Áp lực đáo hạn tăng mạnh trong quý II và quý III/2023
Trong năm 2023, VNDirect ước tính giá trị đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đạt khoảng 252 nghìn tỷ đồng (tăng 64% so với năm 2022). Trong đó, quý I/2023 sẽ có khoảng 31 nghìn tỷ đồng (giảm 41% so với cùng kỳ) trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn, tuy nhiên áp lực đáo hạn sẽ tăng mạnh trong quý II và quý III/2023 với giá trị lần lượt khoảng 76,5 nghìn tỷ đồng (tăng 120% so với cùng kỳ) và 83 nghìn tỷ đồng (tăng 39% so với cùng kỳ).
Sau giai đoạn thách thức này, lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn sẽ giảm về mức 61 nghìn tỷ đồng (tăng 14% so với cùng kỳ) trong quý IV/2023.
Xét theo ngành nghề, nhóm doanh nghiệp Bất động sản chiếm tỷ trọng lớn nhất với 43% tổng giá trị đáo hạn trái phiếu riêng lẻ trong năm 2023, tương đương 107,7 nghìn tỷ đồng (tăng 76,2% so với cùng kỳ). Theo sau là nhóm tài chính ngân hàng với 31% tỷ trọng giá trị đáo hạn, tương đương 77,6 nghìn tỷ đồng (tăng 24% so với cùng kỳ).
Các ngành khác chiếm khoảng 26% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn trong 2023, với khoản 66,5 nghìn tỷ đồng (tăng 126% so với cùng kỳ).
Trong bối cảnh thị trường bất động sản trầm lắng, nhiều doanh nghiệp gặp khó về dòng tiền và hạn chế khả năng tiếp cận nguồn vốn, danh sách các doanh nghiệp chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ đang dần tăng lên.
Tính đến ngày 5/3/2023, có khoảng 46 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc trái phiếu doanh nghiệp theo thông báo của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội.
Theo ước tính của VNDirect, tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp này vào khoảng 121,1 nghìn tỷ đồng, chiếm gần 12% dư nợ trái phiếu doanh nghiệp toàn thị trường. Khoảng gần 38,5 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp trong danh sách sẽ đáo hạn trong năm 2023, chiếm khoảng 15% tổng giá trị đáo hạn toàn thị trường cả năm.
Trong bối cảnh thị trường bất động sản trầm lắng, nhiều doanh nghiệp gặp khó về dòng tiền và hạn chế khả năng tiếp cận nguồn vốn, danh sách các doanh nghiệp chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ đang dần tăng lên.
Các doanh nghiệp phải nỗ lực tái cấu trúc để đáp ứng nhu cầu thực của thị trường
Việc Chính phủ ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và quốc tế sẽ góp phần hạn chế những rủi ro về thanh khoản trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiện nay.
Trao đổi với Reatimes, ông Nguyễn Bá Khương, Công ty Chứng khoán VNDirect cho rằng, Nghị định tạo cơ sở pháp lý để tổ chức phát hành thỏa thuận về việc điều chỉnh một số điều khoản của trái phiếu, đặc biệt là việc gia hạn thời điểm đáo hạn. Trước đó, một số tổ chức phát hành đã tự thỏa thuận với trái chủ nhưng chưa có cơ sở pháp lý cụ thể nên việc thỏa thuận gặp nhiều khó khăn và tỷ lệ thành công thấp.
Ngoài ra, Nghị định cho phép doanh nghiệp thanh toán nghĩa vụ nợ và lãi trái phiếu bằng các tài sản hợp pháp khác. Trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn về dòng tiền như hiện nay thì giải pháp này cũng mở ra một lựa chọn khả thi (trong trường hợp trái chủ đồng ý).
Việc trả nợ bằng tài sản khác cũng giúp các doanh nghiệp linh hoạt hơn trong việc trả nợ đặc biệt là các doanh nghiệp bất động sản. Các chủ đầu tư sẽ có động lực để đẩy nhanh các dự án đang triển khai dở dang và bán ở một mức giá hợp lý để các trái chủ có thể chấp nhận.
Tuy nhiên, việc thỏa thuận có được trái chủ chấp thuận hay không sẽ phụ thuộc vào các điều khoản cụ thể, trong đó bao gồm tính pháp lý, định giá của các tài sản mà doanh nghiệp đưa ra thanh toán cho các trái chủ.
Chuyên gia VNDirect cho rằng, các doanh nghiệp bất động sản cũng phải nỗ lực tái cơ cấu, tái cấu trúc sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực của thị trường, đồng thời có biện pháp xử lý hàng tồn kho nhằm thu tiền về để giải quyết những khó khăn hiện tại về dòng tiền. Cơ quan quản lý cần có phương án đẩy nhanh giải quyết các thủ tục pháp lý cho các dự án bất động sản.
Bên cạnh đó, tương tự như bài học từ việc xử lý khủng hoảng trái phiếu doanh nghiệp tại các nước khu vực như Hàn Quốc, Trung Quốc, việc hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn, đặc biệt là nguồn vốn tín dụng để giải quyết vấn đề thanh khoản ngắn hạn là rất quan trọng.
Còn theo ông Phạm Đức Toản, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần đầu tư và phát triển Bất động sản EZ (EZ Property), Nghị định 08 được ban hành khiến nhà đầu tư có tâm lý hào hứng, dẫn đến thị trường cũng có những ảnh hưởng đáng kể, đơn cử như việc cổ phiếu bất động sản có khởi sắc. Hơn nữa, thông qua nghị định này sẽ tạo cho doanh nghiệp khoảng thời gian để sắp xếp lại, cơ cấu lại tổ chức và sắp xếp lại dòng tiền nhằm tạo cơ hội để thay đổi và sửa chữa những sai lầm.
“Nghị định 08 trước mắt có tác động tích cực, giúp giảm áp lực cho doanh nghiệp. Thị trường đang trong giai đoạn rất khó khăn, nếu được giãn nợ, hoán đổi được công nợ bằng tài sản khác thì đó là hướng tốt”, ông Toản đánh giá.
Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, việc Nghị định hướng dẫn có yêu cầu trái chủ phải có sự đồng ý sẽ xảy ra tranh cãi. Một số trái chủ sẽ không chấp nhận, yêu cầu thanh toán tiền, đó là thiệt hại cho trái chủ.
Bởi pháp lý đã có, vấn đề này sẽ trở thành tranh chấp dân sự, có kiện cáo cũng sẽ mất rất nhiều thời gian, gây thiệt hại cho người mua trái phiếu là chính. Đơn vị phát hành vẫn có khoảng thời gian lùi. Họ có quân bài để đàm phán chính là việc hoán đổi bằng tài sản.
Với thị trường bất động sản, ông Toản cho rằng Nghị định 08 không tác động nhiều, chủ yếu chỉ mang tính chất tâm lý. Các doanh nghiệp bất động sản đều đang thực hiện các dự án và đa số các dự án đều tắc về pháp lý, thị trường. Còn thị trường, một số tài sản chưa đủ điều kiện giao dịch cũng không thể trở thành tài sản để hoán đổi công nợ được. Do đó, nghị định này chưa thể giải quyết được những vấn đề khó của thị trường.
