Vì thế hai chữ “thông minh” gắn liền thành phố dễ nhận được sự cổ vũ của cả khu vực công lẫn tư nhân. Nhưng ứng dụng công nghệ ra sao để thành phố trở nên “thông minh” có thể hiểu rất rộng, đôi khi thậm chí là mơ hồ.
Một ví dụ dễ hiểu về thành phố thông minh như dùng cảm biến để quản lý đèn đường, qua đó giúp giảm đáng kể mức tiêu thụ năng lượng.
Thậm chí, người ta có thể đưa ra những con số cụ thể về những lợi ích đạt được từ những sáng kiến như vậy - đại loại như đã tiết kiệm được một số tiền nào đó trong khoảng thời gian bao lâu.
Những ví dụ điển hình khác có thể gặp là: sử dụng cảm biến để theo dõi tình hình rò rỉ nước sạch nhằm chống thất thoát nước cấp cho thành phố. Hoặc giám sát mức ô nhiễm trong không khí để kịp thời cung cấp thông tin cảnh báo cho người dân, nhất là những người dễ nhiễm bệnh về đường hô hấp kịp thời đối phó. Cảnh sát cũng có thể dùng cảm biến video để theo dõi nghi phạm trong đám đông. Cảm biến có thể xác định một bãi đỗ xe đã đầy và gửi tín hiệu tới các bảng báo chỉ dẫn điện tử trên đường phố để lái xe biết mà chuyển hướng sang điểm đỗ khác, khỏi đi lòng vòng…
Thành phố thông minh như là nơi vui thú
Rất nhiều những ví dụ về thành phố thông minh thể hiện lợi ích mà công nghệ mang lại, nhưng thành phố thông minh còn có thể là nơi vui thú. Hồi cuối năm ngoái, thành phố Briston (Anh) trang bị hệ thống cảm biến hồng ngoại tùy biến tích hợp cho đèn đường để ghi lại bóng của những người đi bộ ngang qua. Những cái bóng sau đó được chiếu trở lại thông qua đèn đường cho những người đi sau nhìn thấy.
Thành phố thông minh là thành phố có thể sử dụng dữ liệu để cải thiện mức độ hài lòng của cư dân.
Mang tên “Shadowing”, sáng kiến mang tính nghệ thuật sắp đặt công cộng này đã giành giải thưởng Playable City Award ở Anh, và được thảo luận tại hội nghị quốc tế được tổ chức ở thành phố Ngân Xuyên (Trung Quốc) với sự tham dự của các chính trị gia và các chuyên gia công nghệ trên khắp thế giới. Dự án được xem như một ví dụ điển hình về việc tạo ra trong thành phố một không gian sống mở, lập trình được, dựa trên mạng viễn thông tốc độ cao và các phần mềm cùng phần cứng mới nhất. Nó cho thấy thành phố thông minh không đơn thuần chỉ là tiết kiệm tiền bạc, mà có thể là nơi hấp dẫn và sống vui vẻ.
“Nhiều dự án thành phố thông minh không đem lại ngay lợi tức đầu tư (ROI)”, theo Carl Piva, phó chủ tịch các chương trình chiến lược tại TM Forum – một hiệp hội phi lợi nhuận toàn cầu bao gồm 950 tổ chức thành viên, có mục tiêu hướng dẫn nghiên cứu chuyển đổi kinh doanh số, trong đó có các sáng kiến thành phố thông minh.
Ông cho rằng công nghệ sẽ trở nên ngày càng vô hình, thậm chí tới mức con người không thực sự nhận biết sự hiện diện của công nghệ. Và để dành được sự tín nhiệm của người dân, chính quyền sẽ phải đầu tư để thành phố của họ trở nên thông minh. Sẽ cần phải thu hút các doanh nghiệp và những cá nhân có khả năng đóng góp công sức làm cho thành phố phát triển, trở thành nơi đáng sống.
Ảnh bên: Những cái bóng của người đi trước được ghi lại và chiếu xuống đường đem lại niềm vui cho những người đi sau ngang qua cột đèn. Mang tên “Shadowing”, sáng kiến mang tính n
Các nhà lãnh đạo khác nhau sẽ có những hướng tập trung khác nhau, nhưng Piva cho rằng “thành phố thông minh” là một khái niệm rộng, đôi khi khó mường tượng cho rạch ròi làm băn khoăn không ít người dân thành phố, bởi một phần tiền thuế họ đóng được dùng để chi trả cho các dự án thành phố thông minh.
Chẳng hạn một số thành phố muốn tập trung vào việc xây dựng các cộng đồng công nghệ, như thành phố Kansas ở bang Missouri (Mỹ) đang thực hiện một dự án đầy tham vọng là tạo ra khu tập trung cho các công ty công nghệ khởi nghiệp dọc theo một tuyến xe điện 2,2 dặm xây mới. Chính quyền thành phố đang hợp tác với Cisco lắp đặt nhiều loại cảm biến giám sát do công ty Sensity Systems cung cấp, để nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống đèn đường LED. Các loại cảm biến thông minh khác tạo nên mạng IoT (Internet of Things) rộng lớn sẽ được bổ sung dần.
