Du lịch sinh thái gắn với nông nghiệp, nông thôn là một trong 5 dòng sản phẩm chủ đạo trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam thời gian qua. Sản phẩm du lịch sinh thái nông nghiệp đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng du khách, đem lại nguồn thu ổn định cho người nông dân, cho doanh nghiệp và đóng góp cho kinh tế địa phương.
Tuy nhiên, việc phát triển du lịch nông nghiệp tại nước ta hiện nay vẫn mang tính tự phát, nhỏ lẻ, manh mún, trùng lặp. Sản phẩm du lịch nông nghiệp chưa thực sự hấp dẫn du khách và chưa được chú trọng về thương hiệu.
Một số khu vực có điều kiện tự nhiên đồng nhất, tập quán sinh hoạt, văn hóa cộng đồng giống nhau, sản phẩm du lịch nông nghiệp giữa các địa phương không tránh khỏi sự trùng lặp, đơn điệu. Đặc biệt, phần lớn người nông dân chỉ quen sản xuất nông nghiệp, không có đủ các kỹ năng để phục vụ khách du lịch một cách chuyên nghiệp. Hầu hết sản phẩm du lịch nông nghiệp còn rất giản đơn, chưa tận dụng được hết lợi thế để thu hút khách, cũng như tăng khả năng chi tiêu từ khách du lịch.
Theo thống kê, giai đoạn 2018 - 2021, du lịch nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã thu hút được gần 2,7 triệu lượt khách, tốc độ phát triển bình quân giai đoạn đạt 3,1%/năm (trong đó khách quốc tế là 19,3 nghìn lượt khách). Tổng thu du lịch nông nghiệp, nông thôn ước đạt gần 3,8 nghìn tỷ đồng, tốc độ phát triển bình quân giai đoạn đạt 5,3%/năm; trong đó tổng thu từ khách du lịch quốc tế 6,9 triệu USD.
Đa số các dự án du lịch nông nghiệp được đầu tư phát triển đáp ứng nhu cầu sản phẩm sạch, an toàn cho người dân, các sản phẩm du lịch này còn chú trọng đến việc mở rộng đầu tư kết hợp với du lịch, giáo dục, các hoạt động tham quan, trải nghiệm sinh thái, văn hóa nhờ đó thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm.
Các sản phẩm du lịch trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã được đầu tư xây dựng như: Trang trại giáo dục và sinh học hữu cơ T-Farm (Đông Sơn), khu nông nghiệp công nghệ cao Queen Farm (Quảng Xương), nông trại Golden Cow (Thường Xuân); làng du lịch Yên Trung (Yên Định); mô hình nông nghiệp trồng cây ăn quả công nghệ cao (Thạch Thành, Thọ Xuân); chương trình trải nghiệm trồng rau sạch tại xã Yên Lễ (Như Xuân); du lịch cộng đồng tại bản Hiêu, bản Đôn, bản Kho Mường (Bá Thước); bản Năng Cát (Lang Chánh)...
Đây là những mô hình trang trại kết hợp các yếu tố nông nghiệp - giáo dục - du lịch với mục đích tạo ra môi trường học tập mà bất kỳ ai khi đến đây đều có thể học một cách tự nguyện, hiệu quả trên cơ sở trải nghiệm thực tế như: Trồng cây bằng vật dụng tái chế, kỹ năng làm việc nhóm thông qua các trò chơi team building, làm gốm, vẽ tranh, thí nghiệm hóa học... Cùng với đó là nhiều hoạt động vui chơi, giải trí thú vị như: Bắt cá ao cạn, thu hoạch rau, củ, quả, thu hoạch trứng, bịt mắt bắt vịt, vườn chim quý... thu hút rất nhiều khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, theo một số chuyên gia nông nghiệp, việc phát triển du lịch trải nghiệm nông nghiệp tại Thanh Hóa còn một số hạn chế, vướng mắc như: Sản phẩm du lịch nông nghiệp còn đơn giản, mang tính tự phát, nhỏ lẻ, manh mún, trùng lặp... chưa tận dụng được hết lợi thế để thu hút du khách. Việc xây dựng, phát triển du lịch nông nghiệp chưa được tổ chức, rà soát quy hoạch, xác định rõ thế mạnh để phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù, hấp dẫn riêng của địa phương.
Trong đó, quy hoạch phát triển du lịch nông nghiệp chưa được đặt trong phát triển tổng thể của ngành du lịch, gắn với phát triển các loại hình sản phẩm du lịch khác để liên kết, hình thành tuyến du lịch.
Về liên kết giữa các địa phương, các điểm đến với doanh nghiệp lữ hành trong xây dựng, quảng bá sản phẩm, thu hút khách du lịch đến tham quan chưa thực sự rõ nét. Đặc biệt, tính liên kết ngành giữa du lịch - nông nghiệp - nông thôn để tạo thành chuỗi giá trị sản phẩm chưa mang lại hiệu quả cao, chưa phát huy được lợi thế của du lịch nông nghiệp.
Nhằm tháo gỡ những tồn tại, bất cập trong việc phát triển du lịch nông nghiệp tại Thanh Hóa, các nhà khoa học, chuyên gia đưa ra một số giải pháp cụ thể: Việc phát triển du lịch nông nghiệp ở Thanh Hóa cần có định hướng, quy hoạch đồng bộ trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; xây dựng thương hiệu dựa trên những giá trị đặc sắc, nổi trội theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại.
Đặc biệt, du lịch nông nghiệp cần phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của khách du lịch, hài hòa với lợi ích của cộng đồng địa phương và bảo tồn các giá trị văn hóa, lịch sử. Trong đó cần chú trọng phát huy giá trị di sản văn hóa phục vụ phát triển du lịch nông nghiệp; ứng dụng khoa học công nghệ trong phát triển bền vững du lịch nông nghiệp; phát triển làng nghề gắn với du lịch; quy hoạch xây dựng; liên kết chuỗi cung ứng dịch vụ phục vụ phát triển du lịch nông nghiệp...
Mặt khác, các bên liên quan cần phối hợp khảo sát thực trạng hoạt động du lịch nông nghiệp tại địa phương để đánh giá và đưa ra khuyến nghị mô hình du lịch nông nghiệp phù hợp./.
