Chẳng là cách đây ít lâu, công ty nghiên cứu thị trường Bidvine (Anh) đã tiến hành một cuộc khảo sát xem công chúng suy nghĩ như thế nào về tác động của các tiến bộ công nghệ đối với thị trường việc làm.
Kết quả của cuộc khảo sát có thể khiến những người làm việc trong một số ngành nghề lo sợ. Chẳng hạn, quá trình thanh toán tự động và các cửa hàng không dùng tiền mặt sẽ dẫn tới việc có thể không cần những người làm nhân viên thu ngân nữa; giáo viên đứng lớp sẽ dần mất việc làm do nhu cầu học từ xa và học trực tuyến ngày càng tăng; nghề kế toán có nguy cơ mai một vì các phần mềm kế toán mới có thể thay thế con người hoàn toàn…
Ảnh minh họa
Đặc biệt, 36% số người tham gia cuộc thăm dò ý kiến này nhận định, nghề tài xế taxi có thể “tuyệt chủng” trong vòng một vài thập niên tới do sự trỗi dậy của xe không người lái.
Tám tôi chợt liên tưởng đến cuộc chiến giữa taxi truyền thống và taxi điện tử như Uber, Grab... hiện nay. Thì ra đây mới là những biểu hiện ban đầu trong quá trình dẫn đến... con đường “tuyệt chủng” của taxi mà thôi.
Chưa biết những dự báo ấy đúng sai đến đâu nhưng tại Việt Nam, sức ép từ công nghệ số không chỉ đã khiến nghề taxi truyền thống lao đao mà nhiều khái niệm tưởng như vững vàng trong quy định của luật pháp cũng lung lay, thậm chí trở nên mơ hồ trong các cuộc tranh luận.
Có mấy ai nghĩ rằng, một doanh nghiệp thuộc nhóm kinh doanh vận tải mà không hề có phương tiện vận tải, và đương nhiên là không có đội ngũ lái xe, rồi cũng không có bộ máy điều hành, quản lý…?
Có sự tưởng tượng nào hình dung được hàng chục, thậm chí hàng trăm nghìn lái xe, hàng triệu triệu người đi xe đều đặt niềm tin vào một nơi không thể định vị, không rõ nguồn gốc, không tường hình hài… trong dịch vụ di chuyển thường ngày?
Có loại hình ngành nghề nào mới xuất hiện mà khiến cho các nhà quản lý đau đầu nhiều năm vẫn không mô tả được khái niệm, không hoạch định được quy mô, không đề ra được quy chế quản lý…?
Ví dụ điển hình là những ngày gần đây, quyết định truy thu Uber BV ( một công ty có văn phòng cách Việt Nam nửa vòng trái đất) hơn 66,68 tỉ đồng tiền thuế của Cục Thuế TP.HCM đã gây nên sự tranh cãi đáng quan tâm. Sự việc quyết liệt đến mức Cục Thuế TP.HCM đã gửi văn bản yêu cầu 5 ngân hàng thương mại cổ phần lớn là VCB, Eximbank, Sacombank, ACB, Vietinbank thực hiện cưỡng chế tài khoản Uber B.V.
Theo lý giải, đây là số thuế thu nhập của tài xế mà Uber B.V phải nộp thay hơn 40 tỷ đồng, thuế nhà thầu của Uber B.V hơn 10 tỷ đồng, tiền phạt chậm nộp và tiền phạt vi phạm hành chính.
Một lập luận “ai làm thuê cho ai” đã được đặt ra: Vậy trong trường hợp này, Uber trả thu nhập cho tài xế hay tài xế trả thu nhập cho Uber?
Trước hết, Uber không phải là doanh nghiệp taxi mà tài xế là người làm công ăn lương nên không có chuyện Uber trả thu nhập cho tài xế. Trong trường hợp này, Uber là đơn vị trung gian môi giới giữa người cung cấp dịch vụ (tài xế) và người sử dụng dịch vụ (hành khách). Do đó, tài xế phải có nghĩa vụ trả cho Uber 20% doanh thu, khoản này được xem là tiền hoa hồng.
Mà nguyên tắc khấu trừ thuế thu nhập tại nguồn thì tổ chức trả thu nhập phải có nghĩa vụ khấu trừ thuế và kê khai nộp cho Nhà nước. Trong trường hợp này, tài xế phải có nghĩa vụ khấu trừ thuế nhà thầu của Uber B.V.
Tuy nhiên, vì “sức mạnh của công nghệ”, tài xế không phải là tổ chức kinh doanh nên không thể áp dụng.
Chưa hết, Uber là mô hình của kinh tế chia sẻ. Uber huy động những người có xe nhàn rỗi tham gia để có thêm thu nhập. Như vậy, tài xế của Uber không phải là người kinh doanh chuyên nghiệp thường xuyên cung cấp dịch vụ này theo quy định tại Nghị định 39/2007/NĐ-CP. Do đó, cách tính thuế 3% GTGT và 1,5% TNCN áp dụng cho tài xế của Uber là không chính xác, vân vân và vân vân...
Cùng nhiều lý lẽ khác nữa mà ai đọc cũng thấy những lý lẽ ấy không phải không có cơ sở. Tuy nhiên, việc đúng sai, việc vì lợi ích trước mắt hay lợi ích lâu dài, vì lợi ích số ít người hay số đông..., hãy để cho các cơ quan có thẩm quyền phán xét.
Chỉ xin kết bài viết này rằng, đấy là biểu hiện của một trong những thách thức, những sức ép bắt buộc phải có sự đổi mới tư duy, phải đảo lộn cách nghĩ, cách tiếp cận, phải thay đổi thói quen của từng người trên trái đất một khi cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang ngày càng len lỏi vào từng ngõ ngách của cuộc sống.
Cuộc cách mạng công nghệ số đang khiến cả thế giới thay đổi từng giây, từng phút. Bởi thế, mới có thể nhận định rằng, muốn không giãy chết thì phải thay đổi! Mà không phải chỉ có taxi đâu nha!
