Khi giao dịch trên thị trường chứng khoán, có rất nhiều diễn biến khiến nhà đầu tư hoang mang và một trong số đó là tình trạng cổ phiếu bị hủy niêm yết. Rất nhiều nhà đầu tư đưa ra câu hỏi liệu cổ phiếu mình đang sở hữu bị hủy niêm yết có bị mất trắng hay không?
Hủy niêm yết cổ phiếu là việc các cổ phiếu đã được đăng ký và chấp thuận giao dịch trên hai Sở giao dịch chứng khoán là TP.HCM (HoSE) và Hà Nội (HNX) sẽ chấm dứt giao dịch chứng khoán niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán. Lý do hủy niêm yết có thể là do bị bắt buộc hoặc tự nguyện.
Trong đó, việc cổ phiếu bị hủy niêm yết bắt buộc là điều khiến nhà đầu tư băn khoăn nhất. Căn cứ theo quy định tại Điều 120 Nghị định 155/2020/NĐ-CP, có nhiều trường hợp cụ thể bắt buộc phải hủy bỏ niêm yết như: Kết quả sản xuất, kinh doanh bị thua lỗ trong 3 năm liên tục hoặc tổng số lỗ lũy kế vượt quá số vốn điều lệ thực góp hoặc vốn chủ sở hữu âm trong báo cáo tài chính kiểm toán năm gần nhất trước thời điểm xem xét; Tổ chức niêm yết vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ công bố thông tin, không hoàn thành nghĩa vụ tài chính với Sở giao dịch chứng khoán và các trường hợp khác mà Sở giao dịch chứng khoán hoặc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xét thấy cần thiết phải hủy niêm yết nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.
Vậy khi hủy niêm yết thì các cổ phiếu này sẽ đi về đâu và quyền lợi của các cổ đông sẽ ra sao? Trả lời PV Reatimes, Luật sư Nguyễn Văn Hưng, Giám đốc công ty Luật Phúc Khánh Hưng, Đoàn luật sư TP. Hà Nội cho biết: "Khi cổ phiếu mà nhà đầu tư mua bị hủy niêm yết thì cổ phiếu của nhà đầu tư vẫn có thể giữ được giá trị của nó bởi pháp luật đã quy định các công ty có cổ phiếu bị hủy niêm yết đáp ứng điều kiện của pháp luật phải đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch UPCoM để đảm bảo rằng cổ phiếu của nhà đầu tư vẫn có thể được mua bán như mong muốn của nhà đầu tư. Về quyền sở hữu, khi cổ phiếu bị huỷ niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán thì nhà đầu tư vẫn được đảm bảo về nguồn sở hữu đối với cổ phiếu vì doanh nghiệp có nghĩa vụ phải đảm bảo cổ phiếu cho các nhà đầu tư.
Tuy nhiên, việc giá trị của cổ phiếu có còn đạt giá trị cao hay cổ phiếu có được thanh khoản một cách dễ dàng hay không là một câu chuyện khác. Bởi một khi bị hủy niêm yết, chứng tỏ cổ phiếu của tổ chức phát hành không đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe để có thể giao dịch trên Sở chứng khoán, đồng nghĩa với việc bị giảm sự uy tín dẫn đến khó mua đi bán lại. Theo khoản 2 Điều 120 155/2020/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán, cổ phiếu bị hủy niêm yết được thực hiện giao dịch trên Hệ thống giao dịch UPCoM (hệ thống giao dịch cho chứng khoán chưa niêm yết do Sở giao dịch chứng khoán tổ chức, vận hành). Chứng khoán của sàn này có tính rủi ro cao và mức giá giao dịch tại hệ thống giao dịch này khá thấp so với những sàn có sự niêm yết như sàn HoSE và HNX".
Thời gian gần đây, một số mã nổi bật bị hủy niêm yết bắt buộc như ROS của Công ty Cổ phần Xây dựng FLC Faros hay mới đây nhất là FLC của Tập đoàn FLC.