Nhiều thành phố khác, nhất là ở Brazil, đang tập trung áp dụng công nghệ vào lĩnh vực du lịch, nhằm đem lại nhiều thuận lợi cho du khách.
Không dễ đo lường hiệu quả của thành phố thông minh
Trước tình trạng nhiều thành phố đã có dân số vượt 10 triệu người, Trung Quốc buộc phải hướng tới các công nghệ thông minh, một số trong đó có thể khiến nhiều người lo ngại về những rủi ro riêng tư tiềm ẩn mà chúng gây nên.
Piva cho biết có khoảng 300 dự án thành phố thông minh thí điểm đang được triển khai tại một số thành phố lớn của quốc gia đông dân nhất thế giới này. “Nếu bạn nhảy lên một chiếc xe buýt, bạn có lẽ phải trải qua khâu nhận dạng khuôn mặt để xác định xem bạn có quyền đi xe buýt hay không”, ông nói.
Thành phố thông minh nghĩa là biến dữ liệu thu thập từ cảm biến thành hành động.
Piva cho biết, thành phố Ngân Xuyên của Trung Quốc đã giảm lượng nhân viên cấp phép từ 600 xuống còn 50 người nhờ triển khai làm thủ tục qua mạng cho người dân thành phố cho bất cứ điều gì, từ xin giấy phép xây dựng nhà cho đến giấy phép lái xe.
Hiệu quả từ việc ứng dụng công nghệ vào thủ tục cấp phép của Ngân Xuyên có thể dễ dàng đo đếm, nhưng với nhiều dự án thông minh khác rất khó để tính toán ROI.
Chẳng hạn ở Dubai, thuộc UAE (Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất), chính quyền thử nghiệm chiếc “đồng hồ đo hạnh phúc” có công dụng thu nhận dữ liệu số từ những phản hồi của cư dân cho nhiều vấn đề. Nó có thể được sử dụng để đánh giá mức độ sạch sẽ của đường phố, hay hiệu quả của các trạm kiểm soát an ninh.
Tại một số thành phố khác, chỉ số hạnh phúc của người dân có thể được đo lường dựa vào những phản ánh của họ thông qua smartphone. Người dân còn có thể dùng các trạm đánh giá kỹ thuật số. Chẳng hạn người sử dụng nhà vệ sinh công cộng có thể nhấn vào biểu tượng khuôn mặt cười trên kiosk tại đấy nếu họ hài lòng về mức độ sạch sẽ.
Ý tưởng đằng sau đồng hồ đo hạnh phúc là nếu chính quyền thành phố thu thập được nhiều dữ liệu về những mong muốn của người dân đối với môi trường sống thì sẽ có thể quan tâm tới cộng đồng tốt hơn, theo Piva. Tuy nhiên ông cũng thừa nhận là khó có thể tính được ROI và đo lường những tác dụng khác.
Thành phố thông minh tương lai.
Tạm định nghĩa thành phố thông minh
Hỏi bất kỳ lãnh đạo thành phố hay kỹ sư công nghệ, bạn sẽ nhận được những câu trả lời khác nhau về một thành phố thông minh. Khó có thể có một định nghĩa chính xác hoàn toàn.
Thành phố thông minh dường như là một khái niệm rộng lớn theo cách hiểu của nhiều người, nhưng về cơ bản đều đề cập tới việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông kết nối các cảm biến, mạng không dây tốc độ cao, xử lý dữ liệu lớn để nâng cao chất lượng cuộc sống nơi đô thị, cải thiện chất lượng phục vụ của chính quyền thành phố, giảm tiêu thụ năng lượng, quản lý hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Nhìn chung, để đánh giá thành phố thông minh sẽ phải dựa trên mức độ thông minh của cơ sở hạ tầng tác động lên các lĩnh vực giao thông, y tế, xây dựng, năng lượng, quản trị…
Theo chuyên gia phân tích Jack Gold của J. Gold Associates, thành phố thông minh nghĩa là biến dữ liệu thu thập từ cảm biến thành hành động. Ông cho rằng, có thể định nghĩa thành phố thông minh là thành phố với cơ sở hạ tầng được quản lý tốt hơn với khả năng thay đổi được, dựa trên dữ liệu đầu vào và điều chỉnh để tận dụng tốt nhất các nguồn tài nguyên hay nâng cao an ninh.
Còn có thể bổ sung vào định nghĩa thành phố thông minh là thành phố có thể sử dụng dữ liệu để cải thiện mức độ hài lòng của cư dân, du khách và lực lượng lao động tạm cư.
Cũng theo Gold, mục tiêu cơ bản của thành phố thông minh là quản lý hiệu quả năng lượng, giảm ô nhiễm, tăng cường an ninh, hay nâng chất lượng dịch vụ cung cấp cho người dân. Nhưng khó khăn lớn là cần nhiều tiền đầu tư cho hạ tầng. Và đó là lý do mà nhiều nơi đang tiến hành xây dựng thành phố thông minh từng bước.
(Còn tiếp)
