Nhận chỉ tiêu NƠXH gấp nhiều lần hiện trạng: Hà Nội, TP.HCM và các tỉnh thành khác sẽ thực hiện thế nào trong 5 năm?

Lần đầu tiên giao "KPI" đến từng địa phương

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 444 về giao chỉ tiêu hoàn thành nhà ở xã hội trong năm 2025 và các năm tiếp theo đến năm 2030 để các địa phương bổ sung vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Theo quyết định, giai đoạn từ năm 2025 - 2030, số căn nhà ở xã hội các địa phương phải hoàn thành là 995.445 căn. Riêng năm 2025, Thủ tướng giao các địa phương hoàn thành 100.275 căn nhà ở xã hội. Trong đó, Bắc Ninh là tỉnh được giao nhiều nhất với 10.686 căn. Đứng thứ 2 là TP. Hải Phòng với 10.158 căn. Bình Dương xếp vị trí thứ 3 với 8.247 căn. Hai thành phố lớn nhất cả nước là Hà Nội và TP.HCM được giao lần lượt là 4.670 căn và 2.874 căn.

Đây là lần đầu tiên Chính phủ giao chỉ tiêu hoàn thành nhà ở xã hội cụ thể đến từng địa phương. Điều này không chỉ cho thấy quyết tâm cao của nhà điều hành trong việc thực hiện mục tiêu đặt ra tại Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030", mà còn buộc các địa phương phải nỗ lực hành động, phát huy vai trò trong công cuộc phát triển nhà ở giá rẻ của cả nước.

GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận định: "Có chỉ tiêu sẽ có áp lực, khi áp lực đủ lớn buộc địa phương phải nỗ lực hành động, xem đây là một trong những mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, thành phố không thể không thực hiện".

GS. Võ cho biết, việc thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội đã được nhắc rất nhiều lần, trong nhiều năm qua nhưng kết quả không như mong đợi, một phần là do "cha chung không ai khóc". Vì vậy, giao chỉ tiêu là động thái tích cực khi gắn trách nhiệm cho từng địa phương cụ thể. Từ đó kỳ vọng sẽ thúc đẩy các địa phương nghiêm túc phát triển nhà ở xã hội để đạt được kết quả đặt ra.

Nói về việc áp "KPI" nhà ở xã hội cho các địa phương, Bộ Xây dựng cũng cho rằng, điều này không chỉ nhằm mục đích hoàn thành mục tiêu Đề án xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội đã đề ra, mà còn giúp các địa phương tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy vai trò và gắn trách nhiệm của người đứng đầu trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phát triển nhà ở xã hội.

Hoàn thành chỉ tiêu bằng cách nào?

So với chỉ tiêu đặt ra tại Quyết định 338 ban hành đầu tháng 4/2023 là hơn 1,06 triệu căn nhà ở xã hội cho giai đoạn 2025 - 2030, thì chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội tại Quyết định 444 của Chính phủ thấp hơn, chỉ còn 995.445 căn.

Dù vậy, mục tiêu này vẫn vượt xa con số thực hiện giai đoạn vừa qua của các tỉnh, thành phố. Báo cáo của Bộ Xây dựng cho biết, giai đoạn 2021 - 2024, TP.HCM chỉ mới hoàn thành 2.745 căn nhà ở xã hội, trong khi chỉ tiêu 5 năm tới, thành phố phải hoàn thành 66.955 căn, gấp hơn 24 lần số đã thực hiện. Tương tự, Hà Nội giai đoạn vừa qua chỉ mới hoàn thành 11.334 căn nhà ở xã hội, trong khi giai đoạn tới cần xây dựng 44.866 căn, gấp gần 4 lần. Tỉnh Bắc Giang có số lượng nhà ở xã hội cần hoàn thành trong 5 năm tới là 69.822 căn, gấp gần 14 lần số lượng được xây dựng giai đoạn 2021 - 2024 là 5.078 căn… Điều này cho thấy, trong 5 năm tới, số lượng nhà ở xã hội mà các tỉnh, thành phố phải thực hiện là rất lớn.

