên trên thực tế, việc xử lý đối với các dự án chậm tiến độ, vi phạm pháp luật hiện nay vẫn còn một số khó khăn, tồn tại, chưa thực sự quyết liệt và đạt kết quả như mong muốn.
Để khắc phục tình trạng trên, UBND tỉnh Nghệ An phải chủ động hơn nữa trong việc chỉ đạo các sở, ngành và đơn vị liên quan thực hiện đồng bộ các giải pháp xử lý, kiên quyết thu hồi đất những dự án treo, chậm tiến độ qua nhiều năm đã được gia hạn. Đặc biệt, cần nghiên cứu chế tài xử phạt các dự án treo, chậm tiến độ, dự án sử dụng đất không đúng mục đích; đồng thời thu hồi các khoản nợ tiền sử dụng đất./.
