Bất kỳ du khách nào khi đặt chân tới mảnh đất Thủ đô nghìn năm văn hiến hẳn sẽ vương vấn cảm xúc bồi hồi, xao xuyết và một cảm giác khó có thể nào quên.
Cũng dễ hiểu, bởi Hà Nội quá đẹp và mộng mơ... Đẹp từ con người Hà Nội với khí chất thanh cao, đôn hậu, đến những mặt hồ với làn nước trong xanh, với cảnh quan đầy dấu ấn lịch sử hào hùng, lưu giữ bao kỷ niệm. Nhưng có lẽ, nét nổi bật được nhiều du khách quốc tế đánh giá cao là kiến trúc hài hòa Đông - Tây đầy sức hút nơi mảnh đất kinh kỳ này.
Catherine Deneuve - nữ minh tinh người Pháp bị mê hoặc bởi lối kiến trúc đa dạng mà hài hòa của Hà Nội đã từng phải thốt lên rằng: “Hà Nội là thành phố có sức hấp dẫn đến phát điên. Những ngôi nhà rất đẹp của những năm 30 thế kỷ trước... Có một thứ gì đó vừa xưa cũ, lại vừa trí tuệ trong lòng đất nước này”.
Đậm đà nét Á Đông
Đúng như nữ minh tinh Catherine Deneuve nói “Hà Nội là thành phố có sức hấp dẫn đến phát điên” bởi càng tìm hiểu sâu bạn sẽ càng khám phá thêm những vẻ đẹp bất ngờ.
Có nhiều cách hình dung về phố phường Hà Nội, nhưng để lý giải thật sâu sắc thì không thể “cưỡi ngựa xem hoa”. Hà Nội là thành phố của những con sông, chợ ven sông lâu ngày theo năm tháng mà thành phố thị, rồi sau đó là phố phường. Đó là đặc trưng lớn nhất, cũng là sức hấp dẫn rất riêng của nơi đây. Tuy nhiên, để hiểu cặn kẽ điều này, cần bắt đầu từ những không gian cô đọng nhất của Hà Nội phố. Đó là khu phố cổ, nơi tập trung “ba mươi sáu phố phường” - hội tụ nhiều nét đẹp tinh túy của Thủ đô.
Phổ cổ Hà Nội đúng như cái tên của nó, đây là con phố cổ nhất của Thủ đô. Lang thang trên những ngóc ngách phố cổ, bạn sẽ được đắm chìm trong vẻ đẹp cổ kính với mái ngói thâm nâu, bức tường phủ kín rêu phong hay những chạm khắc đầu rồng đầy tinh xảo của người gốc Hà Nội xưa. Đó là những vẻ đẹp kiến trúc đậm chất Á Đông.
Bên cạnh những ngôi nhà cổ xưa ấy là bóng dáng của những ngôi chùa cổ kính nép mình trong nơi dãy phố bán buôn tấp nập. Mỗi ngôi chùa là một không gian chứa đựng hồn cốt kinh kỳ, một kho tàng với đủ các đường nét, chi tiết tinh tế, tỉ mỉ, mang đậm dấu ấn của người phương Đông. Chùa Kim Cổ ở phố Đường Thành, nơi thờ Bà chúa Tấm hay chùa Bà Đá trên phố Nhà Thờ… là những biểu tượng đặc trưng cho nét đẹp trong lối kiến trúc này.
Giữa một Thủ đô với "rừng" cao ốc, biệt thự thì khu phố cổ này vẫn giữ mình và vẹn nguyên theo năm tháng, như một chứng nhân lịch sử hào hùng, chứng kiến bao thăng trầm của mảnh đất Hà Thành.
Hài hòa những công trình mang phong cách phương Tây
Hòa lẫn trong những đường nét đậm chất Á Đông của các kiến trúc trên phố cổ là những công trình tiêu biểu mang phong cách đa dạng phương Tây.
Chọn một góc ngồi trên ban công tầng hai của một quán cà phê ở phố Ấu Triệu, hướng ánh mắt về Nhà thờ Lớn phủ đầy rêu phong cổ kính, bạn sẽ chẳng thể ngờ một công trình tôn giáo với phong cách Gothic trung cổ châu Âu đặt trong lòng một con phố đậm chất Á Đông lại hòa hợp và quyến rũ đến thế. Khác biệt mà chẳng tách biệt khiến hai nền văn hóa cứ thế quyện thành một bức tranh đẹp đến kỳ lạ.
Nhà thờ là công trình theo phong cách kiến trúc Gothic trung cổ châu Âu, rất thịnh hành trong thế kỷ XII và thời kỳ Phục Hưng. Nó được xây dựng dựa theo mẫu của Nhà thờ Đức Bà Paris với những mái vòm uốn cong, rộng, hướng lên bầu trời.
Dù mang phong cách, kiến trúc của châu Âu nhưng công trình này vẫn có một chút hơi hướng Việt xen lẫn; gạch lát nền châu Âu, vật liệu xây dựng châu Âu nhưng kết hợp với mái ngói đất nung của người Việt. Đây chính là sản phẩm của sự giao lưu văn hóa Đông Tây mà cho đến ngày nay, khi thiết kế nhà ở nhiều người vẫn luôn muốn kết hợp những đường nét này vào không gian sống của mình.
Nền kiến trúc nhà thờ lớn Hà Nội trải qua hàng trăm năm cho đến nay vẫn không có quá nhiều thay đổi, có chăng chỉ là sơn lại bức tường vôi vỡ hoặc sử dụng lại gạch lát nền ở những khu vực bị hỏng, còn về tổng thể, kiến trúc vẫn giữ vẹn nguyên.
Đi cùng phong cách Gothic Nhà thờ Lớn còn có những công trình theo lối Tân cổ điển như Phủ Chủ tịch, Nhà hát Lớn Hà Nội, khách sạn Metropole… được đặt xung quanh phố cổ như những nét chấm phá vào bức tranh Thủ đô.
Trong đó, nổi bật nhất cho sự hòa hợp đa dạng giữa nhiều phong cách kiến trúc, phải kể đến cái tên “kiến trúc Đông Dương”. Đây là phong cách đã được giới chuyên môn định hình cho kiểu công trình pha trộn một cách tài tình giữa phong cách châu Âu và văn hóa Á Đông.
Sử dụng những hình thức và chi tiết kiến trúc truyền thống Việt Nam, Khmer để tạo dựng các bộ mái, ô văng che cửa, cùng các họa tiết trang trí khác trên bộ đỡ bởi các con sơn gỗ là nét nổi bật trong phong cách này. Trụ sở Bộ Ngoại giao, Bảo tàng Lịch sử quốc gia là những ví dụ đặc trưng.
Chứa đựng đường nét hài hòa giữa phong cách châu Âu và tinh thần Việt, những công trình kiến trúc đã trở thành một phần không thể tách rời của Hà Nội. Dù dòng chảy thời gian có đi qua thì người đời vẫn cố gắng gìn giữ vẹn nguyên những vẻ đẹp hài hòa đầy văn minh đấy. Để rồi, cho đến ngày nay, những phong cách kiến trúc đa dạng, hài hòa vẫn được lựa chọn cùng sự phát triển không ngừng của thành phố, những khu đô thị cao cấp, đa năng như Vinhomes Riverside, Ecopark, Royal City…
Bức tranh hài hòa ấy chính là sức hấp dẫn mang tên Hà Nội. Một sức hấp dẫn mê hoặc đến “phát điên” như Catherine Deneuve đã từng phải thốt lên.
