Quan trọng là hiểu người dân cần gì?

Sáng 27/11, tại Trụ sở Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã diễn ra lễ phát động Cuộc thi Thiết kế kiến trúc “Chung tay kiến tạo nhà ở nông thôn Việt Nam” do Hội Kiến trúc sư Việt Nam tổ chức. Trong buổi phát động đã diễn ra Tọa đàm “Nhà ở nông thôn từ truyền thống đến hiện đại”, với sự tham gia của Hội Kiến trúc sư các địa phương như: Hà Nội, Hải Phòng, Bắc Ninh, Bắc Giang… nhằm trao đổi và cung cấp thông tin về nhà ở nông thôn hiện nay.

Ngày nay, quá trình đô thị hoá diễn ra nhanh chóng theo xu hướng phát triển của xã hội, nền kinh tế thị trường tác động đến tất cả các lĩnh vuẹc như: Kinh tế, kiến trúc, xây dựng, con người, mức sống... Mặt trái của đô thị hoá làm thay đổi nhiều nhất đến bộ mặt xã hội nông thôn, trong đó ảnh hưởng nhiều nhất là văn hoá xã hội, phong tục tập quán và kiến trúc nhà ở. Các khu đô thị mới, khu công nghiệp ngày càng được rộng thay thế dần các cánh đồng lúa, những hình ảnh nông thôn mới hiện nay đã dần dần biến đổi, tác động không nhỏ đến đời sống vật chất và tinh thần của người dân.

Tại buổi tọa đàm, KTS. Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam cũng chia sẻ: “Đã có quá nhiều cuộc thi về nhà ở nông thôn, quá nhiều kiến trúc sư vẽ các bản vẽ về nhà ở nông thôn. Cách đây 10 năm, đã có hội thảo lớn, có mẫu kiến trúc sư đưa về cho người nông dân nhưng đến nay, các mẫu đó vẫn không được áp dụng. Điều đó cho thấy rằng, quan trọng ở đây là hiểu người nông dân cần gì thì kiến trúc sư mới vẽ”.

Bên cạnh đó, không thể trông chờ nhiều vào doanh nghiệp tư nhân với những dự án đề án về nhà ở nông thôn mà cần chung tay, ủng hộ, tham gia của chính quyền, doanh nghiệp Nhà nước. Phải làm sao tất cả cùng nêu lên tiếng nói rằng nhà ở nông thôn cần được quan tâm nhiều hơn.

Lễ phát động Cuộc thi thiết kế kiến trúc “Chung tay kiến tạo nhà ở nông thôn Việt Nam”

KTS. Phạm Thanh Tùng nhấn mạnh: “Nông thôn hiện nay chỉ là thoát từ môi trường ô nhiễm này sang một môi trường ô nhiễm khác, thậm chí trở thành sân sau bãi rác của các đô thị mới. Những gì yếu kém nhất hiện nay lại đổ về nông thôn khiến môi trường nông thôn bị vỡ ra từng mảng do quá trình đô thị hóa”.

Đồng quan điểm, KTS. Trần Huy Ánh, Hội Kiến trúc sư Hà Nội cũng cho biết, Viện Quy hoạch Hà Nội đã có 4 -5 năm nghiên cứu quy hoạch nông thôn Hà Nội nhưng không có kết quả thành công. Nông thôn đã có lịch sử từ xa xưa, nhưng Hà Nội đã đi vào một sai lầm là xây dựng một quy hoạch mới với lý tưởng nhưng không xuất phát từ thực tế.

“Tôi cho rằng, nông thôn Hà Nội không nên xóa bỏ cái cũ mà phải đi từ cái cũ để phát triển lên. Cách giải quyết vấn đề quy hoạch là trên cơ sở hiện thực đang có, chấp nhận hiện trạng chứ không nghĩ quy hoạch từ góc độ một mảnh đất trống. Đối với công trình, nghiên cứu nhà mẫu ứng dụng ở nông thôn thì phải đa dạng nhưng phải trên cơ sở kinh tế của người dân. Tầng lớp nông thôn hiện nay cũng đã phân hóa, người đi xuất khẩu lao động về họ muốn có nhà khang trang, người làm ruộng sức yếu, thu nhập thấp thì chỉ có khả năng làm được nhà nhỏ và đơn giản hơn. Theo đó, nên có nghiên cứu theo hai mẫu bởi nếu không có quy hoạch kiến trúc thực tế gần gũi với dân thì mọi phương án sẽ thất bại”, ông Ánh nhấn mạnh.

Chia sẻ tại Tọa đàm, KTS. Nguyễn Luận cho rằng, nhà ở nông thôn phải bắt đầu từ tình yêu làng Việt, hồn Việt, văn hóa Việt. Người ta có thể du nhập ngoại lai các mẫu kiến trúc cho thành phố nhưng không thể du nhập kiến trúc làng vào Việt Nam được. Bởi đó là cuộc sống của người Việt truyền thống, bắt đầu từ con trâu, cái cày. Trong làng có một cấu trúc đặc biệt, gồm đường làng, cổng làng, đình làng tạo ra hình tam giác, lấy nhà làm trung tâm. Ngoài ra, còn có chùa, miếu, chợ… tạo ra bản sắc làng quê Việt Nam, khác hẳn với đô thị.

Cuộc thi nhằm nghiên cứu, thiết kế, tìm ra những kiến trúc phù hợp cho vùng nông thôn.

“Nhà ở nông thôn là một đơn vị cân bằng sinh thái, nhà ở của người làng, không gian ở thôn quê là những nguyên mẫu lý tưởng cho bất kỳ ai muốn nghiên cứu và khám phá về người Việt. Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế xã hội làm thay đổi mô hình nhà ở nông thôn truyền thống, không gian ngôi nhà và khuôn viên gia đình truyền thống không còn bền chặt như xưa. Do đó, cần có những quan niệm mới, khác về nhà ở nông thôn”, KTS. Nguyễn Luận cho hay.

Trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa nhanh cùng với các vấn đề biến đổi khí hậu, KTS. Nguyễn Quốc Thông, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Trưởng Ban tổ chức Cuộc thi cho biết: “Một trong những mục tiêu quan trọng của cuộc thi là sự chung tay, vào cuộc của nhiều giới, nhiều ngành. Từ đó, người quản lý hiểu được tâm tư, tình cảm của người dân; kiến trúc sư có hoạt động thực tế trải nghiệm nhiều hơn và có trách nhiệm hơn với xã hội, với cộng đồng; người nông dân hiểu về vùng đất của mình, ngôi nhà của mình, cùng sáng tạo không gian cho mình”.