Quảng Ninh thời gian qua thu hút được nhiều dự án phát triển hạ tầng đô thị. Tuy nhiên, còn có một số dự án bộc lộ thiếu sót, như chủ đầu tư, chủ dự án thiếu năng lực, chính sách GPMB chưa theo kịp cuộc sống, vai trò quản lý nhà nước của địa phương, sở, ngành chưa sâu sát, ý thức của một bộ phận người dân còn hạn chế…; dẫn tới chậm tiến độ, làm phát sinh nhiều hệ lụy.
Những hệ lụy
Đã nhiều năm nay, Dự án Trường Đại học Hạ Long và Khu đô thị, dịch vụ phụ trợ tại phường Nam Khê (TP Uông Bí) triển khai không bảo đảm tiến độ, khiến cuộc sống người dân trong khu vực dự án bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Thực trạng này đang làm cho bộ mặt đô thị thêm nhếch nhác, cuộc sống sinh hoạt của hàng trăm người dân gặp rất nhiều khó khăn.
Gia đình chị Bùi Thị Liên (khu Nam Tân, phường Nam Khê) nhiều năm phải sống trong ngôi nhà xuống cấp, thấm dột. Lý do gia đình không thể sửa chữa hoặc xây nhà vì những quy định đối với những nhà nằm trong vùng quy hoạch. Việc dự án chậm triển khai gây hệ lụy xấu cho môi trường, sức khỏe và cuộc sống của người dân. Chị Liên chia sẻ: "Nhà tôi giờ xuống cấp, khi trời mưa bão thì dột, nước ngập, nguy cơ bị sập lúc nào không hay. Tôi mong chính quyền sớm giải quyết để người dân chúng tôi được sửa sang lại nhà ở, ổn định cuộc sống".
Tình cảnh của gia đình chị Liên cũng là tình cảnh chung của nhiều hộ dân nơi đây. Gần 10 năm nay, cuộc sống của hàng trăm người dân khu Nam Tân rơi vào vòng luẩn quẩn. Họ muốn bán nhà đất để đi nơi khác nhưng không ai mua; muốn thế chấp nhà đất cũng không ngân hàng nào nhận… Lý do là đất nằm trong khu vực bị ảnh hưởng của dự án.
Dự án Trường Đại học Hạ Long và Khu đô thị, dịch vụ phụ trợ tại phường Nam Khê được tỉnh phê duyệt với diện tích 59ha. Thời gian qua tỉnh cho các đơn vị nghiên cứu mở rộng quy hoạch lên 111,13ha. Như vậy số hộ dân bị ảnh hưởng cũng tăng cao. Người dân rất mong chờ tỉnh sớm phê duyệt quy hoạch và công bố để họ biết ranh giới, yên tâm ổn định cuộc sống và sản xuất nông nghiệp.
Tương tự nhiều năm nay, một số hộ dân bị ảnh hưởng bởi Dự án đầu tư xây dựng - kinh doanh hạ tầng khu dân cư đầm Liên Minh (phường Quảng Yên, TX Quảng Yên) cũng sống trong cảnh khó khăn do vướng mắc công tác GPMB.
Dự án này được triển khai từ tháng 9/2004, do Công ty CP Xây dựng Tín Nghĩa làm chủ đầu tư; đến tháng 12/2017 chuyển chủ đầu tư mới là Công ty CP Đầu tư xây dựng Thành Thắng. Tổng diện tích đất quy hoạch của dự án trên 57.000m2, thời gian hoàn thành dự án đến hết tháng 6/2009. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, chủ đầu tư mới san nền được khoảng 1/3 diện tích, thi công hạ tầng khu san lấp này gồm 150 ô đất. Số ô đất này đã được chủ đầu tư chuyển nhượng hết, đã có 50 ô được xây dựng công trình để sinh hoạt. Hiện diện tích đất còn lại của dự án đang vướng mắc về công tác GPMB liên quan đến 6 hộ dân. Mặc dù thị xã đã dành quỹ đất để bố trí tái định cư cho các hộ dân này, nhưng chủ đầu tư đã bỏ qua những đề nghị của chính quyền địa phương sau nhiều lần cùng làm việc để hoàn thiện công tác GPMB, khiến cho 6 hộ dân sống trong cảnh “đi không được, ở không xong”.