Theo GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nếu các địa phương không quyết tâm cao độ, không có kế hoạch phát triển rõ ràng và đặc biệt là bắt tay ngay vào việc tháo gỡ những "nút thắt" cố hữu đã và đang cản trở phát triển nhà ở xã hội từ trước đến nay thì chỉ tiêu đặt ra thực sự rất xa vời, việc phát triển nhà ở xã hội sẽ đi lại "vết xe đổ", nguồn cung khó cải thiện.

Đơn cử như việc xử lý thủ tục hành chính cho nhà đầu tư. Trước đây, phát triển nhà ở xã hội là công việc của doanh nghiệp nhưng hiện đã là một phần trách nhiệm của địa phương nên thay vì chậm trễ, các địa phương cần chủ động xử lý nhanh chóng thủ tục cho nhà đầu tư. Điều này không chỉ giúp dự án được rút ngắn thời gian triển khai mà còn thu hút nhiều nhà đầu tư về với tỉnh để phát triển nhà ở xã hội.

Cùng với đó, các địa phương phải bố trí quỹ đất phát triển nhà ở xã hội tương xứng với nhu cầu. Không thể mục tiêu đặt ra là 10.000 căn nhà ở xã hội nhưng quỹ đất chỉ vài héc-ta. Cũng không thể bố trí quỹ đất ở những nơi "khỉ ho cò gáy".

"Để đạt được chỉ tiêu mà Chính phủ giao, địa phương phải dồn lực để thu hút doanh nghiệp tham gia phát triển nhà ở xã hội thông qua việc cam kết xử lý thủ tục pháp lý, thủ tục để được hưởng ưu đãi về tiền sử dụng đất nhanh chóng, bố trí quỹ đất phù hợp", GS. Võ nhấn mạnh.

Ở một góc nhìn khác, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cho rằng, bên cạnh các địa phương nỗ lực xử lý các thủ tục hành chính nhanh chóng để đạt được chỉ tiêu đặt ra, Nhà nước cũng cần hỗ trợ dựa trên việc hoàn thiện các chính sách về phát triển nhà ở xã hội. Thực hiện "Quỹ nhà ở quốc gia" theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm phải có "Quỹ phát triển nhà ở xã hội". 

Cùng với đó, ông Lê Hoàng Châu cũng đề xuất cho phép Sở Xây dựng chuẩn bị hồ sơ và trình UBND cấp tỉnh việc quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội đối với trường hợp nhà đầu tư thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất mà không phải thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư để bảo đảm nguyên tắc một việc chỉ do một cơ quan chủ trì chịu trách nhiệm.

Ngoài ra, ông Châu cho rằng nên để UBND cấp tỉnh chỉ định chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội đối với trường hợp sử dụng đất do cơ quan, tổ chức của Nhà nước quản lý. Điều này nhằm phù hợp với đặc điểm của các dự án nhà ở xã hội sử dụng diện tích đất do tỉnh quản lý.

Lãnh đạo HoREA cũng đề nghị sửa Nghị định 100/2024 theo hướng cho phép chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được điều chỉnh tăng hệ số sử dụng đất và quy mô dân số lên tối đa 1,5 lần so với quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, để có thể tăng thêm tối đa 50% số lượng căn hộ so với dự án nhà ở thương mại trên cùng quy mô diện tích đất dự án.

Cùng với đó, cần giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp cho trường hợp xây dựng nhà ở xã hội lần lượt xuống còn 3% và 6% để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho thuê thay vì mức thuế lần lượt là 5% và 10% như hiện nay.

"Phát triển nhà ở xã hội để đáp ứng nhà ở cho phần đông người dân hiện nay là trách nhiệm của tất cả các cơ quan lãnh đạo, bộ, ngành, địa phương. Dù được giao chỉ tiêu hay không, ít hay nhiều, đều cần sự chung tay của các bên để thúc đẩy nguồn cung nhà ở xã hội phát triển", ông Châu chia sẻ./.