Trường hợp của ROS đặt ra một vấn đề là cổ phiếu này cũng đã nhận quyết định hủy niêm yết bắt buộc trên sàn HoSE từ ngày 5/9/2022. Trung tâm lưu ký chứng khoán cũng đã có thông báo thực hiện chuyển dữ liệu đăng ký, lưu ký cổ phiếu từ HoSE sang UPCoM. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, ROS vẫn chưa được giao dịch tại sàn UPCoM. Sau gần nửa năm, ROS vẫn chưa được chấp thuận đăng ký tại UPCoM nên cũng không loại trừ khả năng FLC sẽ gặp tình trạng như ROS vì báo cáo kiểm toán năm 2021 của doanh nghiệp này cũng chưa công bố. Công ty chưa tổ chức được Đại hội cổ đông năm 2022 hay việc tìm kiếm công ty kiểm toán báo cáo tài chính vẫn chưa tiến triển...
Dù vậy, khi cổ phiếu bị hủy niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán thì nhà đầu tư vẫn được đảm bảo về nguồn sở hữu đối với cổ phiếu, vì doanh nghiệp có nghĩa vụ phải đảm bảo cổ phiếu cho các nhà đầu tư, cổ phiếu bị hủy niêm yết không đồng nghĩa với việc hủy giá trị.
Luật sư Nguyễn Văn Hưng phân tích về trường hợp cổ phiếu của FLC bị hủy niêm yết: "Cổ phiếu sẽ không giao dịch được trên thị trường chứng khoán, trước mắt, nhà đầu tư bị ứ đọng nguồn vốn. Nói cách khác, số cổ phiếu này sẽ bị "đóng băng", không thể chuyển đổi thành tiền mặt được. Về lâu dài cổ phiếu đó có thể phục hồi hay không thì còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố.
Người sở hữu cổ phiếu vẫn sẽ là cổ đông công ty, có quyền lợi tương đương với số cổ phần họ nắm giữ. Tuy nhiên, giá trị cổ phiếu/cổ phần họ nắm giữ đó còn giá trị hay không phụ thuộc rất nhiều vào khả năng phục hồi của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp đó không thể phục hồi được mà dẫn đến bị phá sản thì cũng có thể nhà đầu tư sẽ rất thiệt hại, chỉ đòi hỏi được quyền lợi sau khi thanh lý tài sản doanh nghiệp. Còn trường hợp doanh nghiệp phục hồi tốt hoặc tái cơ cấu thì cổ phiếu đó lại có thể được niêm yết trở lại".
Một số chuyên gia chứng khoán thì cho rằng, việc cổ phiếu FLC bị hủy niêm yết, cổ đông sẽ chịu thiệt hại do khó chuyển số cổ phiếu đang có thành tiền mặt nhưng thị trường có lẽ không ảnh hưởng nhiều. Vì mã FLC đã bị đình chỉ giao dịch từ tháng 9/2022. Từ đó đến nay, nhà đầu tư đã có thời gian chuẩn bị tâm lý nên khi thông tin hủy niêm yết được công bố thì cũng không còn ảnh hưởng nhiều đến thị trường, dù khó tránh khỏi xáo trộn ban đầu.
Ngoài ra, việc hủy niêm yết không có nghĩa là các cổ đông đang sở hữu cổ phiếu FLC mất trắng. Nhà đầu tư cần bình tĩnh, phối hợp với doanh nghiệp để có phương án xử lý tốt nhất. Mã FLC sẽ không được niêm yết và giao dịch trên HoSE nhưng nếu đáp ứng đủ các điều kiện, cổ phiếu FLC sẽ được đăng ký giao dịch trên sàn UPCoM để duy trì thanh khoản. Trường hợp cổ phiếu FLC được giao dịch trên UPCoM, nhà đầu tư có thể làm thủ tục giao dịch cổ phiếu như bình thường.
Sự việc một số cổ phiếu bị hủy niêm yết bắt buộc là bài học sâu sắc cho các nhà đầu tư khi tham gia thị trường chứng khoán, đặc biệt là nhà đầu tư F0. Nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp, hoạt động đầu tư kinh doanh, theo dõi thông tin thị trường, thậm chí là uy tín của những người đứng đầu doanh nghiệp. Đầu tư cần có kỹ năng, không nên mua theo trào lưu để tránh tình cảnh "tay trắng rời sàn"./.
