Nhằm triển khai thi công dự án cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, từ năm 2013 - 2017, Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam được cơ quan chức năng cấp phép khai thác khoáng sản tại mỏ đất đồi Châu Mỹ (xã Bình Quý) với diện tích khoảng 7ha. Doanh nghiệp này sau đó thực hiện việc khai thác đất đúng theo quy định.
Nhiều hồ sâu để lại sau quá trình doanh nghiệp khai thác đất, rất nguy hiểm. (Ảnh: Huy Hoàng)
Doanh nghiệp "tháo chạy", môi trường "tan nát"
Tuy nhiên, sau khi hết hạn khai thác đất, Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam đã "tháo chạy" khỏi địa phương trước khi dự án cao tốc nói trên đưa vào hoạt động năm 2018.
Theo ghi nhận của PV Reatimes tại hiện trường, một khu vực đồi cao, rộng đã bị khai thác, đào xới tơi bời, để lại nhiều mỏm đá cao và hố sâu hàng chục mét. Nước đọng lại các hố tạo thành "bẫy ao" rất nguy hiểm. Hàng loạt dấu tích gầu xe múc nằm khắp nơi. Cảnh tượng xung quanh mỏ đất tan hoang, môi trường trở nên nham nhở suốt nhiều năm qua.
Theo người dân địa phương, sau khi doanh nghiệp khai thác xong và "tháo chạy", mỏ đất đã để lại cảm giác sợ hãi và nguy hiểm, đặc biệt mỗi khi đi khai thác rừng và chăn thả vật nuôi. Trước cảnh nham nhở, hoang tàn của mỏ đất, một số người dân đã chủ động trồng cây keo lá tràm nhưng cũng không thể cải thiện bao nhiêu.
Môi trường nham nhở sau khi doanh nghiệp "tháo chạy", không hoàn thổ. (Ảnh: Huy Hoàng)
"Công ty khai thác đã "rút quân" để lại khu mỏ ngổn ngang. Chúng tôi ở gần đây thường xuyên phải cảnh giới với người dân hoặc trẻ nhỏ vào khu vực này bởi nguy cơ sập núi, hoặc đuối nước do các hố sâu sau khai thác để lại", một người dân nói.
Câu chuyện né tránh hoàn thổ, phục hồi môi trường sau khi khai thác đã diễn ra nhiều năm. Người dân phải sống trong cảnh nguy hiểm, mất tư liệu sản xuất vì đất bị hoang hóa, khô cằn, không thể cải tạo, trở thành những vùng "đất chết".
Máy móc nằm phơi nắng tại mỏ đất. (Ảnh: Huy Hoàng)
Trước phản ánh của người dân về tình trạng doanh nghiệp không hoàn thổ, ngày 15/3/2022, UBND tỉnh Quảng Nam đã yêu cầu huyện Thăng Bình đôn đốc xã Bình Quý khẩn trương hoàn thiện thủ tục đóng cửa mỏ khoáng sản do Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam khai thác. Đồng thời phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh tiến hành kiểm tra, xác nhận việc hoàn thành công tác hoàn thổ, phục hồi môi trường.
Khoảng 1,6 tỷ đồng để hoàn thổ
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam, UBND tỉnh đã giao UBND huyện Thăng Bình, UBND xã Bình Quý thực hiện việc hoàn thổ, đóng cửa mỏ và phục hồi môi trường đối với mỏ khoáng sản đất tại đồi Châu Mỹ sau khi Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam không thực hiện nghĩa vụ.
Xà bần được đơn vị thi công thuộc dự án nâng cấp Quốc lộ 14E đổ vào mỏ chưa hoàn thổ tại đồi Châu Mỹ. (Ảnh: Huy Hoàng)
Để nắm thông tin về quá trình hoàn thổ tại mỏ đất nói trên, PV Reatimes đã có cuộc trao đổi với Chủ tịch UBND xã Bình Quý Đặng Tấn Dục.
Theo ông Dục, địa phương được giao làm chủ đầu tư việc thực hiện hoàn thổ, đóng cửa mỏ và phục hồi môi trường đối với mỏ khoáng sản đất tại đồi Châu Mỹ với kinh phí là 1,8 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau khi hoàn thành khảo sát, lập phương án thiết kế thì còn lại khoảng 1,6 tỷ đồng. Gói thầu được đơn vị mời thầu tại TP. Đà Nẵng tổ chức mời thầu và đấu thầu vào tháng 12/2023.
"Hiện địa phương đang chờ phía đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần 19/5 có trụ sở tại TP. Đà Nẵng vào để thương thảo, kiểm tra thông tin lần cuối trước khi quyết định ký công nhận đơn vị trúng thầu", ông Dục thông tin.
Theo Chủ tịch UBND xã Bình Quý, trước khi rời khỏi địa phương, Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam nộp 1,8/3 tỷ đồng số tiền ký quỹ để thực hiện khôi phục, hoàn thổ mỏ sau khai thác theo quy định. Do vậy, bài toán về kinh phí cho việc hoàn thổ dự án này cũng khá nan giải vì khối lượng thi công lớn.
UBND xã Bình Quý được giao làm chủ đầu tư việc thực hiện hoàn thổ, đóng cửa mỏ và phục hồi môi trường đối với mỏ khoáng sản đất tại đồi Châu Mỹ với kinh phí khoảng 1,6 tỷ đồng. (Ảnh: Huy Hoàng)
Ở diễn biến liên quan, ngày 8/8/2023, UBND tỉnh Quảng Nam thống nhất chủ trương cho Ban Quản lý dự án 4, đơn vị được Cục Đường bộ Việt Nam giao làm đại diện chủ đầu tư Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 14E, chỉ đạo đơn vị thi công phối hợp với huyện Thăng Bình đổ vật chất thừa trong quá trình thi công vào khu vực mỏ đất tại đồi Châu Mỹ, xã Bình Quý. Căn cứ khối lượng đã được Ban Quản lý dự án 4 đổ, UBND tỉnh yêu cầu UBND huyện Thăng Bình điều chỉnh giảm khối lượng, hoàn chỉnh hồ sơ cải tạo, phục hồi môi trường mỏ đất tại đồi Châu Mỹ.
Trong quá trình đổ vật chất thừa tại mỏ đất đối với Ban Quản lý dự án 4, UBND xã Bình Quý cho biết đơn vị có cho người kiểm tra và chỉ cho đơn vị này đổ tại 2 vị trí; các vị trí còn lại sẽ do đơn vị trúng thầu nói trên thực hiện hoàn thổ, phục hồi mỏ trong thời gian tới.
Ngoài việc khai thác khoáng sản gây hệ lụy xã hội, môi trường tại mỏ đất của Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam tại huyện Thăng Bình, theo tìm hiểu, năm 2018, UBND tỉnh Quảng Nam cũng đã cấp giấy phép khai thác đất đối với Công ty TNHH MTV Đầu tư xây dựng Quỳnh Dương tại đồi Châu Mỹ trên diện tích hơn 3ha.
Tuy nhiên, do bị người dân phản đối vì mỏ đất của Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam vẫn chưa được hoàn thổ, phục hồi môi trường sau khai thác nên hiện nay, dự án cấp phép khai thác này vẫn chưa đi vào hoạt động và đã hết hạn giấy phép khai thác từ năm 2022.