Hộ bà Đặng Thị Khanh (khu 6, phường Quảng Yên) nhiều năm nay phải sống trong cảnh nhà dột nát, đồ đạc trong nhà như tủ lạnh, chạn bát… phải kê cao. Bà Khanh cho biết: “Cứ mưa là nhà ngập, chỉ lo bị đổ sập, nhưng chưa nhận được tiền đền bù để di dời”. Hiện hơn 100 hộ dân ở khu dân cư đầm Liên Minh đã xây biệt thự, nhà liền kề tiền tỷ cũng trong cảnh “đứng ngồi không yên”. Dự án sau gần 20 năm triển khai vẫn dang dở hạ tầng giao thông, hệ thống điện nước, công viên cây xanh, hồ nước…, chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Chị Vũ Thị Tuyến (khu dân cư đầm Liên Minh) cho biết, đã mua lại mảnh đất trong vùng dự án từ năm 2014, đến năm 2017 xây nhà trên diện tích trên 90m2, nhưng hiện chưa được cấp sổ đỏ. “Gần chục năm nay, cả khu kiến nghị chủ đầu tư hoàn thiện hạ tầng để cấp sổ đỏ cho người dân, nhưng chưa thấy đâu. Điện, nước không hoàn thiện khiến các hộ phải đi lắp nhờ của khu dân cư bên cạnh, rất bất tiện” - Chị Tuyến bức xúc.
Thu hồi dự án chậm tiến độ
Trước thực trạng trên, tỉnh đã yêu cầu các địa phương rà soát các dự án, đề xuất thu hồi chuyển hướng đầu tư tùy theo từng mức độ. Theo thống kê, trước ngày 1/1/2019 có 175 dự án đã giao đất, cho thuê đất; trong đó có 123 dự án đã cơ bản hoàn thành, 8 dự án chậm tiến độ dưới 2 năm, 21 dự án chậm tiến độ từ 2-5 năm, 23 dự án chậm tiến độ trên 5 năm.
Nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai cũng như phát hiện sớm, trên cơ sở đó có biện pháp xử lý kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật; ngày 14/11/2022 UBND tỉnh đã ban hành Văn bản số 5858/UBND, giao Thanh tra tỉnh tham mưu kế hoạch thanh tra chuyên đề diện rộng trong năm 2023 đối với 175 dự án. Theo đó, 11 dự án do Thanh tra tỉnh chủ trì thanh tra có tính chất phức tạp: Đang thanh tra 4 dự án tại huyện Vân Đồn, khảo sát chuẩn bị thanh tra đối với 3 dự án tại TP Móng Cái, phân khai nhiệm vụ và thanh tra trong quý III, IV/2023 đối với 4 dự án tại TP Hạ Long; các sở, ngành thanh tra 72 dự án liên quan đến các công trình sai quy hoạch, chờ điều chỉnh quy hoạch, chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính, vướng mắc về giao đất, cho thuê đất, giao mặt nước, nuôi trồng thuỷ sản...; các địa phương thanh tra 23 dự án...
Tính từ ngày 4/11/2022-26/4/2023, UBND tỉnh đã ban hành quyết định thu hồi đất đối với 10 dự án, tổng diện tích 43,87ha; trong đó có 1 dự án vi phạm Luật Đất đai (dự án trường quay phim cổ trang tại xã Thượng Yên Công, TP Uông Bí) của Công ty CP Việt Nam Tinh Hoa, 9 dự án hết thời hạn thuế đất, tự nguyện trả lại đất.
Có 33 dự án đã được phê duyệt chủ trương đầu tư nhưng chưa được giao đất (19 dự án đã được lựa chọn chủ đầu tư trước năm 2019; 14 dự án được phê duyệt sau năm 2019) chậm tiến độ dưới 2 năm. Đến thời điểm này Sở KH&ĐT ban hành thông báo chấm dứt hoạt động đầu tư đối với dự án trồng cây dược liệu tại thôn Khe Càn (xã Đồng Sơn, TP Hạ Long) của Công ty CP Y tế Đức Minh.
Các sở, ngành, địa phương đã tích cực rà soát, đôn đốc, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật. Để tiếp tục xử lý các dự án chậm tiến độ, các cấp, ngành, địa phương cần đẩy mạnh kiểm tra, rà soát làm rõ trách nhiệm, nguyên nhân và có biện pháp xử lý dứt điểm đối với từng dự án cụ thể. Qua đó gắn trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu địa phương và các sở, ngành liên quan. Các địa phương quan tâm tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác bồi thường GPMB để sớm bàn giao đất cho chủ đầu tư thực hiện.
